بيش تر دانشمندان و مردم اروپا در قرون وسطا، خداوند را خير برتر و علت العلل همة حوادث و پديده ها و پروردگار و مدبر پيوستة جهان هستي مي شمردند. توماس آكويناس (1225 - 1274 م) فيلسوف و كشيش معروف ايتاليايي معتقد بود: خداوند، پروردگار و مدبر هميشگي طبيعت است و مي تواند از طريق علل طبيعي و غيرطبيعي به خواست خويش جامة عمل بپوشاند و بيش تر فيلسوفان غرب در اين عقيده با آكويناس همراه بودند. همزمان با آغاز عصر روشنگري (رنسانس)، در اروپا دگرگوني هايي فكري در زمينة طبيعت و نقش خداوند پديد آمد و زمينه براي طرح فلسفة «دئيسم» و «ماترياليسم» كه زيربناي فلسفي نظام هاي سرمايه داري و سوسياليسم است، فراهم شد.
بر اساس فلسفة «دئيسم»، خداوند، آفريدگار جهان هستي است و طبيعت را چنان بر اساس قانون مندي هايي پديد آورده كه به صورت خودكار به حيات خود ادامه مي دهد. در اين بينش، خداوند پس از آفرينش، به هيچ وجه در امور جهان دخالت نمي كند؛ زيرا قوانين طبيعي كه او در طبيعت گنجانده است، چنان امور را پيش مي برد كه بهترين وضعيت پديد مي آيد. به عبارت ديگر، خداوند در اين بينش، همانند ساعت ساز و معماري است كه پس از آفرينش جهان، كناري رفته و به نظارة آفريدة نظام مند و با شكوه خود بسنده مي كند. در فلسفة دئيسم، اين قانونمندي به طبيعت اختصاص ندارد؛ بلكه قوانين معتبر جاوداني و جهاني بر تمام پديده هاي اجتماعي و رفتارهاي انساني نيز حاكم است. بر اساس اين فلسفه، انسان ها در تنظيم زندگي فردي و پديد آمدن نظام هاي اجتماعي، به هدايت خدا و آموزه هاي پيامبران نيازي ندارند و مي توانند با كمك گرفتن از دانش بشري و كشف قوانين حاكم بر طبيعت و رفتار انسان ها به طر احي آن ها بپردازند.1