ملیت : ایرانی - قرن : 13 منبع :
خلاصه : يحيي ماهيار نوابي در دهم دي ماه سال 1291 شمسي در شيراز متولد شد. پس از گذراندن دوره ي ابتدايي ، وارد دانشكده ادبيات دانشگاه تهران شد و توانست تا مقطع دكترا تحصيل نمايد. بعد از آن در سال 1327 با سمت دانشياري در دانشگاه تبريز مشغول به كار شد. استاد پس از دوسال براي فراگرفتن زبان هاي كهن ايراني به مدرسه زبان هاي شرقي دانشگاه لندن (SOAS ) رفت و در سال هاي 1949 تا 1951 نزد پرفسور ‹‹ هنينگ›› به فراگيري زبان هاي قديمي ايران مانند : پهلوي ، اوستايي و پارسي باستان پرداخت و يك سال نيز در دانشگاه گوتينگي آلمان ، زبان هاي تركي كهن را فراگرفت. وي پس از بازگشت به كشور ، رياست دانشكده ادبيات تبريز را به عهده گرفت و نيز به تدريس زبان هاي كهن ايران پرداخت. او مدتي نيز جهت تحقيق به آمريكا سفر نمود و پس از بازگشت در دانشگاه تهران به كار تدريس ادامه داد. استاد نوابي در سال 1352 به عنوان مشاور رئيس دانشگاه شيراز رهسپار زادگاه خود شد و همچنين رياست مؤسسه ي آسيايي را تا سال 1358 به عهده گرفت. او پس از انقلاب به تهران بازگشت و فعاليت هاي فرهنگي و ادبي خود را پي گرفت. استاد ماهيار نوابي در 11 مهر ماه سال 1379 در كشور سوئد بدرود زندگي گفت. گروه : علوم انساني رشته : زبان شناسي والدين و انساب : يحيي ماهيار نوابي در خانواده اي سرشناس در شيراز زاده شد. مادر وي از خاندان وصال شيرازي بود ، و بدين سبب نسب به وقار شيرازي ، ارشد اولاد وصال مي رساند. تحصيلات رسمي و حرفه اي : يحيي ماهيار نوابي ، دوران ابتدايي را در زادگاه خويش و دوره ي دبيرستان را در دارالفنون و كالج آمريكايي تهران گذراند. پس از اخذ درجه ي دوم ليسانس از دانشكده ادبيات دانشگاه تهران و گذراندن خدمت نظام ، جهت تحصيل در مقطع دكترا به دانشگاه تهران رفت. استاد پس از دو سال براي فراگرفتن زبان هاي كهن ايراني به مدرسه ي زبان هاي شرقي دانشگاه لندن (SOAS) رفت و در سال هاي 1949 تا 1951 نزد پروفسور ” هنينگ ” به فراگيري زبان هاي قديمي ايران ، مانند پهلوي ، اوستايي و پارسي باستان پرداخت و يك سال نيز در دانشگاه گوتينگي آلمان ، زبان هاي تركي كهن را فراگرفت. استادان و مربيان : يحيي ماهيار نوابي همواره نام پرفسور هنينگ را با احترام بر زبان مي آورد و اولين تحقيقات و نوشته هاي خود را در زمينه ي زبان هاي باستاني ايران ، به وي تقديم داشته است. وقايع ميانسالي : در بيستم خرداد ماه سال 1341 به مناسبت عزيمت يحيي ماهيار نوابي از تبريز ، مجلس وداعي تدارك ديده شد كه به طور خودجوش از سوي دانشجويان و انجمن ادبي دانشكده و همكاران علمي ايشان شكل گرفت و با برنامه ريزي در روز بيست و هفتم خرداد ماه جمع دوستداران و مشتاقان استاد و جمع كثيري از دانشجويان ، مراسم باشكوهي در دانشكده ادبيات ترتيب دادند كه در آن مجلس ، معاريف و دانشمندان و شاعران آذربايجان چون نخجواني ها ، استاد شهريار ، مفتون اميني ، بي رياي گيلاني و بسياري ديگر در آن حضور يافتند و هريك به زباني و به طريقي از خدمات استاد ياد كرده و شاعران به ياد دوران خدمت وي و تأسف از عزيمت او ، سروده ها و اشعار زيبايي قرائت كردند. همكاران علمي استاد و تعدادي از دانشجويان هم هر يك به فراخور ، مطالبي بيان كردند و يا اشعاري خواندند كه جريان اين بزرگداشت به يادماندني ، در دفتر « وداع با استاد ماهيار » از سوي انجمن ادبي دانشكده چاپ و منتشر گرديد. چكامه اي كه استاد شهريار در آن روز و به مناسبت سفر استاد در 12 بيت با عنوان « اشك وداع » سروده بود ، سرشار از احساسات و تعلق خاطر آن شاعر بزرگ نسبت به استاد نوابي بود. چند بيت آغازين آن چنين بود: طوطي ، غمين نشسته كه قناد مي رود شيرين دلش گرفته كه فرهاد مي رود چرخد زمانه كه ياد عزيان مكن ولي عمر عزيز هم مگر از ياد مي رود؟ استاد « ماهيار » ز تبريز بسته بار شاگرد دل شكسته كه استاد مي رود شاعر ديگري كه در اين باره سروده ي خود را در 20 بيت خواند ، آقاي بي رياي گيلاني بود كه مطلع شعر وي اين است: بنگر اي دل حاصل مهر و وفاي خويشتن تا نبندي رشته الفت به پاي خويشتن شعر سروده شده ي آقاي مفتون اميني در اين مجلس بسيار شنيدني است : دل مي تپد به سينه كه جانان وداع كرد خود راست گويي از تن ما جان وداع كرد... استاد ماهيار كه فرزانه پير ماست با مكتب جنون جوانان وداع كرد .... البته در روز دوشنبه بيست و يكم خرداد ماه نيز كه روز عزيمت استاد از شيراز بود ، مراسمي باشكوه در فرودگاه شهر شيراز از سوي انجمن ورزشي دانشكده كه استاد به آن علاقه وافري داشت و همواره در تقويت روحيه ي ورزشكاران كوشش مي نمود ترتيب يافت كه در آنجا هم سخنراني هايي ايراد شد و اشعاري خوانده شد . شعر بلند استاد دكتر اميرخاني در فرودگاه با اين بيت آغاز شد : دردا كه از ديار وطن « ماهيار » رفت آن شهسوار مهر و وفا زين ديار رفت... زمان و علت فوت : يحيي ماهيار نوابي در يازدهم مهر ماه سال 1379 ، به دور از وطن و هنگامي كه براي ديدار دخترش « ميترا » به سوئد سفر كرده بود ،در حالي كه همراه فرزند عازم منزل بود ، در اثر ايست قلبي بدرود زندگي گفت. مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : يحيي ماهيار نوابي جهت ادامه ي تحصيل مدتي به خارج از كشور رهسپار گرديد. وي پس از بازگشت به كشور ، رياست دانشكده ادبيات تبريز را بر عهده گرفت و پس از بازگشت از آمريكا نيز تا سال 1960 همچنان رياست دانشكده ادبيات تبريز را عهده دار بود. پس از آن، نوابي دو سال و نيم به عنوان رايزن فرهنگي در پاكستان به فعاليت پرداخت. و با پايان يافتن مأموريت استاد در پاكستان ، كار تدريس را در گروه فرهنگ و زبان هاي باستاني ايران دانشگاه تهران آغاز كرد و پس از چندي به رياست آن گروه انتخاب شد و به مدت چهار سال در اين مقام بود. استاد سرانجام در سال 1352 خود را بازنشسته كرد و بعد از آن به عنوان مشاور رئيس دانشگاه شيراز رهسپار زادگاه خود شد و رياست مؤسسه ي آسيايي را نيز تا سال 1358 عهده دار شد. فعاليتهاي آموزشي : يحيي ماهيار نوابي پس از به پايان بردن تحصيلات دانشگاهي و اخذ مدرك دكترا ، در سال 1327 با سمت دانشياري در دانشگاه تبريز مشغول به كار شد ، و به تدريس زبان هاي كهن ايران پرداخت. استاد در سال 1957 جهت برخي مطالعات به آمريكا سفر نمود ، وي مدتي نيز به عنوان رايزن فرهنگي در كشور پاكستان سپري نمود و پس از بازگشت ، با سمت استادي زبان هاي باستاني ايران در دانشگاه تهران به كار تدريس ادامه داد. تدريس در مؤسسه ي آسيايي از ديگر فعاليت هاي آموزشي ايشان بود. مراکزي که فرد از بانيان آن به شمار مي آيد : يحيي ماهيار نوابي در مؤسسه ي آسيايي ، دوره ي كارشناسي ارشد زبان و تاريخ و فرهنگ ايران را تأسيس كرد. وي با حمايت دكتر مهر ، گروهي از فضلاي نامدار ايران را براي تدريس تمام وقت و نيمه وقت در مؤسسه ي آسيايي به شيراز دعوت كرد كه برخي چون استاد احمد افشار شيرازي ، دكتر محمود طاووسي ، دكتر علي حضوري و ريچارد فراي به طور تمام وقت و برخي چون استاد تاجبخش ، دكتر فره وش و بدرالزمان قريب به طور نيمه وقت با آن مؤسسه همكاري مي كردند و از دانشگاه شيراز استاداني همچون دكتر نوراني وصال و دكتر جعفر مؤيد شيرازي در آن مؤسسه به تدريس اشتغال داشتند. ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : يحيي ماهيار نوابي در سال 1957 براي تحقيق در نحوه ي مديريت دانشگاه هاي آمريكا به مدت يك سال به دانشگاه هاي كلمبيا و مينياپليس اعزام شد. وي افزون بر فعاليت هاي آموزشي و پژوهشي همواره حضوري فعال و درخور در مجامع علمي گوناگون داخلي و خارجي داشت و در مراكز و انجمن هاي متعددي از قبيل: انجمن فرهنگ ارتش ، فرهنگستان زبان ايران ( عضويت پيوسته تا انقلاب اسلامي) ، انجمن مجموعه سنگ نبشته هاي ايراني ، انجمن پژوهش هاي مهري ، كنگره تحقيقات ايراني و انجمن پژوهش هاي درسي ، مشاركتي فعال و ثمربخش داشت. از استاد علاوه بر دهها مقاله ي وزين و ارزشمند ، كتاب هاي متعددي نيز به صورت تأليف و ترجمه به يادگار مانده است. آثار : 1 بند هش ايراني ويژگي اثر : پيش از چاپ گنجينه ي دستنويس هاي پهلوي و پژوهش هاي ايراني ، استاد نوابي ، چاپي عكسي نيز از نسخه ي شماره ي يك تهمورس دينشاه از دستنويس « بندهش ايراني » كه در نزد ايران شناسان به TD 1 شهرت دارد ، با مقدمه اي مفصل درباره ي آن به چاپ رسانيده بود. 2 ديوان وقار شيرازي ويژگي اثر : استاد پس از نگارش مجموعه مقاله هايي درباره ي خاندان وصال شيرازي و نيز به سبب نسبتي كه با وقار ، ارشد فرزندان وصال شيرازي داشت و چون شعرهاي وقار را بيش از ديگر اعضاي شاعر آن خاندان مي پسنديد ، از اين رو به فكر تصحيح و چاپ ديوان وي برآمد و جلد اول از اين ديوان را كه دربردارنده ي 215 قصيده ( از «الف» تا «ر» ) از شاعر است ، با ديباچه اي در معرفي خود شاعر و نسخه ي خطي ديوان او و توضيحاتي درباره ي اشعار وي در 430 صفحه چاپ نمود. 3 كتاب شناسي ايران ويژگي اثر : فهرستي از مقالات و كتاب هايي كه به زبان هاي اروپايي درباره ي ايران به چاپ رسيده است. استاد در مقدمه ي جلد اول از كتاب ده جلدي كتاب شناسي ايران نوشته اند : «... گردآوري اين فهرست را در سال هاي 1328 - 1330 ، كه در لندن و گتينگن بودم و به آموختن زبان هاي ايراني ميانه و كهن ، و پژوهش در فرهنگ ايران پيش از اسلام مي پرداختم ، آغاز كردم ... » كتاب از ارزش ويژه اي برخوردار است ، پيش از آن هيچ منبع مؤثقي براي دست يافتن به آنچه ديگران درباره ي ايران نوشته اند ، به طور يك جا وجود نداشت. استاد نوابي تقريبا مدت پنجاه سال از عمر خود را بر سر اين كار گذاشت كه حاصل آن به صورت يك مجموعه ي ده جلدي درآمد. جلد اول اين كتاب در بردارنده ي اين موضوعات است : مطالعات در زمينه ي اوستا ، ماني و مانويت ، فارسي باستان ، پهلوي ( ساساني و اشكاني ) ، پارسيان هند ، زرتشت گرايي. جلد دوم كتاب شناسي ايران ، شامل زبان ، ادبيات ، شعر و شاعران ايران است كه ديگران درباره ي آن تحقيق و قلمفرسايي كرده اند. جلد سوم كتاب شناسي ايران ، دربردارنده ي فهرست مقالات و كتاب هاي ديگران درباره ي : باستان شناسي ، معماري ، هنر ( شامل فرش و قالي ) و سكه است. جلد چهارم كتاب شناسي ايران ، شامل سفرنامه هاست. جلد پنجم كتاب شناسي ايران ، شامل : اساطير و