خوش آمدید

محرم یعنی؛

پرهیز از لقمه حرام...
چون بی بصیرت می شوی و با درندگی شیر خواره را هم می کشی...

پيشينه شبهه تعدد قرائت ها

تاريخچه مسأله تعدد قرائت ها از اين قرار است كه در اروپا قرن ها كليساى معتبر مسيحيت مطالبى را به عنوان معارف دينى عرضه كرده و چنين وانمود مى كرد كه آنچه اين كليسا مى گويد وحى آسمانى است. شايد سؤال كنيد چرا آنها چنين كارى انجام مى دادند؟ اگر با كتاب مقدس، يعنى تورات و انجيل آشنايى داشته باشيد، مى دانيد كه ادعا مى شود كه بخش عمده و اصلى كتاب تورات از همان كتابى است كه بر حضرت موسى(عليه السلام) نازل شده است; اما در مورد هيچ يك از چهار انجيل موجود در كتاب مقدس، حتى ادّعا هم نشده است كه حضرت عيسى(عليه السلام) آنها را آورده است; بلكه مسيحيان معتقدند چهار نفر از حواريون حضرت عيسى(عليه السلام) اناجيل اربعه را نوشته اند و بين آنها اختلافاتى هم وجود دارد. اگر كسى سؤال كند كتابى كه ديگران آن را نوشته اند، چگونه كتاب مذهبى مى شود و چه ارتباطى با وحى دارد؟ علماى مسيحيت مى گويند: اين مطالب در حالات خاصّى به حواريّين و نويسندگان انجيلها الهام شده است و حكم وحى را دارد. مطالبى كه در اناجيل آمده است، بيشتر لحن تاريخى دارد و گويا داستان زندگى حضرت عيسى(عليه السلام) بيان شده است. اين كتاب ها در مورد احكام، قوانين اجتماعى و معارفى كه مورد نياز بشر است، چندان مطلبى ندارد.

محرم یعنی؛

                جامعه و فرهنگی نیایش...

پيش از اين بيان شد كه در زمان ما شبهات متعددى درباره مبانى فكرى و اعتقادى اسلام و بخصوص مكتب تشيع، مطرح شده است كه احياناً آهنگ علمى و فلسفى هم دارد و به شكل جديدى بيان شده كه براى جوانان و به خصوص دانشگاهيان جاذبه خاصى داشته باشد و متأسفانه در بعضى موارد آثار سويى هم به جا گذاشته است. اين شبهات يا اصلا سابقه نداشته و يا اگر پيش از اين هم وجود داشته، امروز در قالب جديدى مطرح شده است. در جلسه گذشته بعضى از اين شبهات را مطرح كرديم و در جلسات آينده بعضى ديگر را كه عموميت بيشترى دارند به شرط توفيق الهى، بررسى خواهيم كرد.

روش اجتهادى در كشف احكام اسلام

ممكن است اين آقايان بگويند: اولا زمانى كه خودمان به قرآن مراجعه مى كنيم، معنى آيات را مى فهميم، ثانياً در صورت نياز به كلمات پيغمبر(صلى الله عليه وآله وسلم) مراجعه مى كنيم; اما ديگر به علما، نيازى نداريم چون خود ما حديث را مى خوانيم و معناى آن را متوجه مى شويم. غافل از اينكه در اينجا مشكلاتْ مضاعف مى شود. زيرا در معنى حديث هم ابهاماتى وجود دارد كه گاهى از ابهام آيات قرآن بيشتر است. علاوه بر اينكه حديث بايد از نظر سند هم رسيدگى شود. ما در قرآن از نظر سند مشكل نداريم. همه مى دانيم كه محتواى قرآن آياتى است كه بر پيغمبر(صلى الله عليه وآله وسلم)نازل شده و تحريف يا كم و زياد نشده است. اين گونه نيست كه سند بعضى از آيات يا بعضى از سوره هاى قرآن ضعيف باشد يا احتمال دهيم شخص ديگرى آن را جعل كرده باشد. اما در روايات اين گونه نيست. در بين روايات، احاديث ضعيف و مجعول هم به چشم مى خورد. افرادى بوده اند كه رواياتى را جعل كرده و به دروغ به پيغمبر(صلى الله عليه وآله وسلم) نسبت داده اند. پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) اين مسأله را پيش بينى كردند كه بعد از رحلت ايشان كسانى به آن حضرت دروغ خواهند بست. به همين دليل فرمودند: به سادگى هر كلامى را كه از من نقل شد، نپذيريد. حال، اگر كسى كه قصد دارد به حديث، (كلام پيغمبر(صلى الله عليه وآله وسلم) و امام(عليه السلام)) مراجعه كند و آن را بفهمد، اگر تخصص لازم را نداشته باشد و حديث صحيح و سقيم را از يكديگر تشخيص ندهد، چه بسا حديث صحيح را رها كند و حديث ضعيف را مورد استناد قرار دهد.

كافى نبودن قرآن براى فهم همه معارف و احكام اسلام

اما آنچه از همه اين موارد مهم تر است، مطلب ديگرى است; و آن اين كه قرآن كريم حجم محدودى دارد به گونه اى كه در اين زمان كودكان خردسال ما هم الحمد للّه ـ مى توانند به راحتى آن را حفظ كنند; اما اين حجم محدود، متكفل بيان حقايقى است كه بشر تا روز قيامت به آنها احتياج دارد. قرآن گاهى اين حقايق را به صورت كلى بيان كرده و تشخيص مصاديق آن را ابتدا به عهده پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و بعد از آن حضرت هم به عهده ائمه اطهار(عليهم السلام) گذاشته است.

نمونه اى از فهم و تفسير قرآنِ يك غير متخصص

به خاطر مى آورم قبل از انقلاب نويسنده اى در مقاله اى نوشته بود كه تا به حال تمام مفسران اين آيه را اشتباه فهميده اند و تنها من آن را درست فهميده ام. داستان از اين قرار است كه اين نويسنده كه يك دندانپزشك بود، نوشته بود: همه مردم مى گويند همه انسان ها از آدم و حوّا خلق شده اند و معروف است كه خدا ابتدا آدم را خلق كرد و بعد، از بقيه گل آدم، حوّا را آفريد. [البته در روايت ضعيفى هم نقل شده است كه خدا از يك دنده آدم، حوا را خلق كرد ـ كه البته اين روايت درست نيست ـ روايت صحيح اين است كه خداوند از بقيه گلى كه آدم از آن خلق شده بود، حوّا را آفريد.

پاسخ اين شبهه

براى پاسخ به اين شبهه، بهتر است ابتدا نگاهى به روش و نحوه عملكرد علما بيندازيم تا متوجه شويم كه آنها چگونه مطلبى را از منابع دينى برداشت مى كنند و تفاوت روش علما با روش كسانى كه مى گويند ما روش علما، فقها، مفسرين و محدثين را قبول نداريم و مى خواهيم خودمان مستقيماً از اين منابع برداشت كنيم، چيست؟

آيا فهم دين به علما و مجتهدان اختصاص دارد؟

پيش از اين فهرستى از شبهه هائى را كه در اين عصر و در باره مبانى اعتقادى و فكرى اسلام مطرح شده است، به ترتيب قهقرايى منطقى ارائه شد و وعده داديم كه در حد فرصت و توفيق، به همان ترتيب پاسخ مناسب براى هر يك از اين شبهه ها عرضه كنيم.