ملاحظات بانوان باردار

همواره ورزش بانوان، به خصوص ورزش­‌های دوران بارداری و اهمیت آنها مورد تاکید بوده است اما این روزها با توجه به آلودگی هوا محدودیت‌های اجتناب‌ناپذیری در حوزه ورزش پیش می­‌آید که یکی از آنها خودداری بانوان باردار از ورزش‌کردن در ایام آلودگی هواست.

بر اساس مطالعات انجام‌شده از جمله مطالعه‌ای که در سال 2009 انجام شده است، آلودگی هوا بر رشد جنین تاثیر ثابت‌شده‌ای دارد و موجب کاهش قطر سر می­‌شود.

همچنین پژوهشی دیگر ثابت کرده که آلودگی هوا می­‌تواند موجب اختلالات شناختی و حتی هوشی در آینده شود؛ از این رو با توجه به اینکه تبادل هوا حین ورزش افزایش می­‎یابد به طور جدی توصیه می‌شود که مادران باردار از ورزش در هوای آلوده بویژه در فضای باز خودداری کنند.

توصیه به افراد سالمند و بیمار

متخصصصان پزشکی ورزش، معتقدند یکی از مسائل مهم در دوران سالمندی، ورزش و چگونگی آن است. در این دوران علاوه بر تغییر ابعاد بدن، انعطاف‌پذیری عضلات و ظرفیت هوازی ریوی نیز تغییر کرده و برون‌ده قلبی هم ممکن است کاهش یابد.

همچنین آلودگی هوا هم یکی از معضلات است که خردسالان و کهنسالان را بیشتر از دیگر افراد جامعه تحت تاثیر قرار می­‌دهد و بسیار شاهد بوده‌ایم که در روزهای آلوده توصیه شده که این افراد تا حد امکان در منزل بمانند و از قرار گرفتن در فضای بیرون تا حد امکان پرهیز کنند. خطرات ناشی از آلودگی هوا برای کودکان بسیار بیشتر از افراد سالم جوان است؛ به همین دلیل زمانی که هوا در شرایط ناسالم قرار دارد سالمندان به هیچ عنوان نباید ورزش کنند؛ چرا که ممکن است مشکلات قلبی و نارسایی تنفسی را برای آنها به دنبال داشته باشد.

سالمندان باید شدت ورزش خود را با توانایی‌شان هماهنگ کنند و در حقیقت ورزشی شدیدتر از میزان توانشان انجام ندهند؛ چرا که در این صورت ورزش نه تنها برای آنها فایده‌ای ندارد بلکه می­‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

همچنین برای سالمندان مبتلا به مشکلات قلبی «ورزش درمانی یا بازتوانی قلبی» توصیه شده است؛ به این معنا که سالمندی که می­‌خواهد ورزش را شروع کند اگر در یکی دو ماه اخیر سابقه سکته قلبی داشته باشد به مراکز بازتوانی قلبی معرفی می­‌شود و تحت مانیتورینگ کامل قلبی قرار می‌گیرد و تست ورزش از وی گرفته می­‌شود . به این ترتیب شدت مجاز و حد ایمنی‌ای که سالمند می­‌تواند ورزش کند سنجیده شده و سپس نسبت به شدتی که برایش

بی­‌خطر باشد، نسخه ورزشی پیچیده می­‌شود.

با وجود تاثیرات مثبت ورزش بر سلامت جسم و روح، باید توجه داشت که ورزش در هوای آلوده ممکن است سبب تشدید اثرات منفی آلودگی هوا بر انسان شود؛ زیرا اولا در حین ورزش میزان تهویه ریوی و ظرفیت انتشار گاز در ریه افزایش می‌یابد و امکان ورود میزان بالاتری از ذرات معلق و گازهای آلوده را به داخل بدن فراهم می‌سازد.

بررسی­‌ها نشان داده در حین ورزش میزان جای‎گیری ذرات معلق در ریه به طور مستقیم متناسب با میزان تهویه ریوی در دقیقه است و در مقایسه با تنفس‌های سطحی و سریع، تنفس‎های عمیق و آهسته سبب رسوب میزان بالاتری از این ذرات در ریه می‌شود. میزان رسوب ذرات معلق کمتر از یک دهم میکرون در ریه در حین ورزش با شدت متوسط حدود پنج برابر حالت استراحت گزارش شده است.