روابط خارجي ( سياسي نظامي ) است. جلد ششم كتاب شناسي ايران ، شامل : دين و فلسفه و دانش است. جلد هفتم كتاب شناسي ايران ، شامل : زبان شناسي زبان هاي ايران باستان : مادي ، اوستايي ، فارسي باستان ، زبان هاي ايراني ميانه ، زبان هاي غيرايراني رايج در ايران ، زبان هاي ايراني نو و گويشهاي گوناگون ايراني ديگر است. جلد هشتم كتاب شناسي ايران ، شامل : جغرافيا ، نقشه ها ، ايالات و شهرهاي ايران ، زيست شناسي ، جانور شناسي ، جامعه شناسي ... فولكور شهرهاي مختلف ايران و ... است. جلد نهم كتاب شناسي ايران ، شامل : كشاورزي ، تمدن ، ارتباطات ، اقتصاد ، فرهنگ ، سياست و ... است. 4 گنجينه ي دستنويس هاي پهلوي و پژوهش هاي ايراني ويژگي اثر : شامل 57 جلد. اين مجموعه به جز شماره هاي 39 ، 50 و 51 كه اولي و سومي ( 39و51 ) مجموعه مقالات پروفسور فراي و شماره ي 50 تعدادي از مقالات استاد نوابي است ، بقيه چاپ عكسي است از نسخ موجود در كتابخانه هاي هند و زبان اوستايي و پهلوي كه اغلب آنها براي نخستين بار چاپ و به جامعه ي علمي جهان عرضه گرديده اند. اين مجموعه كه در قطع ها و اندازه هاي متفاوتي ـ به اندازه ي اصل نسخه ي خطي ـ عكسبرداري شده ، حدود پانزده هزار صفحه مي باشد. 5 متن هاي پهلوي ويژگي اثر : در راستاي چاپ عكسي نسخه هاي پهلوي ، كتاب متن هاي پهلوي گردآورده ي دستور جاماسب جي ، منوچهر جي جاماسب آسا با مقدمه ي « بهرام گور انكساريا » را استاد با كسب اجازه از انكساريا و نوشتن مقاله به زبان انگليسي به چاپ رسانيد. 6 مجموعه مقالات پروفسور بيلي ويژگي اثر : استاد نوابي اعتقادي فراوان به پرفسور « سرهارلد بيلي » زبان شناس و ايران شناس بزرگ معاصر انگليسي داشت. در هر سفري كه به اروپا مي داشت ، ديداري از وي مي نمود. با كسب اجازه از استاد بيلي ، قرار شد كه همه ي كوته نوشته هاي ايشان را فراهم آورده و به چاپ برساند كه دو جلد از آن مقالات ، مجموعاً شامل 73 مقاله كه نوشته هاي بيلي تا سال 1952 م. بود ، با مقدمه اي از استاد نوابي در سال 1981 م. در شيراز منتشر شد و قرار بود كه مجلدات بعدي را نيز به همين ترتيب نشر دهد كه مشكلات چاپ و كاغذ و موارد ديگر اين فرصت را به استاد نداد. 7 منظومه درخت آسوريك ويژگي اثر : متن پهلوي ، آوانوشت ، ترجمه ي فارسي ، فهرست واژه ها و يادداشت ها. اين كتاب دربردارنده ي موضوعات زير مي باشد: الف) مقدمه ي استاد ، درباره ي اين متن پهلوي و تحقيقات و چاپ هايي كه ديگران از اين متن نموده اند ، با ارجاعات مربوط. ب) مقاله ي شعري به زبان پهلوي ، از پرفسور و.ب.هنينگ ، به ترجمه ي استاد نوابي. ج) منظومه ي پهلوي درخت آسوريك از روي نسخه ي جاماسب آسانا. د) متن پهلوي ،آوانويسي لاتين و ترجمه ي فارسي آن ، همراه با زيرنويس هاي مفصل در توضيح متن و واژگان متن. 8 يادگار زريران ويژگي اثر : اين كتاب كه يكي از آثار كهن فارسي ميانه است و به نظر دانشمندان ، اصلاً به زبان اشكاني بوده و سپس به فارسي ميانه بازنويسي شده ، شايد اولين تعزيه و يا نمايشنامه ايراني باشد كه براي ما باقي مانده است. كتاب شامل پيشگفتاري است درباره ي متن ، پس ، متن پهلوي آن آمده و سپس ترجمه ي متن يادگار به زبان فارسي صورت پذيرفته و با آنچه در شاهنامه آمده مورد سنجش قرار گرفته و يادداشت هاي لازم براي آن تهيه و در پايان بخش منظوم آن آوانويسي و درج گرديده و واژه نامه كتاب به طور كامل فراهم و چاپ شده است.
