اگر قرآن در (بقره) مى‏فرماید: الّذین یؤمنون بالغیب و یقیمون الصلوة(1) و همچنین در (كوثر) از نماز سخن به میان مى‏آورد، امام حسین ع آن را اقامه مى‏نماید. اَشهد انّك قد اقمت الصلوة (2) * اگر قرآن مى‏فرماید: و اركعوا مع الراكعین(3)، امام حسین‏ع نماز را با جماعت آن هم در برابر صفوف دشمن برگزار مى‏كند. اگر قرآن نحوه‏ى اقامه نماز در میدان جنگ را به پیامبرص آموزش مى‏دهد؛ «و اذا كنتَ فیهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طائفةٌ منهم معك ولیأخذوا اسلحتهم. 4)، امام حسین‏ع در میدان جنگ نماز را اقامه مى‏فرماید. اگر قرآن نماز را به عنوان یك منبع انرژى‏زاى غیبى معرّفى و مؤمنان را امر به استعانت از آن مى‏فرماید: استعینوا بالصبر و الصلوة (5)، امام حسین‏ع نیز در بحبوحه‏ى جنگ و مشكلات آن، از نماز استعانت مى‏جوید. اگر قرآن اقامه‏ى نماز را در اوّل وقت سفارش مى‏فرماید؛ اقم الصلوة لدلوك الشمس6)، امام حسین ع نماز ظهر عاشورا را در اوّل وقت اقامه فرمودند. اگر حضرت عیساى مسیح‏ع تا زمانى كه نفس دارند، مأمور به اقامه نماز شده‏اند؛ و اوصانى بالصلوة و الزكوة ما دمت حیّا7)، امام حسین‏ع نیز تا آخرین لحظه همراه نماز است. اگر قرآن از كسانى كه تجارت، آنها را از نماز غافل نمى‏سازد، ستایش مى‏كند؛ رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذكر اللّه و اقام الصلوة8)، راجع به امام حسین‏ع چه باید گفت كه حتّى حفظ جان هم او را از نماز غافل نساخت. امام حسین ع نه تنها خود نماز خواند كه نمازهاى نمازگزاران را نماز كرد. در حدیث مى‏خوانیم: سه چیز موجب قبولى نماز است: حضور قلب، نماز نافله و تربت سیدالشهدا. امام حسین ع به خواهرش زینب س مى‏فرماید: در نمازت به من دعا كن . نماز باید در جامعه و علنى اقامه شود؛ اقیموا الصلوة و امام حسین ع با آنكه مى‏توانست در خیمه نماز بخواند و با اینكه نمازش شكسته بود، در مقابل جمعیت نماز بپا داشت. هنگام اقامه‏ى نماز در ظهر عاشورا، 30 تیر به سوى حضرت رها شد، یعنى در برابر هر كلمه از حمد و ركوع و سجده تقریبا یك تیر به امام پرتاپ شد.

به راستى نماز چیست كه در عصر تاسوعا هنگامى كه به سید الشهداع پیشنهاد حمله مى‏شود، حضرت طى چند نوبت گفتگو جنگ را یك روز به تأخیر مى‏اندازند و مى‏فرمایند: انّى اُحبّ الصلوة و نفرمود: مى‏خواهم نماز بخوانم، بلكه من نماز را دوست دارم. بسیارى از ما نماز مى‏خوانیم، ولى چقدر نماز را دوست داریم؟ زراره از امام صادق ع در باره كعبه پرسید: دهها سال است كه هرگاه درباره‏ى حج و كعبه از شما سوال مى‏كنم، پاسخ جدیدى مى‏دهید، علم شما به كجا متّصل است؟ امام فرمودند: آیا مى‏خواهى كعبه‏اى كه هزاران سال قبل از آدم بوده با چند كلمه اسرارش تمام شود. این در حالى است كه كعبه و تمامى اسرار و رموز آن كه امام به آن اشاره فرمودند، تنها قبله‏ى نماز است و قبله، یكى از شرایط نماز!! امام حسین ع حاضر مى‏شود تا بدن مباركشان سوراخ سوراخ شود، ولى ارزش نماز شكسته نشود. سر مقدّس سید الشهدا بر روى نى قرآن مى‏خواند، یعنى سر از بدن جدا مى‏شود ولى سر و دل از قرآن جدا نمى‏شود. پی نوشتها : 1) بقره3. 2) زیارت عاشورا. 3) بقره43. 4) نساء102. 5) بقره153. 6) اسراء78. 7) مریم31. 8) نور37.

اهل بيت پيامبر (ص) پرچمداران هدايت و در حقيقت ترجمان راستين قرآن و فصل الخطاب بوده و همچون قرآن، تنها راه هدايت و تمثل صراط مستقيمند. قرآن و عترت در واقع يک حقيقتند و هر يک تبلور تمام عيار موهبت، رحمت و هدايت آسماني اند؛ حقيقتي جاويدان که يکي بدون ديگري نمي تواند تفسير و تبيين شود. به هر کدام که رجوع شود و در آن تعمق و تفکر گردد، تو را به سوي ديگري مي خواند. در ژرفاي قرآن به حضور اهل بيت (ع) مي رسي و با دقت و توجه در سيطره نظري و عملي اهل بيت به محتوا و مفهوم آيه هاي قرآن رهنمون مي شوي. در اين ميان نور هدايت حسين بن علي (ع) فروزان تر و آتش عشق او پر نفوذتر و تأثيرگذارتر است و اين چيزي جز اراده حق نيست که حسين (ع) چراغ هدايت و کشتي نجات بشريت از اول تا به ابد باشد. تأمل و تدبر در آيات قرآن در حقيقت به شناخت و آگاهي از امام (ع) نيز منجر مي شود و اين بدان معناست که هر يک از ثقلين به مثابه ميزان و معيار، صحت و سقم ديگري را حکايت مي کند. آيات فراواني درباره امام حسين (ع) وجود دارد که از نگاه مفسرين بعضي آيات مستقيماً درباره حضرت است؛ برخي در شأن يا تطبيق بر امام حسين (ع) مي باشد و بعضي نيز بر اهل بيت (ع) و به تبع آنان امام حسين (ع) دلالت مي کند.

