نميشه از کنار اسم "مصطفي چمران" ساده گذشت. برا من و خيلي ها، ايشون يه اسطوره است. يه ابََرمرد. خيلي حرفه تو آمريکا به اون مدارج عالي علمي برسي و اسير دنيا نشي! آدم بايد خيلي زاهد باشه که تو بلاد کفر از ياد خدا غافل نشده باشه. ابعاد مختلف روحيش واقعاً محيرالعقوله. سختکوشي و مهرباني، جدي و قانونمندي و ملاطفت، تيراندازي و جنگ و نقاشي و ... و ... و...
"دکتر مصطفي" تا ابد براي من و امثال من يه اسوه ي تمام نشدنيه.
و اين فرازهايي از زندگي سراسر شور، هيجان و عاطفه ي اسطوره ي زندگيم، شهيد دکتر مصطفي چمران:
- مدير مدرسه با خودش فکر کرد که حيف است مصطفي در آن جا بماند. خواستش و به ش گفت برود دبيرستان البرز. البرز دبيرستان خوبي بود،ولي شهريه مي گرفت. آنجا که رفت مدير چند سؤال ازش پرسيد. بعد يک ورقه داد که مسئله حل کند. هنوز مصطفي جواب ها را کامل ننوشته بود که دکتر گفت: «پسر جان تو قبولي. شهريه هم لازم نيست بدهي.»
- سال دوم يک استاد داشتيم که گيرداده بود همه بايد کراوات بزنند. سرامتحان، چمران کراوات نزد، استاد دو نمره ازش کم کرد. شد هجده، بالاترين نمره کلاس.
- بورس گرفت. رفت آمريکا. بعد از مدت کمي شروع کرد به کارهاي سياسي مذهبي. خبر کارهايش به ايران مي رسيد. از ساواک پدر را خواستند و به ش گفتند: «ما ترمي چهارصد دلار به پسرت پول نمي دهيم که برود عليه ما مبازه کند.» پدر گفت: «مصطفي عاقل و رشيده. من نمي توانم در زندگيش دخالت کنم.» بورسي ه ا ش را قطع کردند. فکر مي کردند ديگر نمي تواند درس بخواند.
- بعد از کشتار پانزده خرداد نشست و حسابي فکر کرد. به اين نتيجه رسيد که مبارزه ي پارلماني به نتيجه نمي رسد و بايد برود لبنان و سلاح دست بگيرد. بجنگد.
- چپي ها مي گفتند: «جاسوس آمريکاست. براي ناسا کار مي کند.» راستي ها مي گفتند: « کمونيسته». هر دو براي کشتنش جايزه گذاشته بودند. ساواک هم يک عده را فرستاده بود ترورش کنند. يک کمي آن طرف تر دنيا، استادي سرکلاس مي گفت: «من دانشجويي داشتم که همين اخيراً روي فيزيک پلاسما کار مي کرد.»
- واي که چقدر لباسش بد ترکيب بود. اميدوار بودم براي روز عروسي حداقل يک دست لباس مناسب بپوشد که مثلا آبروداري کنم . نپوشيد. با همان لباس آمد. مي دانستم که مصطفي، مصطفي است.
- بهش گفت: «تعجبه! تو که خيلي قيافه شوهر آينده ت برات مهم بود، پس چرا با يه کچل عروسي کردي؟!» تعجب کرد. کچل؟!! دروغ مي گويي! مصطفي که کچل نيست!!
خونه که رسيد و چشمش به سر دکتر افتاد ديگه نتونست خنده ش رو کنترل کنه. همه ش مي خنديد. ما جرا رو که براي مصطفي تعريف کرد، گفت: «آن قدر محو اخلاق و رفتارت شده بودم متوجه نشده بودم کچلي!»
- مادرش گفته بود: «مصطفي! من از تو هيچ انتظاري ندارم الا اين که خدا را فراموش نکني.» بيست و دو سال پيش گفته بود؛ همان وقت که از ايران رفت آمريکا. وقتي از آمريکا برگشت براي مادرش که فوت کرده بود متني نوشت که: «در تمام اين سالها يک لحظه هم خدا را فراموش نکردم.»
- وقتي جنگ شروع شد به فکر افتاد برود جبهه. نه توي مجلس بند مي شد نه وزارت خانه. رفت پيش امام. گفت: «بايد نامنظم با دشمن بجنگيم تا هم نيروها، خودشان را آماده کنند، هم دشمن نتواند پيش بيايد.» برگشت و همه را جمع کرد. گفت: «آماده شويد همين روزها راه مي افتيم». پرسيديم: «امام؟» گفت: «دعامان کردند.»
- کم کم همه بچه ها شده بودند مثل خود دکتر؛ لباس پوشيدنشان، سلاح دست گرفتنشان، حرف زدنشان. بعضي ها هم ريششان را کوتاه نمي کردند تا بيش تر شبيه دکتر بشوند. بعدا که پخش شديم جاهاي مختلف، بچه ها را از روي همين چيز ها مي شد پيدا کرد. يا مثلا از اين که وقتي روي خاکريز راه مي روند نه دولا مي شوند، نه سرشان را مي دزدند. ته نگاهشان را هم بگيري، يک جايي آن دور دست ها گم مي شود.

