مشاهیر ایران و جهان - مثقالی، فرشید

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 14 منبع :

فرشيد مثقالي متولد 1322 شهر اصفهان است. وي نقاشي را در دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران آغاز كرد و در سال 1350 در رشته ‏نقاشي فارغ التحصيل شد. كار حرفه اي او با مجله نگين در سال 1343 سپس در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان با تصوير گري چند كتاب ‏كودك تا ساخت فيلم‌هاي انيميشن و طراحي پوستر فيلم ادامه مي‌يابد و با كسب چند جايزه به شهرت جهاني ميرسد. كارهاي گرافيكي وي با ‏مجسمه سازي در مدت اقامت در فرانسه و كارهاي گرافيكي در مدت يازده سال (از سال 1365 تا 1373 ) اقامت در آمريكا استمرار پيدا ميكند. ‏مثقالي دهه اخير را در ايران گذرانده است.‏ گروه : هنر رشته : گرافيك گرايش : تصويرگري، فيلم سازي تحصيلات رسمي و حرفه اي : فارغ التحصيل رشته نقاشي از دانشگاه تهران ۱۳۵۰ در حضور كساني چون «علي محمد حيدريان»، «محمود جوادي پور» و «جواد حميدي» ‏ فعاليتهاي ضمن تحصيل : ‏ آغاز كار حرفه اي فرشيد مثقالي اما به همكاري با مجله «نگين» و در سال هاي ۴-۱۳۴۳ برمي گردد. مجله اي كه هنرمند تصويرگري و تنظيم صفحات آن را ‏به عهده مي گيرد. كار در مجله نگين با چند سال فاصله مقدمه اي مي شود براي همكاري مثقالي با كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، كه ‏مهمترين منبع توليد ايده و فكر براي گروه هاي سني پائين به حساب مي آمد. تصويرگري چند كتاب كودك، كه «عمو نوروز» نخستين آنها به ‏شمار مي رفت، حاصل اين دوره از همكاري هنرمند با كانون بود. دوره اي دو سه ساله كه تصويرگري «ماهي سياه كوچولو» هم در آن جاي ‏مي گيرد و جايزه اول بي ينال «بولونيا»ي ايتاليا را در سال ۱۳۴۸ نصيب او مي كند. جايزه اي كه در همان سال با افتخار بي ينال «براتيسلاوا» ‏چكسلواكي و براي همان كتاب همراه مي شود. فعاليت با كانون كه بلافاصله مزيت هاي خود را نشان داده و به درخشش يكجا و يكباره نقاشي در سطحي جهاني انجاميده است، باعث ‏مي شود مثقالي در سال ۱۳۴۹ به كانون بپيوندد تا به همراه «آراپيك باغداساريان» بخش فيلم هاي كارتوني اين نهاد خلاق را بنيان بگذارند. ‏فيلم هاي «آقاي هيولا» و «سوءتفاهم» ساخته هاي نخست تصويرگر جوان به شمار مي آيند كه باز هم به درخشش او مي انجامند و در ‏فستيوال فيلم هاي كودك تهران جايزه مخصوص و ديپلم افتخار را به دنبال مي آورند.‏ هم دوره اي ها و همکاران : از همكاران فرشيد مثقالي ميتوان به مرتضي مميز و علي اصغر معصومي و آراپيك باغداساريان اشاره كرد.‏ وقايع ميانسالي : بخش ديگر از زندگي حرفه اي فرشيد مثقالي را بايد در آمريكا پي گرفت. بخشي كه با اقامت او در كاليفرنيا و در سال ۱۳۶۵ آغاز مي شود و با ‏راه اندازي يك استوديوي شخصي گرافيك به نام «دسك تاپ استوديو» ادامه مي يابد. اقامت در كاليفرنيا و انجام كارهاي گرافيكي هم بالاخره در ‏سال ۱۳۷۳ به اقامت در شهر سانفرانسيسكو و توليد آثار مالتي مديا و طراحي و ساخت فضاهاي ويرچوال رئاليستي براي اينترنت منجر ‏مي شود.