نام مبارک امام حسين ع با محرّم پيوند خورده و جان فشاني او و 72 يار باوفايش، به محرم، روح و حيات دميده است و اين ماه براي شيعيان و عاشقان سيد و سالار شهيدان از سال 61 هـ . ق تا به حال، ماه حزن و اندوه بوده است. کربلا، نامي است که از گذشته هاي دور به يادگار مانده. از آن زمان که حضرت ابراهيم ع در مسير هجرتش از سرزمين «اُور» به مکّه، پس از عبور از کناره رود فرات به سرزمين پُر برکت کربلا رسيد و در آنجا به عبادت خداوند پرداخت.1 واژه کربلادرباره اين واژه سخنان و گفته هاي فراواني وجود دارد؛ کربلا به يک معنا سرزمين بلا و مصيبت خوانده شده است. اين واژه ترکيب شده از «کار» به معناي نجات و «بلاه» به معناي حيات و اَمان؛ يعني: يافتن حيات. اين مفهوم2 هماهنگ با روايتي است که مي گويد: کربلا، بقعه اي است که خداوند در آن نوح و کساني را که به او ايمان آورده بودند، نجات داد.3
کربلا به زبان آرامي به معناي «سرزمين خدا» است4 در قرآن کريم خداوند نجات حضرت موسي ع هارون و قوم بني اسرائيل را از دست فرعون و ظلمهاي او در حقّ ايشان، با تعبير «کَرْب» (نجات از بلاي عظيم) بيان ميکند: وَ نَجَّيناهُما وَ قَوْمَهُما مِنَ الْکَرْبِ الْعَظيمِ صافات115. واژه کَرْب، چهار بار در قرآن مجيد آمده است.5 اوصاف امام حسين ع قرآن کريم، انبياي الهي را هدايتگر مردم به امر الهي در پرتو صبر و يقين و عبادت معرفي مي کند: وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَينا إِلَيهِمْ فِعْلَ الْخَيراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ ايتاءَ الزَّکاةِ وَ کانُوا لَنا عابِدينَ أنبياء73؛ وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِاياتِنا يوقِنُونَ سجده/24. امام حسين ع مظهر اين وصف برجسته انبياي الهي است. از اين رو، پيامبر اکرم او را مصباح و چراغ فروزان هدايت معرفي کرده إنّ الحسين مِصباحُ الهدي و سَفينَةُ النّجاةِ6.
1. امر به معروف: شما بهترين امّت هستيد، در صورتي که امر به معروف و نهي از منکر کنيد: کُنْتُمْ خَيرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ آل عمران110. حضرت سيدالشهدا نيز در هدف از قيام خود مي فرمايد: من براي احياي امر به معروف و نهي از منکر خروج کردم؛ إنّما خَرَجْتُ بِطَلَبِ الإصلاحِ في أُمَّةِ جَدي محمد أُريد أن آمُر بالمَعروف وَ انهي عَنِ المُنکر7
2. معلّم عزّت و عمل صالح: هر کس خواهان عزّت است، عزّت در پرتو ايمان و عمل صالح پديد مي ايد: مَنْ کانَ يريدُ الْعِزَّةَ فَلِلّهِ الْعِزَّةُ جَميعًا إِلَيهِ يصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّيبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ يرْفَعُهُ فاطر10. امام حسين ع در قيام خود در کربلا، طالب عزّت بود و گريزان از ذلّت هَيهاتَ منِّي الذّلّة8
3. معلّم ايثار و انفاق: به مقام نيکان نايل نمي شويد، مگر با انفاق برخي چيزهايي که دوست داريد لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّي تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ آل عمران/92؛ امام حسين ع در روز عاشورا تمام آنچه را که در اختيار داشت و همه آنها محبوب او بود، در راه خدا انفاق کرد.
4. صاحب نفس مطمئنّه: امام صادق ع فرمودند: سوره مبارک فجر را در نمازهاي واجب و مستحب بخوانيد يا ايتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ؛ ارْجِعي إِلي رَبِّکِ راضِيةً مَرْضِيةً؛ فَادْخُلي في عِبادي؛ وَ ادْخُلي جَنَّتي فجر30-27. زيرا اين سوره مبارک در شأن امام حسين ع است. شخصي علّت آن را جويا شد، حضرت در پاسخ فرمودند: به دليل آنکه امام حسين ع صاحب نفس مطمئنّه بود که خداوند از او راضي و او از خداوند راضي بود. (و يکي از مصاديق بارز اين آيه شريف، امام حسين ع است)9
5. خوف و خشيت الهي: در وصف انبيا: پيامبران پيشين کساني بودند که در تبليغ رسالت الهي، از خدا مي ترسيدند و از هيچ کس ديگر هراسي نداشتند: الَّذينَ يبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللّهِ وَ يخْشَوْنَهُ وَ لا يخْشَوْنَ أَحَدًا إِلاَّ اللّهَ أحزاب39. امام حسين ع نيز داراي اين دو خصيصه برجسته است:
الف. تنها از خداوند مي ترسيد. در دعاي عرفه مي فرمايد: اللهم اجْعلني أَخشاکَ کَأنّي أراک خدايا! مرا آن گونه قرار ده که از تو بترسم، آن سان که گويي تو را مي بينم.
