بازرگانی داخلی ایران در دوره قاجار (قسمت اول)
سلطه اقتصادی استعمارگران روسیه و انگلستان در ایران از عهدنامه های ترکمنچای و پاریس آغاز گردید، زیرا این عهدنامه ها نه تنها سرزمین های ثروتمند قفقاز و افغانستان را از قلمروی ایران جدا کردند، بلکه با برقراری حق کاپیتولا سیون و نیز اخذ برخی امتیازات تجاری، راه را برای نفوذ اقتصادی روسیه و انگلستان در ایران هموار نمودند. از آن پس دروازه های کشور ما روی تجار خارجی گشوده شد.
به تدریج در مبادلا ت تجاری، استعمارگران اروپایی به این نتیجه رسیدند که گسترش فعالیت های اقتصادی زمینه را برای تحکیم و تثبیت موقعیت سیاسی آنان هموار می سازد، مخصوصا تزارهای روسیه به این فکر افتادند که برای تحکیم موقعیت نیمه استعماری خود در مناطق شمالی ایران بهترین راه، کمک به سرمایه داران روسی برای انجام فعالیت های بازرگانی و صنعتی در ایران است تا از این طریق سلطه سیاسی خودشان را در ایران هموار کنند. البته روابط تجاری ایران با دولت های اروپایی از مدت ها قبل برقرار بوده، اما تفاوتی که با گذشته (دوره قبل از قاجاریه) داشته، در این بود که این بار اهرم دیپلماسی و سرنیزه قدرت روسیه و انگلستان پشت سر بازرگانان خودشان بود، لذا مناسبات تجاری ایران با این دو کشور، از اوایل دوره قاجار به نوعی مناسبات تحمیلی بود که بر اقتصاد ایران سنگینی می کرد.
ادامه مطلب
بازرگانی داخلی ایران در دوره قاجار (قسمت دوم)
رفته رفته اعتراضات تجار به مبارزات دسته جمعی کشانده شد. تجار تبریز بیشترین خسارت را از تدوین نظامنامه جدید گمرکی متحمل شده بودند. به گفته ادوار براون، حتی جراید روسیه نوشتند که تعرفه جدید گمرکی، سبب ناخشنودی قابل ملا حظه ای در ایران شده است، از میان روحانیون تبریز شخصی به نام سیدعلی آقایزدی به عنوان مخالف موعظه می نمود و مردم را به ایستادگی برمی انگیخت (براون، انقلا ب ایران، ۱۳۳۸، ص ۱۰۵)، مردم از قوانین گمرکی و کارکنان بلژیکی سخت آزرده خاطر بودند زیرا علی رغم شکایت تجار، کارشناسان بلژیکی آشکارا میان بازرگانان ایرانی و بیگانگان، حتی میان مسیحیان و مسلمانان فرق می گذاشتند. (کسروی، تاریخ مشروطه ایران، ۱۳۶۹، ص ۳۷.) به تدریج دامنه اعتراضات به میان روحانیون نیز کشیده شد. روحانیون از دوره ناصری به مخالفت با اقدامات حکومت به جهت محدودساختن قدرتشان برخاستند. زیرا به دستور حکومت تحصن در خانه علما ممنوع شده بود و از طرف دیگر با ایجاد وزارت عدلیه حکومت خواستار کاهش دخالت علما در امور قضایی بود. (لمبتون، <علمای ایران و جنبش اصلا حی مشروطیت> کتاب های ایران، ۱۳۶۶، ص ۲۲۵.) در دوره مظفرالدین شاه نیز روحانیون از اصلا حات مالی مسیونوز بلژیکی متضرر می شدند، چرا که عده ای از آنان به فعالیت عمده فروش تجاری می پرداختند، لذا موقعیت مشابه تجار را داشتند و طبق اصلا حات جدید مالی باید مالیات بیشتری می پرداختند.
ادامه مطلب
چای خوش طعم خارجی در بسته خوشرنگ ایرانی
اینجا، ته، توی شهر تهران، سر عصری پاییزی، یک استکان چای خوش طعم و لب سوز، نه تنها می چسبد، بلکه لب ها را به هم می دوزد و برای مدتی پروسه خوردن دندان ها را به هم متوقف می کند! یک پذیرایی عالی با کمترین هزینه؛ سنتی که ایرانی ها مبدعش هستند. گرچه دیگر ذائقه مردم اغلب کشورها از قهوه برگشته و چای را ترجیح می دهند.
توی مغازه این پا و آن پا می کنم که فروشنده اصلی بیاید. جلویم یک استکان کمرباریک گذاشته اند. تویش چایی دارجیلینگ دم کرده با عطری که مرا یاد خانه مادربزرگ می اندازد؛ خانه مادربزرگ و آن روزها که همه چیزهای خوب دنیا عطر داشتند، طعم داشتند؛ عطر و طعم طبیعی؛ طعم یک استکان چای ایرانی! عطرها توی مشام می ماند و طعم ها، زیر دندان مزه می کردند. شاید اشکال از چای ساز های امروز است که آمده اند تا جای سماور مهربان خانه مادربزرگ را بگیرند. شاید هم ... معلوم نیست باید افسوس بخوریم که چرا دیگر چای ایرانی آن عطر و طعم سال ها پیش را ندارد یا نه! دل مان به چایی های خارجی خوش باشد که در بسته بندی های گول زنک ایرانی، مهمان خانه هایمان شده اند...
ادامه مطلب