‏ مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : و اما اگر بخواهيم به فعاليت هاي هنري فرشيد مثقالي بپردازيم، بايد به سرپرستي قسمت گرافيك كانون و تأسيس آتليه گرافيك «چهل و دو» در سال ‏‏۱۳۴۸ نيز اشاره اي داشته باشيم. . علاوه براين، مثقالي داور چندين جشنواره داخلي و خارجي نيز بوده است، كه از ميان آنها نيز مي توان به ‏داوري در بي ينال هاي تصوير گري «براتيسلاوا» و «بولونيا»، فستيوال فيلم كودك تهران و فستيوال فيلم انيميشن «انسي» فرانسه اشاره كرد.‏ وي عضو هيأت داوران چند بي ينال و جشنواره جهاني بوده است. فرشيد مثقالي دهه اخير را در ايران گذرانده است و مگر در چند نمايشگاه و ‏چند داوري و... خيلي خود را بروز نداده است. حضور سنگين و سكوت ثقيل او كه اصلاً و انگار ربطي به آن آدم پرهياهوي چند دهه قبل ندارد، ‏حالا و همچنان ما را به گذشته هاي هنرمند و آثار درخشان او پيوند مي زند. آثاري كه به قول مرتضي مميز - دوست ديرين مثقالي - راه خود را ‏چندان راحت باز نكرده اند و اگر تأييد جشنواره هاي جهاني نبود، همچنان با مخالفت هاي زيادي مواجه مي شدند. مراکزي که فرد از بانيان آن به شمار مي آيد : تأسيس آتليه «چهل و دو» با مرتضي مميز و علي اصغر معصومي در سال 1348 بنيانگذار بخش فيلم هاي انيميشن كانون به همراه آراپيك باغداساريان راه اندازي يك استوديوي شخصي گرافيك به نام «دسك تاپ استوديو» در كاليفرنياي آمريكا 1365‏ جوائز و نشانها : و جايزه اول بي ينال «بولونيا»ي ايتاليا را در سال ۱۳۴۸ براي تصوير گري كتاب ماهي سياه كوچولو نصيب فرشيد مثقالي مي كند. جايزه اي كه در همان سال ‏با افتخار بي ينال «براتيسلاوا» چكسلواكي و براي همان كتاب همراه مي شود. و در سال ۱۳۵۰ جايزه افتخار بي ينال كتاب «بولونيا» (ايتاليا) را براي تصويرگري كتاب «قهرمان»، در سال ۱۳۵۱ جايزه «سيب طلا» بي ينال ‏‏«براتيسلاوا» (چكسلواكي) را براي تصويرگري كتاب «آرش كمانگير» و بالاخره جايزه «هانس كريستين اندرسون» (نوبل ادبيات كودكان و ‏نوجوانان) را در سال ۱۳۵۳ براي مجموعه آثار تصويرگري كودكانش دريافت مي كند. اين جايزه اخير را كه هنوز هيچ كس از خيل تصويرگران ايراني ‏كتاب هاي كودك و نوجوان حتي بدان نينديشيده و مثقالي را در دنياي تصويرگري كتاب كودك دنيا تثبيت كرد، هنرمند طي مراسمي در شهر ‏‏«ريودوژانيرو» برزيل مي گيرد. جايزه مخصوص فستيوال فيلم «ونيز» ايتاليا براي فيلم «پسر و ساز و پرنده» (۱۳۵۲)، جايزه مخصوص فستيوال فيلم «مسكو» براي فيلم «دوباره ‏نگاه كن» (۱۳۵۴)، جايزه بزرگ فستيوال فيلم كودك «جيفوني» ايتاليا براي فيلم «دوباره نگاه كن» (۱۳۵۴)، جايزه مخصوص نمايشگاه كتاب ‏‏«لايپزيك» براي كتاب «مارمولك اتاق من» (۱۳۵۴)، سومين جايزه بي ينال پوستر «ورشو» لهستان (۱۳۵۶) و جايزه «نوا» از ژاپن براي كتاب «من ‏و خارپشت و عروسكم» (۱۳۶۴) مجموع جوايزي به شمار مي روند كه او در سال هاي قبل و بعد از انقلاب با آفرينه هاي همگون و همخونش ‏نصيب خود مي كند.