ادامه دارد....

قرار بود لِي لِي بازي کنند، دختر کوچولوهاي محله رو مي گويم ، دو به دو ولي تعدادشان 5 نفر بود ، يا بايد يکي پيدا مي شد و 3 گروه دو نفره مي شدند و يا اينکه يکي کم مي شد، هرچه فکر کردند کسي را پيدا نکردند که بروند به دنبالش، پس به ناچار بايد يکي کنار گذاشته مي شد. ده، بيست، سي، چهل آوردند و قرعه به نام يکي از دختر کوچولوها افتاد، با اخم بغضي کرد و گفت: «اگه منو بازي ندين به بابام مي گم».
به ناگاه همه نگاه ها متوجه فرشته شد يکي از دخترها که کمي از بقيه بزرگتر بود، رو به او کرد و گفت:« فرشته تو بازي نيستي.» فرشته خيلي آرام رفت و روي پله خانه شان نشست و ديگر هيچ نگفت؛ دختر کوچولوها تند تند سنگ  مي انداختند، لِي لِي مي کردند و بازي پيش مي رفت. ديگر صداي خنده هاي کودکانه بچه ها تمام کوچه را پر کرده بود. ناگهان فرشته با حالت بغض بلند شد و رفت داخل خانه. مادرش داشت پيراهن منيژه خانم را مي دوخت، فرشته رفت و خودش را انداخت توي بغل مادر و گفت: بچه ها دارن لي لي بازي مي کنند، منو انداختن بيرون و بازي ندادند. مادرش آهي نامحسوس کشيد و گفت:«عيب نداره دختر خوشگلم، برو  پلاک بابا رو بردار و با اون بازي کن.»
ناگهان فکري به سرش زد، اشکهايش را پاک کرد و رفت پلاک را برداشت و دويد توي کوچه و همين طور که پلاک را مي چرخاند داد زد: «من پلاک دارم شما ندارين هِي هِي.»
بچه ها همه دويدند به طرفش  و دورش جمع شدند هر کسي چيزي مي پرسيد، عاطفه گفت: «مال کيه؟» مينا پرسيد:« مي دي منم ببينم؟» بدري دستي انداخت دور گردنش و ملتمسانه گفت: «فرشته بيا جاي من بازي کن بذار من پلاک رو بندازم گردنم.» و فرشته کِيف مي کرد. به اين فکر مي کرد که اگر بابا نيست، پلاکش هست، به اين فکر مي کرد که ديگر هميشه ميتواند لِي لِي بازي کند، تو اين فکر بود که شايد حتي اگر اين دفعه صاحب خانه آمد براي اجاره ي عقب افتاده، پلاک بابا را نشان بدهد و بگويد: «بيا اين پلاک رو براي چند دقيقه بنداز گردنت و اجاره هاي عقب افتاده رو  از مامان  نگير.»
تو اين فکر بود که از اين به بعد هر وقت انجمن اوليا و مربيان، پدرش رو دعوت کردند، همراه خود پلاک پدرش رو ببرد و بگذارد آنها پلاک را ببينند و شايد هم مثلا پلاک را بوس کنند و در عوض، پول کمک به مدرسه و خرج ورقه امتحاني و امثال اينها را از مادر طلب نکنند، به اين فکر مي کرد که چرا تا به حال مادر مشکلاتش را به اين راحتي و به وسيله اين پلاک که مي توانست حل کند ولي حل  نمي کرد. به اين فکر بود که .....
ناگهان صداي سميرا را شنيد که با افاده گفت: «مگه چيه؟ خودم بهترشو دارم»، و گره روسري اش رو باز کرد و پلاک طلايي اي را که چند شب پيش يعني شب تولد برايش خريده بودند، نشون بچه ها داد. دختر کوچولوها با ديدن پلاک طلايي سميرا، دور فرشته را خالي کردند و به طرف سميرا دويدند. بدري کوچولو پلاک باباي فرشته رو از گردن در آورد و از هول اينکه نتواند پلاک طلا را بوس کند همين جوري زمين انداخت و دويد طرف سميرا؛ دوباره تنها شده بود، خيره خيره  گاهي به پلاک بابا و گاهي به بچه ها که دور سميرا را گرفته بودند نگاه مي کرد. آرام خم شد، پلاک را برداشت و گرفت جلوي چشمانش، اعداد روي پلاک يواش يواش پيش چشمانش تار مي شد، پلاک و زنجير را توي دستش گرفت و دوباره دويد داخل  خانه، سخت گريه مي کرد؛ به اتاق که رسيد ديگر خودش را در آغوش مادر نيانداخت؛ روبروي مادر ايستاد و با غضب و هق هق آنچه را اتفاق افتاده بود براي مادرش تعزيف کرد و فرياد بر سر مادر فرياد زد، مادر همان طور که سوزن مي زد، به فرياد ها و ناله هاي او گوش  کرد و سپس آهسته، سوزن و پارچه را کناري گذاشت و شروع به صحبت کرد: «عيب نداره مامان جون، دختر خوشگلم، خانم خانوما، الهي مامان دورت بگرده، اونها بچه ان، نمي فهمن، پلاک باباي تو مال يه قهرمانه، ماله جنگه، جنگي که باباي تو جلوي دزدا و دشمنا رو گرفت، پلاک بابا خيلي ارزشش از پلاک طلاي سميرا بيشتره، پلاک بابا....»
که ناگهان فرشته پريد توي صحبت مادرش و سرش فرياد زد: «نمي خوام. من اين پلاک رو نمي خوام. من مي خوام لِي لِي بازي کنم .من، من اصلا بابا رو مي خوام. من اصلا يک پلاک طلايي مي خوام، اگه اين پلاک اينقدر مي ارزه.... ديگه  گريه مهلتش نداد و از اتاق دويد بيرون.....
آهاي تو که داري اين صفحه رو مي خوني! فهميدي چي گفتم؟ فرشته پلاک طلايي مي خواد! مي فهمي چي مي گم يا نه؟ فرشته ... پلاک ... طلايي مي خواد.

