ملیت : ایرانی - قرن : 7 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)
(691 -606/605 ق)، شاعر، نویسنده و عارف. در شیراز متولد شد. از خاندان اهل علم و فضیلت بود كه تحصیلات اولیه را نزد پدر و در زادگاهش فراگرفت و با اینكه در كودكى پدرش را از دست داد. اما در اوان جوانى به بغداد رفت و آنجا در مدرسهى نظامیه كه خاص شافعیان بود و به تحصیل علوم ادبى و دینى نزد استادان بزرگى چون شهابالدین سهروردى و ابن جزوى همت گماشت و سپس به عراق و شام و حجاز سفر كرد و در عهد حكومت اتابك سلغرى ابوبكر بن سعد بن زنگى به شیراز بازگشت و منظومهى حكمى بوستان را در سال 655 ق به وى تقدیم كرد و سال بعد گلستان را در مواعظ و حكم به نثر مزین آمیخته با قطعات اشعار دلانگیز به نام شاهزاده سعد بن ابوبكر درآورد و به وى تقدیم نمود و از آن پس قسمت عمدهى عمر خود را در شیراز و در خانقاه خود زیست. سعدى، یكى از سه شاعر بسیار بزرگ و بلامنازع فارسى است. در سخن او غزل عاشقانه به والاترین حد لطافت و زیبایى رسیده است و لطیفترین معانى در سادهترین و فصیحترین و كاملترین الفاظ آمده است. در حكمت و موعظه و ایراد حكم و امثال از هر شاعر پارسىگوى موفقتر است و نثر مزین و آراسته و شیرین و جذاب او در گلستان بهترین نمونهى نثرهاى فصیح فارسى است. وى به سبب تقدم در نثر و نظم از قرن هفتم به بعد همواره مورد تقلید و پیروى شاعران و نویسندگان پارسىگوى ایران و خارج از ایران بوده است. وى در شیراز درگذشت. از آثار منثور دیگرش غیر از گلستان: «مجالس پنجگانه»؛ «نصیحه الملوك»؛ «رساله عقل و عشق»؛ «تقریرات ثلاثه»؛ و اشعارش به قصائد و مراثى و ترجیعات و چند مجموعهى غزل و مقطعات و جز آن تقسیم مىشود. كلیات سعدى بارها در ایران و سایر كشورها طبع شده است.[1] (منسوب به سعد بن ابوبكر بن سعد سعد 2) مشرفالدین مصلح بن عبداللَّه شیرازى، نویسنده و گوینده بزرگ قر. 7 ه.(ف. بین 691 و 695 ه.ق.). اجداد وى عالم دینى بودند و پدرش در جوانى او درگذشت. سعدى در شیراز به كسب علم پرداخت و سپس به بغداد شتافت و در مدرسه نظامیه به تحصیل مشغول شد. وى طبعى ناآرام داشت و به سیر در آفاق و انفس متمایل بود، از این رو به سفرى طولانى پرداخت و در بغداد و شام و حجاز تا شمال افریقا سیاحت و با طبقات مختلف مردم آمیزش كرد. پس از این سفر با جهانى تجربه و دانش به شیراز برگشت. در این زمان اتابك ابوبكر بن سعد بن زنگى در فارس حكومت مىكرد و امنیت و آسایش برقرار بود. سعدى فراغتى یافت و به تألیف و تصنیف شاهكارهاى خود دست یازید. وى با صاحب دیوان و برادرش عطاملك رابطه داشت و ایشان را مىستود و با گویندگان عصر خویش (مانند مجد همگر و همام تبریزى) نیز ارتباط داشت. وى در سال 655 ه.ق. سعدىنامه (ه. م.) یا بوستان را به نظم درآورد و در سال بعد (656) گلستان (ه. م.) را تألیف كرد. علاوه بر اینها قصاید و غزلیات و قطعات و ترجیع بند و رباعیات و مقالات و قصاید عربى دارد كه همه را در كلیات وى جمع كردهاند. عمده مهارت او در شعر در غزل عاشقانه است و در این باب بىنظیر- یا كم نظیر- است شاهكار نثر او- گلستان- مقامه نگارى فارسى را به كمال خود رسانیده. شعر و نثر سعدى از زمان او تا عهد ما مورد تتبع و اقتفاى بزرگان فارسى زبان قرار گرفته است. سعدى در شیراز درگذشت و آرامگاه او هم بدانجاست.