به نظر متخصصان طب ورزش در حین ورزش به خصوص ورزش با شدت بالا به دلیل این که تنفس بیشتر از طریق دهان انجام می‌شود مواد آلاینده و ذرات معلق بدون عبور از سد مخاط بینی که امکان جذب و به دام‌اندازی آلاینده‌های هوا را دارد به طور مستقیم وارد مجاری هوایی پایین‎تر و ریه‌ها می‌شود. به همین دلیل برخی آلاینده‌های هوا نظیر ازن و اکسیدهای نیتروژن در حین ورزش حتی در غلظت‌های پایین سبب ایجاد آسیب‌های ریویی می‌شوند در حالی‌که که در حالت استراحت فقط با غلظت‌های بالای این آلاینده‌ها چنین آسیب­‌هایی ایجاد می‌شود.

باید توجه داشت میزان نفوذ ذرات معلق به داخل ریه به اندازه این ذرات بستگی دارد؛ به طوری که ذرات کمتر از دو و نیم میکرون و بویژه کمتر از یک دهم میکرون شانس بیشتری برای رسیدن به بافت ریه دارند و ذرات بزرگتر از آن بیشتر در مجاری هوایی بالاتر به دام می‎افتند.

از آنجاکه در گازهای خروجی از اگزوز خودروها اندازه ذرات معلق کمتر از دو نیم میکرون است انجام ورزش در فضای باز در نزدیکی بزرگراه‌ها و مراکز تراکم خودروها با احتمال خطر بیشتری همراه است و با افزایش فاصله از این مراکز تعداد ذرات معلق به صورت قابل ملاحظه‎ای کاهش می‎یابد؛ به نحوی که در فاصله 80 متری از یک بزرگراه فرضی تعداد ذرات معلق در حدود یک سوم این تعداد در فاصله 30 متری از این بزرگراه در شرایط مشابه است .

نکته دیگر این است که استنشاق گازهای خروجی خودروها به صورت تازه، احتمال آسیب‌رسانی را بالا می‌برد که دلیل آن اثرات هم‎افزایی آلاینده‎ها در داخل بدن است.

عامل مهم دیگر در افزایش یا کاهش غلظت ذرات معلق شدت و جهت باد است؛ به نحوی که سبب کاهش قابل ملاحظه غلظت در مناطق بالادستی و افزایش غلظت در مناطق پایین دستی وزش باد می‌شود.

برخی آلاینده‌ها در کوتاه‌مدت اثرات اختصاصی‌تری بر روی بیماران دارند. برای مثال آلاینده‎های مونوکسیدکربن و ذرات معلق با ایجاد اسپاسم و تنگی عروق کرونر سبب تشدید بیماری‌های قلبی عروقی و پرفشاری خون می‌شوند؛ به همین دلیل میزان سکته‌های قلبی و مغزی در شرایط آلودگی هوا افزایش می‌یابد.

توصیه به ورزشکاران

آلاینده‌های ازن و دی‌اکسید گوگرد بیشتر برای بیماران ریوی بویژه بیماران آسمی و یا کسانی که زمینه آلرژی‌های تنفسی دارند مشکل‌آفرین است و سبب ایجاد و یا تشدید بیماری زمینه‏‌ای آنها می‌شود. دی‌اکسید گوگرد در برخی ورزشکاران به عنوان علت اصلی آسم ناشی از ورزش که به معنی ایجاد حملات آسم در حین ورزش است معرفی شده است.

به طور کلی ورزشکاران رشته‌های استقامتی نظیر دو، دوچرخه سواری و پیاده‎روی نسبت به اثرات منفی آلاینده‌ها حساس­‌تر از ورزشکاران قدرتی و سرعتی نظیر وزنه‌برداری و دو سرعت هستند.

شواهد بسیار نشان می‌دهد که ورزشکاران رده‌بالا و حرفه‎ای به خصوص آنهایی که در آب و هوای سرد ورزش می‎کنند یا شناگران، مستعد بروز مشکلات راه‌های تنفسی هستند و به همین دلیل نسبت به اثرات آلاینده‎های هوا حساس‌ترند.

همچنین «تطابق با آلاینده‎های هوا» به معنی تمرین در شرایط آلودگی هوا به منظور آمادگی برای انجام مسابقه در چنین شرایطی از لحاظ علمی به دلیل ایجاد و تشدید اثرات آلاینده‌ها بر بدن ورزشکار مردود است و توصیه نمی‎شود.

انتهای پیام