ملیت : ایرانی - قرن : 13 منبع : فرهنگ فارسی معین (جلد پنجم)
(1308 -1242/1241 ق)، شاعر، ادیب، نویسنده و صوفى. متخلص به شیبانى. خاندانش در كارهاى لشكرى و دیوانى عهد قاجار تصرف و دخالت داشتند. شیبانى در كاشان متولد شد. در جوانى در خدمت محمد شاه و منادمت پسرش ناصرالدینشاه درآمد و برخى از اشعارش در مدح آنان و دیگر شاهزادگان قاجاریه است. مدتى نیز منشى حسامالسلطنه در هرات بود. در فارس به خدمت رحمتعلىشاه رسید و از او كسب فیض كرد. مدتى در بلخ، هرات، خراسان و تهران سفر كرد و سرانجام به كاشان رفت و در عشقآباد مدرسه و صحن و عمارتى ایجاد كرد و همان جا گوشهى عزلت گزید. پس از مدتى مردم بر او شوریدند. شیبانى به دادخواهى به تهران آمد. نزدیك دروازهى قزوین خانه و خانقاهى بنا كرد. وى در نظم و نثر دست داشت. و از شعراى بنام دورهى بازگشت بود كه به سبك خراسانى اشعارى انتقادى مىسرود. در تهران درگذشت و در همان خانقاه خویش به خاك سپرده شد. از آثار و تالیفات وى، «بیانات شیبانى»؛ «تنگ شكر»؛ «جواهر مخزون»؛ «درج درر»، یا «درج گهر»؛ «دیوان» اشعار؛ «زبده الاسرار»؛ «الالى مكنون»؛ «فتح و ظفر»؛ «گنج گهر»؛ «كامرانیه».[1] ابوالنصر فتحاللَّه بن محمد كاظم بن محمد حسین شیبانى كاشانى شاعر (و. 1241 ه.ق./ 1825 م.- ف. 1308 ه.ق./ 1890 م.). خاندانش عهدهدار امور لشكرى و دیوانى عهد قاجارى بودند، و او خود در جوانى در خدمت محمد شاه درآمد و به مدح وى و پسرش ناصرالدین شاه و فرزندان شاه اخیر پرداخت. شیبانى سالها در سلك اهل تصوف بود و در نظم و نثر هر دو دست داشت و از آثار خود مجموعههایى به نام «درج درر» «گنج گهر»، «زبدة الآثار»، «فتح و ظفر»، «مسعودنامه»، «تنگ شكر»، «شرفالملوك»، «كامرانیه»، «یوسفیه»، «خطاب فرخ»، «مقالات سهگانه»، «فواكه السحر»، «جواهر مخزون»، «الآلى مكنون»، «نصایح منظومه» ترتیب داد. وى از شاعران بزرگ دوره بازگشت ادبى است و مهارت او بیشتر در نظم قصاید به روش شاعران قدیم خاصه گویندگان قرن پنجم است. منتخبى از آثار منظومش در استانبول به طبع رسیده، و درج درر او نیز جداگانه چاپ شده است.
