ملیت : ایرانی - قرن : 13 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)
علىقلى میرزا (و. 1234- ف. 1298 ه.ق.). پسر فتحعلى شاه. وى پس از فوت محمد شاه قاجار (1250) در تهران تا ورود ناصرالدین شاه پیشكار مهدعلیا مادر او بود. در 1272 لقب اعتضادالسلطنه گرفت. در 1274 ریاست دارالفنون را داشت. در 1275 اولین خط تلگراف بین تهران و سلطانیه را به اتمام رسانید و وزیر علوم شد و بعدها ریاست مدرسه دارالفنون و اداره تلگرافخانهها و معادن و روزنامه دولتى و علمى و مدیریت چاپخانه را به عهده گرفت، و حكومت ملایر و تویسركان هم ضمیمه مشاغل او گردید. قبرش در جنب مزار حضرت عبدالعظیم است. از تألیفات اوست: تاریخ وقایع و سوانح افغانستان (تهران 1273)، فلك السعاده، در رد اقوال اختر شناسان و كهنه (تهران 1278)، ترجمه كتاب الآثار الباقیه و اكسیر التواریخ، كتابى در تاریخ متنبئین (همه خطى). (1298 -1234 ق)، ادیب، روزنامهنگار و شاعر، متخلص به فخرى. وى سمت پیشكار مهدعلیا را داشت و در دورهى صدارت امیركبیر سمت خود را حفظ كرد و با مهدعلیا و میرزا آقاخان نورى علیه امیركبیر همكارى مىكرد. در این مدت فنون شعر و ادب و حكمت و ریاضى را فراگرفت و به مطالعهى كتاب و معاشرت با اهل فضل و ادب مشغول بود. كتابخانهى مهم و معتبرى فراهم آورد كه بعدها تمام آن را براى مدرسهى سپهسالار جدید خریدارى و وقف آن مدرسه كردند. در سال 1272 ق به اعتضادالسلطنه ملقب شد. سمتهایى چون ریاست مدرسهى دارالفنون و وزارت علوم و صنایع و تجارت و ادارهى تلگرافخانه و معادن و روزنامههاى دولتى و علمى و چاپخانههاى تهران، ولایات و حكومت ملایر و تویسركان همه بر عهدهى او بود. در سال 1283 ق روزنامه «ملت سنیه ایران» را انتشار داد و پس از انتشار دو شماره، نام آن به روزنامهى «ملتى» تبدیل شد. در زمان وزارت علوم چندین نشریه تحتنظر وى دایر گردید: روزنامهى «ملت علیه ایران» در دو شماره، روزنامهى «ملت سنیه ایران» سابقالذكر در دو شماره، «روزنامهى ملتى» 34 شماره، روزنامهى «علمیهى دولت علیه ایران» 53 شماره به سه زبان فارسى، عربى و فرانسه. در شب عاشورا در شصت و چهار سالگى درگذشت و در یكى از حجرات جنب مزار حضرت عبدالعظیم دفن شد. آثار وى علاوه بر انتشار روزنامهها: «تاریخ وقایع و سوانح افغانستان»؛ «فلك السعاده» در ابطال ستارهشناسى؛ «اكسیر التواریخ»؛ «تاریخ متنبئین»، كه قسمتى از آن به نام «فتنهى باب» در تهران چاپ شده است.[1]