ب. از غير خدا نمي ترسيد. امام حسين ع مي فرمايد: اگر در دنيا، هيچ پناهگاهي نداشته باشم و کسي مرا حمايت نکند، من با يزيدبن معاويه بيعت نخواهم کرد: لَو لَم يکُن لِي مَلْجَأَ وَ لا مَأوي لَما بايعْتُ يزيدُبنُ مُعاوية10 آزموني بالاتر از آزمون حضرت ابراهيم: وَ إِذِ ابْتَلي إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنّي جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِمامًا بقره124؛ و (ياد آور) هنگامي که ابراهيم را خداوندش، با کلماتي بيازمود و او (ابراهيم) در همة آنها موفّق شد (آنها را به اِتمام رساند). خداوند گفت: تو را امام مردم قرار مي دهم ...آزمونهاي ابراهيم ع عبارت بودند از: امتحان ذبح اسماعيل، ساکن کردن هاجر و نوازش اسماعيل در جوار کعبه در سرزمين بي آب و گياه و آزمون او در لحظه فرو افتادن در آتش نمروديان و ...کسي که به حماسه هاي عظيم عاشورا چشم بيندازد، دشوارتر بودن آزمونهاي حضرت حسين عليه السلام را لمس مي کند:
ـ به قربانگاه بُردن جوان و نورس و خردسال شير خوار
ـ اِسکان زنان و کودکان در قلب سي هزار انسان شيفته زندگي زوال پذير دنيا
ـ اِتّکا و اِتّکال به خداوند، حتّي در قتلگاه در قالب نيايش عاشقانه و رضايت مندانه.
و دهها آزمون دشوار ديگر که در واژه واژه اين تاريخ درخشان رخ مي نمايد.
بخشي از اسرار توجّه دادن مردمان به اين روز و اين حادثه، همين پايداري بر پاکي و بروز غيرت و هويت انساني و اسلامي و پيامهاي بي شماري است که در اين واقعه بروز دارد.
6. پيشتازي و پيش دستي در نيکيها: در خوبيها بر يکديگر پيشي بگيريد فَاسْتَبِقُوا الْخَيراتِ مائده48
در روايت معروفي آمده: بالاتر از هر نيکي، نيکي ديگري هست؛ اما اگر که انساني در راه خدا به شهادت برسد، بالاتر از آن چيز ديگري نيست.» اين خير بزرگ شهادت، آن چنان جلوه گري مي کرد و مشتاقان را به سبقت از يکديگر در عرصه آسماني نينوا مي کشانيد که تا ياران امام حسين عليه السلام زنده بودند، اجازه نمي دادند که يک نفر از خاندان بني هاشم، پاي به ميان بگذارد و فرزند برومند حسين، علي اکبر، در ميان بني هاشميها سبقت مي گرفت و هر کدام بر ديگري پيشي مي جستند. به راستي، شايسته است که عاشقان و ياران حسيني نيز از سيره اصحاب آن امام همام الگو بگيرند؛
7. عارف به قرآن: سيدالشهداء ع فرمود: القرآن ظاهرهُ أَنيقُ و باطِنُه عَميقٌ؛ قرآن، ظاهرش زيبا و شگفت انگيزست و باطنش ژرف و عميق.11 همان طور که قرآن صامت از ظاهري شگفت و باطني ژرف برخوردار است، وجود امام حسين عليه السلام به عنوان قرآني ناطق از همين شگرفي و ژرفي در ظاهر و باطن و صورت و سيرت برخوردار است و ما در زيارت ناحيه مقدّسه در اوصاف آن امام مي خوانيم: و عَظيم السّوابق ...12؛ تو داراي برتريهاي با عظمت هستي.
8. دوستدار واقعي قرآن: امام حسين ع مي فرمايد: خدا مي داند که من نماز و تلاوت قرآن را دوست مي دارم13 در شب عاشورا که امام حسين ع به تلاوت قرآن مشغول بود، گروهي از لشگريان پسر سعد براي اطّلاع از احوال امام حسين ع و ياران از او نزديک خميه ها آمدند و ملاحظه کردند که امام با يک صورت ملکوتي و جذّاب ؛ اياتي از سوره آل عمران را تلاوت مي کند.14 امام حسين ع در ظهر عاشورا نيز در بحبوحه جنگ، نماز را به همراه يارانشان در کربلا اقامه مي کنند.
9. اِحياگر قرآن: از آنجا که قرآن کريم بعد از پيامبر به دست اُمويان و عوامل آنها مطابق ميل و منافعشان تفسير مي شد، امام حسين ع رسالت اِحياي قرآن را با پيام بلند عاشورا آغاز کرد. اين بار قرآن از حنجره امام حسين ع تلاوت شد و رسوم جاهليت را در هم شکست و خفقان جامعه آن روز مسلمانان را از بين بُرد و ايشان را از خواب غفلت بيدار کرد. خود ايشان درباره احياگري قرآن مي فرمايد: شما را به زنده ساختن ايات قرآن و از ميان بُردن بدعتها فرا مي خوانم. اگر دعوت مرا بپذيريد، به راه راست و هدايت خواهيد رسيد15
پي نوشت ها: 1. في رحاب ائمه اهل البيت ج3 ص101. 2. معجم علامات آشوري 3. بحارالانوار ج101 ص33. 4. القرآن و علم الآثار، سيدسامي البرري ج1 ص25 ـ23. 5. صافات76 115 انعام64 انبياء76. 6. بحارالانوار ج36 ص205. 7. نفس المهموم ص45. 8. بحارالانوار ج45 ص83. 9. همان ج24 ص93. 10. همان ج89 ص328. 11. همان ج44 ص329. 12. نفس المهموم ص7. 13. العترت و القرآن ص97. 14. الإرشاد و المفيد ج1 ص232، 601. 15. کلمات قصار امام حسين ع ابوالقاسم حالت ص75

