مشاهیر ایران و جهان - خونساری، محمدتقی

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 14 منبع : گنجینه دانشمندان (جلد اول)

مرحوم مبرور سیدالفقهاء والمجتهدین و سند العلماء والمتقین الورع الزكى والمجاهد الصفى والتقى النقى الحاج السید محمدتقى بن سید الاعلام السید اسداللَّه الموسوى الخونسارى قدس اللَّه نفسه الزكیه ابن العلامة الاوحد السید محمد بن المحقق السید حسین بن العلامة الافضل السید ابوالقاسم بن الامام الاكبر العلامة الاجل الحاج السید حسن بن مولا العلامة الحاج میرزا ابوالقاسم (جعفر) ابن السید حسین بن السید قاسم ابن السید محب‏اللَّه بن السید قاسم ابن السید مهدى بن السید زین‏العابدین بن السید ابراهیم ابن السید كریم‏الدین بن السید ركن‏الدین بن السید زین‏العابدین ابن السید صالح (العالم الجلیل الشهیر بالقصیر) ابن السید محمد بن السید محمود بن السید حسین بن السید حسن بن السید احمد بن السید ابراهیم بن السید المجاهد السید عیسى بن السید حسن بن السید یحیى ابن السید ابراهیم بن السید حسن بن السید عبداللَّه ابن الامام الهمام موسى بن جعفر علیهماالسلام ساروا و قد بعدت عنا منازلهم هذه المنازل والاثار والطلل مخبرات بان القوم قد رحلوا فالان لا عوض عنهم و لا بدل فسرت شرقا و غربا فى تطلبهم و كلما جئت ربعاً قیل لى رحلوا ولادت این بزرگوار در سال 1305 قمرى در قصبه خونسار واقع و وفاتش در هفتم ذى‏الحجه 1371 قمرى در همدان اتفاق افتاد و از آنجا با تشییع كم‏نظیرى حمل به تهران و از آنجا به قم و در مسجد بالاسر كنار در قبله و قبر مرحوم آیت‏اللَّه حایرى مدفون گردید. نگارنده ترجمه معظم له را درج اول آثار الحجه از ص 142 تا ص 161 نگاشته و نیز در ص 384 ج 4 كتاب مشاهیر دانشمندان اسلام متذكر شده در اینجا به طور متوسط مى‏نگارم. آن جناب پس از طى مقدمات در خونسار در سال 1322 قمرى مشرف به عتبات عالیات شده و در درس مرحوم آخوند خراسانى و علامه یزدى شركت نموده و پس از فوت آنان در درس بزرگانى مانند مرحوم شریعت اصفهانى و آقاى آقا ضیاءالدین عراقى و آقا شیخ على قوچانى حضور یافته و در هنگام ثوره عراق با مرحوم آیت‏اللَّه میرزا محمدتقى شیرازى و مرحوم آیت‏اللَّه كاشانى به جنگ انگلیس و استعمارگران رفته تا در سال 1333 تبعید به هندوستان شده و بعد از چهار سال گرفتارى به ایران و وطن خود خونسار مراجعت و بعد از اندكى توقف به اراك رفته و در درس مرحوم آیت‏اللَّه حایرى حاضر و با معیت آن مرحوم به قم مهاجرت نموده و در تشكیل حوزه قم و حفظ آن تشریك مساعى داشته و بعد از فوت آن مرحوم به اتفاق دو قرین عزیز خود مرحومین آیتین حجت و صدر تا آمدن مرحوم آیت‏اللَّه بروجردى از نگهدارى حوزه و سرپرستى و تربیت طلاب و محصلین لحظه‏اى مسامحه ننمودند و چه بسیار از افاضل بلكه مراجعى كه از حوزه آن مرحوم بیرون آمده‏اند. نیاكان و اسلاف آیت‏اللَّه خونسارى در میان آن سلسله جلیله ستارگان درخشانى در آسمان علم و دانش و چراغهاى فروزانى در طریق هدایت و خداپرستى و گلهاى زینت‏بخشى در مجالس زهد و تقوا یافت شده كه هر یك به نوبه خود علم اسلام و پرچم دین را به دوش كشیده و هزاران نفر را از گمراهى جهل و نادانى به شاهراه مستقیم دیانت هدایت نموده و نامهاى نیك و یادگارهاى ارزنده‏اى از خود به جاى گذارده‏اند و جامعه علم و روحانیت را مرهون زحمات و مشقتهاى طاقت‏فرساى خویش ساخته‏اند یكى از آن رجال برجسته دانشمند متقى آقا سید ابوالقاسم فرزند آیت‏اللَّه حاج سید حسین است كه در سال 1161 در قصبه خونسار متولد شده و در اعلا درجه زهد و تقوا و علم و دانش بوده و به علت شدت احتیاط در دین و اجتناب از پیروى هوا و دنیا سراسر زندگى از اقامه جماعت و ریاست و حكم و فتوا كناره‏گیرى نموده و به تمام قوا كوشش در انجام مهمات و قضاء حوائج اخوان مى‏فرمود داراى نفسى عجیب و دعائى مجرب كه در زمره كراماتش شمرده مى‏شد چنانچه مشهور است كه به مجرد خواندن یا نوشتن دعاء بیماران شفا مى‏یافتند. در اواسط ماه مبارك رمضان در سال 1240 در