- گفتم:نه! اين عمليات حساسه. ممکنه زخمي بشي و فرياد بزني.
گفت: قول مي دم.
اون طرف رودخانه جسد زخميش رو پيدا کرديم که دهان خودش را پر از گِل کرده بود...

- پدر کودک رو بغل کرد و تو آغوش گرفت.
کودک هم مي خواست پدر رو بلند کنه ولي نتونست. با خود گفت: حتماً چند سال بعد مي تونم.
بيست سال بعد پسر تونست پدر را بلند کنه. پدر سبک بود. به سبکي يک پلاک و چند تکه استخوان....

- ترکشها شکمشو پاره کرده بودند، ولي اصرار داشت بشينه.
به در خيره بود.
مانع از نشستنش شدم، در گوشم گفت: آقا اينجاست، چه جورى بخوابم؟ و بعدشم پريد....

- گفت: وقتي برگردم انگشتر عقيقت رو پس مي دم...
وقتي استخوانهاش رو آوردن، انگشتر عقيق لاي اونا بود....

- "به نام خدا، من مي خواهم در آينده شهيد بشوم. براي اين که...."
معلم که خنده اش گرفته بود، پريد وسط حرف مهدي و گفت: «ببين مهدي جان! موضوع انشا اين بود که در آينده مي خواهيد چه کاره بشين. بايد در مورد يه شغل يا يه کار توضيح مي دادي. مثلاً، پدر خودت چه کاره س؟
.... : آقا اجازه! شهيد شده....