ملیت : ایرانی - قرن : 5 منبع :
خلاصه : عين القضاه همداني در492 ه. ق درهمدان ديده به جهان گشود . وي درجواني به عراق رفت و پس از مدتي تحصيل درفقه و لغت و ادب عربي به همدان بازگشت و دريكي از مساجد آنجا به قضاوت پرداخت و در كنار آن ذوقيات عرفاني و شعربه ممارست مشغول بود . تا اينكه به سبب صراحت لهجه و آزار منشي ، نه وسيله اي شمس الدين درگزيني در زير سلجوقي درهمدان محاكمه شد و متهم به كفر شد و بعداز تبعيد شد و پس ازمدتي جلس ، دوباره محاكمه و به مرگ محكوم شد و به دار آويخته شد (525 ه.ق) . ازوي آثار بسياري به عربي و فارسي باقي مانده است كه تمهيدات و نيز رساله يزدان شناخت از آثار مشهور فارسي اوست . گروه : علوم انساني رشته : عرفان گرايش : عرفان اسلامي والدين و انساب : محمد بن عبدالله ميانجي مشهوربه عين القضاه همداني و شهيد عرفان ،نام پدرش عبد الله ميانجي همداني بود كه درميانه مي زيست . اصلا از اهالي ميانه بود اما درهمدان مي زيست . جدش ابوالحسن علي ميانجي نام داشته است . اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي : عين القضاه همداني درزماني كه تركان سلجوقي به نيابت از خلفاي عباسي درايران حكومت مي كردند ، مي زيست . تحصيلات رسمي و حرفه اي : عين القضاه همداني درخدمت پدرش علوم و معارف و عرفان اسلامي و طريق علوم قضا را فرا گرفت چنانكه :در24 سالگي علم تغيير و فلسفه و عرفان مهارت داشت . وي مدتي را درعراقر به تحصيل علم مشغول بود و پس از بازگشت به زادگاه خود همدان به قضاوت مشغول شد . استادان و مربيان : پدر عين القضاه همداني بنام ابوبكر محمد بن علي ميانجي همداني اولين استاد وي درقضاوت و فلسفه و عرفان و علوم ادبي بود . هم دوره اي ها و همکاران : امام محمد غزالي (505-450 ه.ق) و خواجه احمد غزالي از خراسان براي ديدار عين القضاه آمده بودند . وقايع ميانسالي : عين القضاه همداني پس از سفر عراق و تحصيل علوم به همدان بازگشت و به قضاوت پرداخت صراحت لهجة عين القضاه همداني كه به سبب روحيه آزاد منشي اش موردسعايت بد گوياني چون قوام الدين درگزيني و ريس سلاجقه قرار گرفت و ابتدا نوشته اي و وارسي شد و برخي نكات از كتاب زبده الحقايق او ،بعنوان كفر و الحال استخراج گرديد . و دردادگاهي فرمايشي اورا محكوم كردند و به بغداد فرستادند . عين القضاه پس از مدتي زنداني شد و دردادگاهي ديگر محكوم به مرگ شد و او را به دار زدند . زمان و علت فوت : عين القضاه همداني پس ازمحاكمه درهمدان ،دربغداد دوباره محاكمه شد وبه مرگ محكوم گرديد و درروز چهارشنبه 6 جمادي الاخر 525 ه.ق به دار آويختند . مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : عين القضاه همداني قاضي يكي ازمساجد همدان درعهد سلجوقي بود . همفکران فرد : عزالدين مستوفي ازمريدان و هواخواهان عين القضاه همداني بوده است . آرا و گرايشهاي خاص : عين القضاه همداني دركنار تفكرات صوفيانه خود،غرق ملي و روحية وطن پرستي خاصي داشت كه دركتاب شكوي الغريب وي هويداست . به ويژه كه وي زبان پهلوي ميانه را مي دانسته است . ________________________________________ آثار : 1 آمالي واشتياق في ليالي الغراق (عربي ) 2 المدخل الي العربيه و رياضه علومها الادبيه (عربي) 3 المفتلذ من التصريف (عربي ) 4 تمهيدات (فارسي) 5 تمهيدات و نامه ها ويژگي اثر : نامه هاي فارسي عين القضاه به زبان فارسي است كه در دو جلد گرد آورده اند . 6 حقايقي القرآن (عربي) 7 رساله جماليه (فارسي ) 8 رساله علاييه (عربي ) 9 رساله لوايح 10 رساله يزدان شناخت 11 زبده الحقايق 12 زبده الحقايق (عربي) 13 شرح كلمات قصار بابا طاهر عريان 14 شكوي الغريب ويژگي اثر : كتابي است كه درعرفان اسلامي و نيز با مايه هايي از تفكرات گنوسيتك ايران باستان 15 شكوي الغريب عن الاوطان الي علماء البلدان (عربي) 16 صوله البازل الامون علي اللبون (عربي) 17 غايه البحث عن معني البعث (عربي ) 18 قري العاشي الي معرفه العوران و الاعاشي (عربي ) 19 مدار العيوب في التصوف 20 مكتوبات (نامه در2 جلد به فارسي ) 21 منيه المحسوب (درعلم حساب ) 22 نزهه العشاق و نهزه العشاق (شعر عربي )