‏ چگونگي عرضه آثار : يكي از ويژگي هاي بنيادي و بكر در اغلب آفرينه هاي فرشيد مثقالي، استفاده و كنش آزاد در برابر توان فرهنگ غني ايراني است. به طوري كه او ‏بيشتر اين فرهنگ و آرايه هاي آن را به عنوان دستمايه آثار خود برگزيده و در برگردان امروزي آن نيز تا حدود زيادي موفق بوده است همكاري با مجله «نگين» و در سال هاي ۴-۱۳۴۳ كه هنرمند تصويرگري و تنظيم صفحات آن را به عهده مي گيرد. كار در مجله نگين با چند سال ‏فاصله مقدمه اي مي شود براي همكاري مثقالي با كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، كه مهمترين منبع توليد ايده و فكر براي گروه هاي ‏سني پائين به حساب مي آمد. تصويرگري چند كتاب كودك، كه «عمو نوروز» نخستين آنها به شمار مي رفت، حاصل اين دوره از همكاري هنرمند ‏با كانون بود. دوره اي دو سه ساله كه تصويرگري «ماهي سياه كوچولو» هم در آن جاي مي گيرد و جايزه اول بي ينال «بولونيا»ي ايتاليا را در ‏سال ۱۳۴۸ نصيب او مي كند.‏ مثقالي در سال ۱۳۴۹ به كانون بپيوندد تا به همراه «آراپيك باغداساريان» بخش فيلم هاي كارتوني اين نهاد خلاق را بنيان بگذارند. فيلم هاي ‏‏«آقاي هيولا» و «سوءتفاهم» ساخته هاي نخست تصويرگر جوان به شمار مي آيند كه باز هم به درخشش او مي انجامند و در فستيوال ‏فيلم هاي كودك تهران جايزه مخصوص و ديپلم افتخار را به دنبال مي آورند. و اما مثقالي كه حالا (۱۳۴۹) ذوق خود را در سينماي انيميشن نيز آزموده و به موفقيت هايي نيز دست يافته است، ضمن توليد فيلم هاي ديگر ‏به طراحي پوستر براي فيلم هاي كانون و فستيوال فيلم كودك كانون مي پردازد. مثقالي مدتي نيز در پاريس مشغول نقاشي و مجسمه سازي مي شود. مجسمه ها و نقاشي هايي كه البته بيش تر از جنس ولحن ‏تصوير هاي ساده و رؤيايي او به حساب مي آيند و علاوه بر تنوع رنگ از مواد اوليه نامرسومي چون چسب و چوب و كاغذ تشكيل مي شوند. ‏نمونه اي از مجسمه هاي مثقالي را مي شد چند سال پيش آويزان از سقف موزه هنرهاي معاصر تهران ديد. اثري كه او در نمايشگاه «باغ ‏ايراني» و در كنار مجسمه جنباي «الكساندر كالدر» و بالاي حوض روغن هنرمند ژاپني شركت داده بود. از مجسمه هاي او كه در همان ‏سال هاي اقامت در پاريس درگالري «سامي كينكز» به نمايش درمي آمد، ميان كتاب «مجسمه هاي كاغذي» هنرمند نيز مي توان سراغي ‏گرفت و ديد. كتابي كه با قطع كوچك خود خيلي جدي نمي نمايد، اما تداعي همان كتاب هاي كودك را مي كند كه او تصوير گري كرده است. يك ‏بخش ديگر