1) ۳۳ احزاب: در مسير حرکت امام حسين (ع) از مدينه تا کربلا اتفاقات و حوادث قابل تأمل و شگفتي رخ داد و حضرت در مقابله و مواجهه با هر کدام با تأسي و استفاده از قرآن حرکت خود را قاطعانه و محکم پيش مي بردند. در مدينه هنگامي که مروان نماينده يزيد مأمور شده بود تا از امام حسين (ع) هر طور که شده بيعت بگيرد اما رو به مروان کرد و فرمود: واي بر تو، تو پليدي در حالي که ما خانواده اي هستيم که خدا در مقام و منزلت ما فرموده: انما يريد الله ليذهب عنکم الرجس اهل البيت و يطهرکم تطهيرا و پس از آن از بيعت با يزيد ممانعت کردند و به سوي مکه حرکت نمودند.

۲) ۸۸ هود: امام حسین ع در پایان وصیت نامه اى که قبل از حرکت به کربلا نوشتند به این آیه استناد کردند: و ما توفیقى الا باللّه علیه توكّلت و الیه اُنیب توفیق من جز به (اراده) خداوند نیست که براو توکل کرده ام به او روى آورده ام.

۳) ۲۱ قصص: همین که براى فرار از بیعت با یزید (در ۲۸ رجب) از مدینه به سوى مکه خارج شدند این آیه را تلاوت فرمودند: فخرج منها خائفا یترقّب قال ربّ نجّنى من القوم الظالمین آنگاه که (موسى) از آنجا ترسان و نگران بیرون شد گفت: پروردگارا! مرا از قوم ستمکار نجات بده.

۴) نساء78 : همین كه امام حسین ع به سوى مدینه رهسپار شد، گروه هایى از جن و فرشته براى یارى آن حضرت حاضر شدند، امّا امام این آیات را تلاوت فرمودند: اینما تكونوا یدرككم الموت و لو كنتم فى بروج مشیّدة هرجا كه باشید و لو در برجهاى استوار سر به فك كشیده، مرگ شما را فرا مى گیرد. همچنین آیه ى: كبَرز الّذین كتب علیهم القتل الى مضاجعهم (آل عمران154) كسانىكه كشته شدند، در سرنوشتشان نوشته شده بود (با پاى خویش ) به قتلگاه خود رهسپار مى شدند. شیخ مفید

۵) ۲۲ قصص: هنگامى که امام حسین ع شب جمعه سوم شعبان (قبل از حرکت به کربلا) وارد مکه شدند این آیه را تلاوت فرمود: و لمّا توجّه تلقاء مَدیَن قال عسى ربّى اَن یهدنى سواء السبیل چون روبه سوى مدین نهاد، گفت: باشد که پروردگارم مرا به راه راست راهنمایى کند

۶) توبه54 : انّهم كفروا باللّه و برسوله و لایاءتون الصلاة الاّ و هم كُسالى آنان به خداوند و پیامبر او كفر ورزیده و جز با حالت كسالت به نماز نپرداخته اند.... و همچنین آیه ى : یرائون الناس و لایذكرون الله الا قلیلا با مردم ریاكارى كنند و خدا را جز اندكى یاد نمى كنند. و آیه ى مذبذبین بین ذلك لا الى هؤلاء و لا الى هؤلاء و من یضلل اللّه فلن تَجِدَ له سبیلا (نساء142 -143) در این میان (بین كفر و ایمان ) سرگشته اند، نه جزو آنان (مؤ منان) و نه جزو اینان (نامؤ منان) و هر كس كه خداوند در گمراهى واگذاردش، هرگز براى او بیرون شدنى نخواهى یافت و فرمودند: كلّ نفس ذائقة الموت و انّما توفّون اُجوركم آل عمران185) هر جاندارى چشنده (طعم) مرگ است و بى شك در روز قیامت پاداشهایتان را به تمامى خواهند داد.۷)

۷) ۴۱ یونس: در آستانه عيد قربان که امام حسين (ع) به دليل شدت فشار ها و ناامني موجود تصميم به خروج از مکه و حرکت به سوي کربلا گرفتند، نماينده يزيد که مأمور شده بود يا بيعت از امام بگيرد يا او را به شهادت برساند در راه مکه راه را بر امام و اهل بيتش بست و درگير شدند. به امام حسين (ع) گفتند: مي ترسيم شما بين مردم شکاف بيفکني! حضرت اين آيه را تلاوت فرمودند: لي عملي و لکم عملکم انتم بريئون مما اعمل و انا بريء مما تعملون عمل من از آن من و عمل شما از آن شماست. شما از آنچه من مي کنم بري و برکناريد و من از آنچه شما مي کنيد بيزار.

۸) ۱۵۶ بقره: در وسط راه بود که خبر خيانت مردم کوفه و شهادت پسرعم امام (مسلم بن عقيل) به ايشان رسيد. فرزدق شاعر معروف در بين راه مکه و عراق به امام چنين گفت: چگونه به طرف عراق مي روي در حالي که پسرعموي تو را کشته اند؟ امام بلافاصله پس از شنيدن خبر فرمودند: انا لله و اناليه راجعون.

۹) ۱۰ فتح: در نزدیکى کربلا همین که حر به امام گفت: چرا آمده اى؟ فرمود: نامه هاى دعوت شما مرا به این جا آورد ولى حالا پشیمان شده اید و این آیه را تلاوت فرمود: فمَن نَكَث فانّما یَنكُث على نفسه پس هرکس که پیمان شکند همانا به زیان خویش پیمان شکسته است

۱۰) ۲۳ احزاب: در مسیر کربلا هنگامى که خبر شهادت نامه رسان خود «قیس بن مسهر صیداوى» را شنید، گریه کرد و این آیه را تلاوت فرمود: و منهم مَن قَضى نَحبَه و منهم مَن یَنتَظر و ما بَدّلوا تَبدیلا از ایشان کسى هست که برعهد خویش (تا پایان حیات) به سر برده است و کسى هست که (شهادت را) انتظار مى کشد و هیچ گونه تغییر و تبدیلى در کار نیاورده اند.

