قضاوت و دادرسی به سبک و سیاق علوی

1-شدت عدالت و مساوات:
یکی از مهمترین اصول اخلاقی و قرآنی در اجرای قضاوت رعایت عدالت و مساوات است.[1] این عنصر حیاتی پایه و اساس قضاوت های امام علی(ع)را تشکیل می دهد.

حکایت: شاکی که مهمان قاضی بود

شیخ صدوق در کتاب «من لا يحضره الفقيه» نقل می‌کند: روزی مردى در زمان خلافت اميرالمؤمنين بر ايشان وارد شد و چند روزى ميهمان آن حضرت بود، آنگاه دعوائى با كسى عنوان كرد و از حضرت استعلام حكم نمود در صورتى كه قبلاً يعنى روز اول عنوان نكرده بود، حضرت امير (ع) فرمود: آيا تو با كسى مخاصمه‏اى دارى و بشكايت آمده ‏اى؟ گفت: آرى، حضرت فرمود: از نزد ما برو، زيرا رسول خدا(ص) نهى فرمود از اينكه يكى از طرفين دعوى بدون حضور ديگرى ميهمان قاضى باشد.[2]، گونه ی دیگری از عدالت علوی اهتمام و توجه به حقوق محکوم علیه بود. زمانی که به قنبر دستور داد که شخصی را حد بزند و قنبر سه ضربه اضافی زد امام وی را قصاص کرد و سه ضربه را به او زد.[3]

2-قاطعیت و عدم مداهنه:
از جمله لوازم مهم و اساسی در امر قضاوت صلابت و قاطعیت است، بنا به نقل منابع روایی و حدیثی قضاوت و صلابت از جمله مهمترین  ویژگی های قضایی امام علی(ع) به شمار می آمد. قاضی که از این عناصر تهی باشد و با سستی و بزدلی به امر قضاوت بپردازد، نمی تواند حق مظلوم را از ظالم بگیرد، از این رو به گونه ای خود موجب اشاعه فحشا و گسترش ناهنجاری در جامعه می شود.
پی نوشت:
[1]. «وَ إِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ (مائده/42) و اگر ميان آنها داورى كنى، با عدالت داورى كن، كه خدا عادلان را دوست دارد!»
[2]. من لا يحضره الفقيه، ترجمه غفارى، على اكبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر، ج‏4، ص14.
[3]. دعائم الإسلام، ج‏2، ص444. « أَنَّهُ أَمَرَ قَنْبَراً أَنْ يَضْرِبَ رَجُلًا فَغَلِطَ قَنْبَر».