مشاهیر ایران و جهان - سپهر کاشانی، محمدتقی

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 13 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(1297 -1207 ق)، ادیب، دانشمند، مورخ و شاعر، متخلص به سپهر. ملقب به لسان‏الملك و مشهور به لسان سپهر. محمد در كاشان متولد شد و پس از تحصیل علوم قدیمى، عروض و قافیه را آموخت. در بیست سالگى به خواهش ملك‏الشعراء- فتحعلى خان صبا- به تهران آمد و به تشویق او به تالیف كتابى در علم قافیه پرداخت، اما این كتاب با فوت صبا ناتمام ماند و میرزا محمدتقى به كاشان برگشت. در آنجا محمود میرزا پسر فتحعلى‏شاه حكمران كاشان او را به ندیمى خود برگزید و به او تخلص سپهر داد. سپس از طرف فتحعلى‏شاه به تهران احضار گردید و به سلك اعضاى دیوان درآمد. سپهر در عهد محمدشاه مداح خاص شاه و منشى و مستوفى دیوان شد و به نوشتن كتاب «ناسخ التواریخ» ماموریت یافت. این كتاب تاریخ عمومى است كه تا سال 1273 قمرى امتداد یافته است. سپهر علاوه بر تاریخ و ادبیات در بسیارى علوم از جمله ریاضیات، حكمت و فلسفه و جفر و علوم دیگر حظى وافر داشت. وى در تهران درگذشت و پیكرش به نجف اشرف منتقل شد. از دیگر آثار و تالیفات وى: «آینه‏ى جهان‏نما»؛ «اسرارالانوار» فى مناقب الائمه‏ى اطهار (ع)؛ «براهین العجم فى قوانین المعجم»؛ «جنگ فى التواریخ» و «دیوان» اشعار.[1] (بخش 1) (میرزا) محمدتقى بن (ملا) محمدعلى كاشانى ملقب به لسان‏الملك و متخلص به سپهر، نویسنده و مورخ عهد قاجارى (ف. 1297 ه.ق.). وى پس از تحصیل مقدمات علوم قدیم به شعر و عروض و قافیه پرداخت، و در جوانى از كاشان به تهران آمد و به خدمت صبا ملك‏الشعراى فتحعلى شاه رسید، و به تشویق او به تألیف كتابى در علم قافیه مشغول شد، ولى این امر با فوت صبا (1238 ه.ق.) ناتمام ماند و میرزا تقى به كاشان برگشت. و به خدمت محمود میرزا پسر فتحعلى شاه حكمران كاشان رسید و تخلص سپهر را از او گرفت. در عهد محمد شاه مداح خاص شاه و منشى و مستوفى دیوان شد، و به نوشتن كتاب «ناسخ التواریخ» (كه دوره تاریخ جهان از زمان آدم تا عهد مؤلف است) پرداخت. كتاب قافیه او به نام «براهین العجم» مشهور است. سن وى به هنگام مرگ از 80 سال متجاوز بود.