۱۱) ۴۱ قصص: همین که فرماندار کوفه (ابن زیاد) نامه رسمى براى حز فرستاد که راه را بر حسین ع ببندد و او نامه را به امام عرضه داشت امام این آیه را تلاوت فرمود: و جعلناهم ائمّة یدعون الى النار و آنان را پیشوایانى خواندیم که به سوى آتش دوزخ دعوت مى کنند و روز قیامت یارى نمى یابند.

۱۲) ۱۹ مجادله : امام حسین ع در کربلا درباره لشکر یزید براى دختر من سکینه این آیه را تلاوت فرمود: اِستَحوَذ علیهم الشیطان فاَنساهم ذكر اللّه شیطان بر آنان دست یافت، سپس یاد خدا را از خاطر آنان برد.

۱۳) ۷۱ یونس: در روز عاشورا نيز در بحبوحه جنگ آياتي را تلاوت فرمودند که علاوه بر رسوا کردن دشمن، به بيان اهداف و مقاصد خويش از جنگ پرداختند تا آنان که در لشکر يزيد بودند اين کلمات را شنيده باشند و خود راه خود را انتخاب کنند. فاجمعوا امرکم و شرکائکم ثم لايکن امرکم ثم اقضوا الي و لا تنظرون شما با شريکاني که قائليد کارتان را هماهنگ و عزمتان را جزم کنيد، سپس در کارتان پرده پوشي نکنيد، آنگاه کار مرا يک سره نماييد و مهلتم ندهيد. در ادامه فرمودند: انما ولي الله الذي نزل الکتاب و هو يتولي الصالحين سرور من خداوند است که اين کتاب آسماني را فرو فرستاده و او دوستدار شايستگان است (اعراف196) در انتها نيز فرمودند: انی عزت بربي و ربکم من کل متکبر لا يومن بيوم الحساب يعني من به پروردگار خود و پروردگار شما از شر هر متکبري که به روز حساب ايمان ندارد، پناه مي برم (غافر27) و با اين اذکار بود که به ميدان نبرد شتافت و جانانه در راه خداوند متعال به شهادت رسيد.منبع: ده گفتار :قرائتی

آيه 178 آل‌عمران: امام حسين(ع) در شب عاشورا در اطراف خيمه‌ها و حضرت زينب کبري(س) در مقابل يزيد اين آيه را قرائت کردند. و همين آيه بود که توسط زينب کبري(س) در مقابل يزيد قرائت شد. مي‌فرمايد وَلاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ کَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِّأَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَ لَهْمُ عَذَابٌ مُّهِينٌ.

سوره امام حسين (ع)

در ميان شيعه اماميه معروف است که سوره فجر سوره امام حسين (ع) است و آن به خاطر روايتي است از امام صادق (ع) که فرمودند: سوره فجر را در هر نماز واجب و مستحب بخوانيد. فانما سوره للحسين بن علي که سوره حسين بن علي (ع) است (تفسيرنور الثقلين ج5 ص571) و ديگر اينکه صاحب نفس مطمئنه را که در آيات آخر اين سوره آمده، امام حسين (ع) معرفي کرده اند و همين امر شايد مهم ترين علت شهرت اين سوره به نام امام حسين (ع) باشد؛ چنان که در روايت ديگري از امام صادق (ع) مي خوانيم: يا ايتهاالنفس المطمئنه را نشنيده اي؟ منظور از اين آيه، امام حسين (ع) است. او صاحب نفس مطمئنه و راضيه و مرضيه است. ياران او نيز از دودمان رسالتند و در روز رستاخيز از خداوند راضي و خدا نيز از آنان راضي است. (بحارالانوار ج36 ص 131)

قرآن‌ و امام‌ حسین‌ (ع)