از زندگي حرفه اي مثقالي را بايد در آمريكا پي گرفت. بخشي كه با اقامت او در كاليفرنيا و در سال ۱۳۶۵ آغاز مي شود و با ‏راه اندازي يك استوديوي شخصي گرافيك به نام «دسك تاپ استوديو» ادامه مي يابد. اقامت در كاليفرنيا و انجام كارهاي گرافيكي هم بالاخره در ‏سال ۱۳۷۳ به اقامت در شهر سانفرانسيسكو و توليد آثار مالتي مديا و طراحي و ساخت فضاهاي ويرچوال رئاليستي براي اينترنت منجر ‏مي شود. از كارهاي اين دوره ۱۱ ساله مثقالي متأسفانه و انگار هنوز چيزي در ايران و در سال هاي بعد از بازگشت اش منتشر نشده كه در معرض ديد و ‏داوري قرار بگيرد و كتابي هم كه به منتخب آثار گرافيكي و تصويرگري او مي پردازد، در واقع بيشتر مروري بر فعاليت هاي حرفه اي پيش از انقلاب ‏و نمونه هاي پراكنده اي از آفرينه هاي بعد از انقلاب وي دارد. اين جاگيري سخت و اين جريان ناهموار براي هنر ماندگار مثقالي را براي مثال مي توان در مراجعه به تصويرگري او از شعرهاي «نيما يوشيج» يا ‏كتاب هايي چون «مي تراود مهتاب» و «آفرينش ايراني» كه در دهه پنجاه به طور مشخص ديد و دريافت كرد. آثاري كه از كلاژ همزمان ‏ذهنيت هاي كودكانه و بزرگسالانه به وجود آمده اند و به طور ضمني جدال هنرمند با دنياي اطراف را نيز نشان مي دهند. اين جدال كه بيشتر با ‏سكوت و از سكوت آغاز و دامنه هاي آن تا شعر سپيد و گاه نيمايي نيز كشيده مي شود، در بازخورد كودكانه اش انقلابي تصويري و تجسمي ‏است و در تأويل و تحويل به دنياي آدم بزرگ هاي اين سرزمين بسيار خشك و خشن و بي روح به حساب مي آيد. اينجاست كه همين آفرينه ها ‏راه خود را به سرزمين هاي ديگري مي گشايند و در متن بهتر و بزرگتري به سنجش در مي آيند و جواب مي گيرند.‏ آثار : 1 آرش كمانگير ‏ ويژگي اثر : تصوير گري كتاب، جايزه «سيب طلا» بي ينال «براتيسلاوا» (چكسلواكي) را براي تصويرگري اين كتاب در سال ????‏ 2 آقاي هيولا ويژگي اثر : فيلم كودك 3 آيا مي دانيد چطور؟ ويژگي اثر : فيلم، كانون فكري كودكان و نوجوانان 4 بهتر، بيشتر ويژگي اثر : فيلم، كانون فكري كودكان و نوجوانان 5 ‏پسر و ساز و پرنده ويژگي اثر : فيلم، كانون فكري كودكان و نوجوانان 6 تصوير گري شعرهاي نيما يوشيج، كتاب مي تراود مهتاب و كتاب آفرينش ايراني 7 دوباره نگاه كن ويژگي اثر : فيلم، كانون فكري كودكان و نوجوانان 8 ‏سوئ تفاهم‏ ويژگي اثر : فيلم كودك 9 شهر خاكستري ويژگي اثر : فيلم، كانون فكري كودكان و نوجوانان 10 عمو نوروز‏ ويژگي اثر : تصوير گري كتاب ‏ 11 قهرمان ويژگي اثر : تصويرگري كتاب، جايزه افتخار بي ينال كتاب «بولونيا» (ايتاليا) در سال 1351 براي تصويرگري اين كتاب 12 كرم خيلي خيلي خوب ويژگي اثر : فيلم، كانون فكري كودكان و نوجوانان 13 ماهي سياه كوچولو ويژگي اثر : ‏ تصوير گري كتاب ‏ 14 يك قطره خون، يك قطره نفت ويژگي اثر : فيلم، كانون فكري كودكان و نوجوانان