امام جواد علیه السلام فرمودند:
اُذکُر مَصرَعَکَ بَینَ یَدَی اَهلِکَ، وَ لا طبیبٌ یَمنَعُکَ، وَ لا حَبیبٌ یَنفَعُک؛
یاد کن هنگامه جان دادن و مرگ خود را در مقابل خانواده ات، در حالی که نه پزشکی هست که تو را از مردن باز دارد، و نه دوستی که به تو سود رساند.
بحارالأنوار، ج75، ص 370
شرح حدیث:
غفلت، ریشه ی عمده ی گناهان است.
یاد کردن از بعضی حقیقتها، غفلتها را از بین می برد. یکی از این موارد، «یاد مرگ» است؛ مرگی که در انتظار همه است و سرنوشتی است که بی استثنا برای همه رقم خورده است.
انسان، عمری محدود و اجلی حتمی دارد. هر چقدر هم ثروتمند، مشهور، دارای مقام و منصب، زیباروی و خوش اندام، نازپرورده و مرّفه باشد، وقتی لحظه ی مرگ فرا می رسد، همه چیز از کار می افتد و از هیچ کس کاری ساخته نیست. مثل لحظه ای که برق قطع می شود، همه ی دستگاه ها از کار می افتند. نه پنکه و کولر باد می زند، نه تلویزیون برنامه پخش می کند، نه لامپها فضا را روشن می کنند.
توجه دادن به لحظات پایانی زندگی، بسیار عبرت آموز است.
کنار بستر بیماری که در حال جان دادن است، همه ی بستگان و عزیزان جمع می شوند. یکی دعا می خواند، یکی متوسّل می شود، یکی مراقبتهای پزشکی و درمانی انجام می دهد، یکی اشک می ریزد و ناله می کند.
وقتی نوار عمر به پایان رسیده باشد، از طبیب هم کاری ساخته نیست.
انسان است و اعمالش و سرنوشتی که با عمل خوب و بد خویش، برای خود رقم زده است.
یادکردن از این لحظه ی موعود، هشداردهنده و پندآموز است.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)