اگر قرآن‌ سیدالکلام‌ است، (1) امام‌ حسین‌ سید الشهداست. (2) اگر در صحیفه‌ی‌ سجادیه‌ درباره‌ی‌ قرآن‌ می‌خوانیم: و میزان‌ القسط امام‌ حسین‌ (ع) می‌فرماید: امرت‌ بالقسط (3) اگر قرآن‌ موعظه‌ی‌ پروردگار است موعظه‌ من‌ ربکم (4)، امام‌ حسین‌ (ع) در عاشورا فرمود: عجله‌ نکنید تا شما را به‌ حق‌ موعظه‌ کنم. لا تعجلوا حتی‌ اعظکم‌ بالحق (5) اگر قرآن‌ مردم‌ را به‌ رشد هدایت‌ می‌کند؛ یهدی‌ الی‌ الرشد (6)، امام‌ حسین‌ (ع) نیز می‌فرماید: من‌ شما را به‌ دو راه‌ رشاد دعوت‌ می‌کنم‌ ادعوکم‌ الی‌ سبیل‌ ارشاد (7) اگر قرآن‌ عظیم‌ است؛ والقرآن‌ العظیم (8) امام‌ حسین(ع)نیز سوابق‌ عظیمی‌ دارد. عظیم‌السوابق (9) اگر قرآن‌ حق‌ و یقینی‌ است؛ وانه‌ لحق‌ الیقین (10) در زیارت‌ امام‌ حسین‌ (ع) نیز می‌خوانیم: آنقدر صادقانه‌ و خالصانه‌ عبادت‌ کردی‌ که‌ به‌ درجه‌ی‌ یقین‌ رسیدی. حتی‌ اتاک‌ الیقین (11) اگر قرآن‌ مقام‌ شفاعت‌ دارد؛ نعم‌ الشفیع‌ القرآن (12) امام‌ حسین‌ (ع) نیز مقام‌ شفاعت‌ دارد. وارزقنی‌ شفاعه‌ الحسین (13) اگر در دعای‌ 42 صحیفه‌ سجادیه‌ درباره‌ی‌ قرآن‌ می‌خوانیم‌ که‌ پرچم‌ نجات‌ است؛ علم‌ نجاه در زیارت‌ امام‌ حسین‌ (ع) نیز می‌خوانیم‌ او نیز پرچم‌ هدایت‌ است، ‹‹انه‌ رایه`‌ الهدی››(14) اگر قرآن‌ شفادهنده‌ است؛ و ننزل‌ من‌ القرآن‌ ما هو شفاء (15) خاک‌ قبر امام‌ حسین‌ (ع) نیز شفاست. طین‌ قبر الحسین‌ شفاء (16) اگر قرآن‌ منار حکمت‌ است، (17) امام‌ حسین‌ نیز باب‌ حکمت‌ الهی‌ است. السلام‌ علیک‌ یا باب‌ حکمه‌ رب‌ العالمین (18) اگر قرآن‌ امر به‌ معروف‌ و نهی‌ از منکر می‌کند؛ فالقرآن‌ آمر و زاجر (19) امام‌ حسین‌ نیز فرمود: هدف‌ من‌ از رفتن‌ به‌ کربلا امر به‌ معروف‌ و نهی‌ از منکر است. ارید ان‌ آمر بالمعروف‌ و انهی‌ عن‌ المنکر (20) اگر قرآن‌ نور است؛ نوراً مبینا (21)، امام‌ حسین‌ نیز نور است. کنت‌ نوراً فی الاصلاب‌ الشامخه (22) اگر قرآن‌ برای‌ تاریخ‌ و همه‌ی‌ مردم‌ است؛ لم‌ یجعل‌ القرآن‌ لزمان‌ دون‌ زمان‌ و لاللناس‌ دون‌ الناس (23)، درباره‌ امام‌ حسین‌ (ع) نیز می‌خوانیم‌ که‌ آثار کربلا از تاریخ‌ محو نخواهد شد. لا یدرس‌ اثره‌ و لایمحی‌ اسمه (24) اگر قرآن‌ کتاب‌ مبارکی‌ است؛ کتاب‌ انزلناه‌ الیک‌ مبارک (25)، شهادت‌ امام‌ حسین‌ (ع) نیز برای‌ اسلام‌ سبب‌ برکت‌ و رشد است‌ اللهم‌ فبارک‌ لی‌ فی‌ قتله (26)

اگر در قرآن‌ هیچ‌ انحرافی‌ نیست؛ غیر ذی‌ عوج (27) درباره‌ی‌ امام‌ حسین‌ (ع) نیز می‌خوانیم: لحظه‌ای‌ از حق‌ به‌ باطل‌ گرایش‌ پیدا نکرد. لم‌ تمل‌ من‌ حق‌ الی‌ الباطل (28) اگر قرآن، کریم‌ است؛ انه‌ القرآن‌ کریم‌ (29)، امام‌ حسین‌ نیز دارای‌ اخلاق‌ کریم‌ است. ‹‹و کریم‌ الخلائق›› (30) اگر قرآن‌ عزیز است؛ (انه‌ لکتاب‌ عزیز) (31)، امام‌ حسین‌ نیز فرمود: هرگز زیر بار ذلت‌ نمی‌روم‌ هیهات‌ مناالذله (32) اگر قرآن‌ ریسمان‌ محکم‌ است؛ ان‌ هذا القرآن... العروه‌ الوثقی (33)، امام‌ حسین‌ نیز کشتی‌ نجات‌ و ریسمان‌ محکم‌ است. ان‌ الحسین‌ سفینه‌النجاه‌ و العروه ‌الوثقی (34) اگر قرآن‌ بینه‌ و دلیل‌ آشکار است؛ جائکم‌ بینه‌ من‌ ربکم (35)، امام‌ حسین‌ نیز اینگونه‌ است‌ اشهد انک‌ علی‌ بینه‌ من‌ ربک (36) اگر قرآن‌ را باید آرام‌ و با تانی‌ تلاوت‌ کرد؛ و رتل‌ القرآن‌ ترتیلا(37) زیارت‌ قبر امام‌ حسین‌ را نیز باید با گام‌های‌ آهسته‌ انجام‌ داد. و امش‌ بمشی‌ العبید الذلیل (38) اگر تلاوت‌ قرآن‌ باید با حزن‌ باشد؛ فاقروه‌ و بالحزن (39) زیارت‌ امام‌ حسین‌ (ع) نیز باید با حزن‌ باشد. و زره‌ و انت‌ کئیب‌ شعث (40) آری، حسین‌ (ع) قرآن‌ ناطق‌ و سیمایی‌ از کلام‌ الهی‌ است.

پی‌نوشت‌ها: 1- مجمع‌ البیان، ج‌ 2، ص‌ 361. 2- کامل‌ الزیارات. 3- جامع‌ الاحادیث‌ شیعه، ج‌ 12 ص‌ 481. 4- یونس، 57. 5- لواعج‌ الاشجان، ص‌ 26. 6- جن، 1. 7- لواعج‌ الاشجان، ص‌ 128. 8- حجر، 87. 9- بحار، ج‌ 98، ص‌ 239. 10- الحاقه، 51. 11- کامل‌ الزیارات، ص‌ 202. 12- نهج‌الفصاحه، جمله‌ 662. 13- زیارت‌ عاشورا. 14- کامل‌ الزیارات، ص‌ 70. 15- اسراء، 82. 16- من‌ لا یحضر، ج‌ 2، ص‌ 446. 17- الحیاه`، ج‌ 2، ص‌ 140. 18- مفاتیح‌الجنان. 19- نهج‌البلاغه، خطبه‌ 182. 20- مقتل‌ خوارزمی، ج‌ 1، ص‌ 188. 21- نساء، 174. 22- کامل‌ الزیارات، ص‌ 200. 23- سفینه`‌البحار، ج‌ 2، ص‌ 413. 24- مقتل‌ مقرم. 25- مقتل‌ خوارزمی، (این‌ سخن‌ از رسول‌ خدا (ص) است) 27- زمر، 28. 28- فروع‌ کافی، ج‌ 4، ص‌ 561. 29- واقعه، 77. 30- نفس‌المهموم، 7. 31- فصلت، 41. 32- لهو، 54. 33- بحار، ج‌ 92، ص‌ 31. 34- پرتوی‌ از عظمت‌ حسین، 6. 35- انعام، 157. 36- فروع‌ کافی، ج‌ 4، ص‌ 565. 37- مزمل، 4. 38- کامل‌ الزیارات. 39- وسائل، ج‌ 4، ص‌ 857. 40- کامل‌ الزیارات.

امام حسین(ع) گوهر تابناك و چراغ درخشانی است كه هماره بر تارك تاریخ درخشیده و خواهد درخشید. طالبان هدایت و انسان‏ های خسته از ظلم و تبعیض و ذلت و ستیزه، نامردمی و ناجوانمردی را به حق رهنمون ساخته و بیدار نموده است. عنصر جاودانه ‏ای كه به یقین رمز ماندگاریش را در الهی بودنش باید جُست. سیره‏ ی ارجمندش را در قرآن باید نگریست تا به حقیقتش یا شمه‏ ای از حقیقتش دست یافت. امام حسین(ع) نه تنها شاگرد مكتب قرآن كه عِدْل و شریك قرآن است از این ‏روست كه در فرازی از زیارتنامه‏ ی شریفش می‏ خوانیم: «السَّلامُ عَلَیكَ یا شریكَ القُران؛(۱) سلام بر تو ای شریك قرآن» ودر حدیث «ثقلین» نیز همدوشی امام به عنوان قرآن ناطق و قرآن به عنوان امام صامت بیان گردیده است.
رسولُ الله(ص) فرمودند: «انی تاركٌ فیكُمُ الثَّقَلَیْنِ كتابَ الله و عترَتی اهلَ بَیْتی فَأِنَّهُمَا لَنْ یَفتَرِقا حتَّی‏ یَردِا عَلَیّ الحوض»(۲) حال كه ائمه(ع) بطور عام و امام حسین(ع) به طور خاص چنین نسبت و خویشاوندی محكمی با قرآن دارند باید تفسیر قرآن را در آنان جُست كه در «وجود آنها كرامت‏ها و فضیلت‏ های قرآن و گنج ‏های الهی نهفته است.» «فیِهْم كوائِمُ القرآن و هُمْ كُنوُز الرَّحمان»(۳) در این نوشتار بر آنیم كه فرازهایی از آیات نورانی قرآن را در سیره‏ ی علمی و عملی آن امام همام جستجو كنیم و آیات این كتاب صامت را با نور وجود این پرتو درخشنده به نطق آوریم.
اگر چه ما را هرگز یارای آن نیست كه عمق شخصیت آن دریای علم و معرفت و اخلاق و معنویت را بپیماید ولی از باب عرض ارادات به پیشگاه آن شفیع روز محشر چند جمله‏ ای را به تحریر در می ‏آوریم.

بدون شک قیام امام حسین علیه السلام به عنوان حرکتی حساب شده از سوی پیشوایی معصوم معلول عواملی بود که در حقیقت، به عنوان اهداف و انگیزه های آن حضرت از این نهضت مقدس بشمار می رود. این عوامل از نظر اهمیت و گستره نسبت به ابعاد نهضت، هم سنگ نیستند، آن چنان که اشاره خواهد شد. مهمترین این عوامل عبارتند از:

اگر بخواهیم امام حسین (ع) و امامان معصوم را بشناسیم باید آثار ایشان را مطالعه کنیم و ایشان را از راهی که خودشان معرفی کرده اند بشناسیم.
حجت الاسلام والمسلمین محمد جعفر رضایی، کارشناس مسائل امور دینی بابیان مطلب فوق به خبرگزاری آوا گفت: رابطه ما با عاشورا در کنار تجلیل و تکریم باید تحلیل نیز باشد و باید به اصل و هدف قیام امام حسین (ع) پی ببریم.
وی افزود که باقیام و شهادت امام حسین(ع) موجی از بیداری به وجود آمد و چشمان مردم از خواب غفلت باز شد، طوریکه پس از قیام ایشان، قیام توابین به میان آمد.
حجت الاسلام رضایی بیان کرد: با این قیام ماهیت فاشیستی حکومت بنی امیه واضح و آشکار شد و مردم به خود آمدند که چه کرده اند.

چون نهضت ها هم مانند پديده هاى طبيعى ، ماهيت هاى مختلف دارند،اشياء و پديده هاى طبيعی ، از معدنى ها گرفته تا گياهان و انواع حيوانات ، هر كدام ماهيتى طبيعى و وضع بالخصوصى دارند.

نهضت ها و قيام هاى اجتماعى عم اين چنينند.يك شى ء را اگر بخواهيم بشناسيم ؛ يا به علل فاعلى آن مى شناسيم ، يا به علل غايى آن (كه امروز شناخت به علل غايى را چندان قبول ندارند)، يا به علل مادى آن يعنى اجزاء و عناصر تشكيل دهنده آن ، و يا به علت صورى آن ، يعنى به وضع و شكل و خصوصيتى كه در مجموع پيدا كرده است . اگر يك نهضت را هم بخواهيم بشناسيم ، ماهيتش را بخواهيم به دست آوريم ، ابتدا بايد علل و موجباتى را كه به اين نهضت منتهى شده است بشناسيم . تا آنها را نشناسيم ماهيت اين نهضت را نمى شناسيم (شناخت علل فاعلى)

یکی از مسائل در مورد نهضت امام حسین(ع) این است که ماهیّت این نهضت چه بوده است؟ چون نهضتها هم مانند پدیده های طبیعی ماهیِتهای مختلفی دارند. یک شیء را اگر بخواهیم بشناسیم؛ یا به علل فاعلی آن می شناسیم، یا به علل غائی آن (که امروزه شناخت علل غائی را چندان قبول ندارند.)، یا به علل مادّی آن یعنی اجزاء و عناصر تشکیل دهنده ء آن، و یا به علّتصوری آن، یعنی به وضع و شکل و خصوصیّتی که در مجموع پیدا کرده است.

صبر امام حسین (علیه السلام) در برابر سختی ها

8- صبر، کربلا نمایشگاه تمام زیبائی ها در امام و یارانش، در زیارتش داریم که (وصبرت علی الاذی) حسین جان صبر کردی بر اذیت ها کسانی که در سختی ها صبر می کنند خود خدا بر آنها صلوات می فرستد. ما دو تا صلوات داریم توی قرآن داریم آدمهایی که توی سختی خوب هستند آدمهایی که توی خوبی خوب هستند بعضی ها توی جبهه و جنگ در حوادث آدم خوبی هستند و صبر می کنند بعضی ها نه، همیشه خوش و خرم هستند منتهی آدمهای خوبی هستند مثلاً توی جبهه نیامده اند اما کمک به جبهه می کنند پول می دهد کمک می کند ولی اهل اینکه اسلحه دست بگیرد و خودش را... هر دو خوب هستند.

زیبایی های قیام عاشــورا

حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) پس از قیام عاشورا در جمله ای زیبا فرمودند (ما رأیت إلا جمیــــلا)، من هر چه می بینم زیبایی می بینم این یعنی چه؟ زیبائی های کربلا چیست؟ (ما رأیت إلا جمیــــلا) من در کربلا جز زیبایی ندیدم، ما از کربلا هر چی می بینیم تشنگی و دود و عطش است آنها سختی هایش است اما گاهی توی سختی زیبائی است یعنی یک خانمی که توی آشپزخانه زحمت می کشد سخت است اما توی همین سختی برایش لذیذ است درد زایمان سخت است اما همین سختی را زنها آرزو می کنند که بچه دار شوند آنهایی که بچه دار نمی شوند یک وزنه بردار یک وزنه ای را که بلند می کند خیلی سخت است به او فشار می آید اما همین وزنه برداشتن برایش لذیذ است یعنی در عمق دردسرها... زیبائی ها در لابلای سختی هاست شرکت در کنکور سخت است وزنه برداشتن سخت است زایمان سخت است عمل جراحی سخت است دویدن سخت است بالا رفتن از کوه سخت است منتهی لابلای سختی ها زیبائی است ما می خواهیم منظور حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) از زیبائی های کربلا را بگوئیم.

گفتگوی روزنامه قدس با حجة الاسلام دکتر محسن الویری

اشاره:
نهضت و قیام سرنوشت ساز سالار شهیدان امام حسین(ع) بازتاب نگرش والای تعالیم دینی و اسلامی برای ایجاد وحدت در میان
امت اسلامی است. یافتن مبانی مشترک برای تحقق این مقصود، مهمترین راهکاری است که می تواند به ما در ایجاد همگرایی دینی یاری کند. گفتگوی ما با دکتر محسن الویری عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق و معاون آموزشی دانشگاه تقریب مذاهب اسلامی، به بررسی این مهم اختصاص دارد.

بررسی علل و عوامل واقعه کربلا در گفتگو با دکتر جعفر شهیدی

ماجرای دیدار با استاد علامه مرحوم دکتر سیدجعفر شهیدی از «خواندن یک کتاب» آغاز شد. روزی به مناسبت و به عادت دیرین در ایام سوگواری حضرت سیدالشهدا، کتاب نفیس و بی مانند آن بزرگوار «قیام امام حسین، پس از پنجاه سال» را دست گرفتم و غرق در خواندن شدم. می گویم «غرق» چون حقیقتاً واژه بهتری وجود ندارد. آن کتاب در نوع خود چه از حیث محتوا و چه از نظر روش تحلیل تاریخی بی نظیر و در مجموعه ادبیات عاشورایی که به زبان فارسی وجود دارد غیرقابل جایگزین است، کتابی که برای نخستین بار به زبانی شیوا و با دقتی بی مانند زوایا و علل یک حادثه بسیار مهم تاریخی را می کاود و تحلیلی از آن به دست می دهد که هم ویژگی ها و خصوصیات مردم شناختی و روان شناسی اجتماعی عصر وقوع حادثه را در خود لحاظ می کند و هم تلاش می کند پدیده های تاریخی را در ارتباط با یکدیگر ببیند و از نحوه تاثیر آنها بر هم پرده بردارد. در واقع آن کتاب به واقعی ترین معنای کلمه «تحلیلی» است یعنی اینکه -به سبک وقایع نگاران قدیم- به ما بگوید چه حوادثی رخ داد بسنده نمی کند و همانطور که آن مرد بزرگ خود مایل بود تاکید کند علاوه بر گفتن اینکه چه وقایعی رخ داد همچنین به ما می گوید آن وقایع «چرا» رخ دادند و در بیان این چرایی حداکثر دقت را به کار می برد و خود را به تابوها و مشهورات محدود نمی کند.