قصبه خونسار به رحمت حق واصل شده (از روضات‏الجنات ص 126- الكنى والالقاب ج 1 ص 135). دیگر از اعاظم این خانواده آیت‏اللَّه العلام الحاج سید حسین است كه از اكابر محققین اعلام و عظام علماء اسلام داراى اخلاق نیكو و در اعلا درجه زهد و تقوا و دین در زمان خود بوده زاویه خونسار را به جهت خود اختیار و كمتر از آن قصبه بیرون آمده از مسافرت خوددارى مى‏فرمود و از این رو نامش بر بسیارى از علماء و دانشمندان مخفى و پوشیده گشته در روز یكشنبه هشتم رجب سال 1291 در قصبه نامبرده رحلت و در جوار منزلش مدفون و قرش مزار مردم خونسار است. و دیگر ابوالقاسم جعفر بن الحسین است كه در ماه صفر روز اربعین سال 1090 در اصفهان متولد مقدمات و سطح را در نزد علماء و دانشمندان اصفهانى تحصیل و در قسمت دروس نهائى خدمت علامه مجلسى تلمذ نموده است و لذا از ایشان در كتب و مصنفاتش تعبیر مى‏نماید (شیخى الاعظم و استادى الافخم). داراى تالیفات و تصنیفات چندیست در كلام و فقه و ادعیه و غیر ذلك و یكى از شاهكارهاى ادبى ایشان منظومه عربى میمى كه خالى از همزه و الف و متجاوز از سه هزار بیت كه در حكم و آداب شرعیه نوشته است. در حدود سال 1130 به واسطه فتنه افاغنه در اصفهان حركت نموده و به موجب تقاضاى اهالى خونسار را محل اقامت خود قرار داده و در آنجا قیام و اقدام به امورات شرعیه نمود تا در سیزدهم ذى‏القعده سال 1157 در قریه قودجان كه از قراء خونسار است رحلت و به رحمت حق واصل و در همان قریه مدفون و قبرش مزار هر خاص و عام است و در رحلتش اشعارى سرودند كه از آن جمله است. میر ابوالقاسم اعلم ز جهان رحلت كرد از میان نسخه آداب مسلمانى رفت سال تاریخ وفاتش ز خرد پرسیدم گفت داناى ادب عالم ربانى رفت و در شرح نوابغ و بزرگان این سلسله به تراجم رجال و مشجرات آل الرسول مراجعه شود زیرا كه این كتاب را گنجایش آن نیست. یكى از آثار و كرامات باهرات مترجم معظم ما نماز استسقاء اوست كه در آثار الحجه مشروحاً ذكر كردم و در جرائد و مجلات آن روز هم مسطور گردیده و حتى به كشورهاى دیگر هم مخابره شده است و آن در سال 1363 قمرى بود همان سالى كه متفقین ایران را اشغال كرده بودند و در قم باران نبارید و باغات و مزارع خشكیده و خطر قحطى و خشكسالى مردم قم را تهدید مى‏كرد آن مرحوم دو روز متوالیا براى نماز باران به صحرا رفتند و در روز دوم چنان باران آمد كه سیلها روان و جویبارها به راه افتاد و این از انفاس قدسیه آن مجسمه تقوا و پیكره فضیلت بود. اشعار دانشمندان درباره نماز باران آن مرحوم ادباء و فضلاء قم و سایر بلاد در فوت و مدح آن مرحوم بسیار داد سخن داده كه براى اختصار چند قصیده آن را مى‏نگارم. آقاى نبوى قمى كه از فضلاء و خطباء به نام حوزه علمیه قم است گوید: مخزن علم و كمالى مصدر زهد و ورع زهره افلاك زهدى بهتر از هر اخترى یاور دین را تو یارى خصم او را دشمنى بى نوایان را نوائى بى‏كسان را یاورى قهرمان عرصه میدان علم و دانشى علم و تقوا را سراسر كشور پهناورى از محمد وز تقى شد نا نامیت تمام زین دو نور حق عیان گردیده اینك انورى اى مجاهد كز سر صدق و صفا كردى قیام الحق الحق در زمانه مظهر یا قاهرى باید اینسان معدن علم و هنر آید برون از دبستانى كه او آموخت علم و سرورى مایه فخر و مباهاتى تو بر اسلامیان دشمنان دین و آئین را فروزان آذرى بر سر اسلامیان جاوید بادا سایه‏ات بخت خصمت تیره‏گون گردد جهان كافرى عقل عاجز گردد از وصف تو اى یكتاپرست یكه‏خواه و یكه‏جوى و یك‏نواى یك‏سرى علامه ادیب آقاى كرمى اهوازى گوید لهفى على رجل الحقیقة والتقى الایة العظمى محمد التقى بطل اقام عماد دین المصطفى بجهاده و تعلیمه المتدفق القت له الدنیا مقالید الورى فهو الزعیم بمغرب و بمشرق خونسار مولده و فى النجف استقى من فیض حیدرة السعادة والرقى كمعاهد الكفار حتى حل من كید العدى بمحیط اسر ضیق مازال منتصبا تؤم جماعة و یشید فى الجمعات احسن منطق شحت بوابلها السماء فما انثنى من ورده و صلوته حتى سقى ارخه ماظلت بنوحك امه (1371) لهوى التقى الا لانك متقى مرحوم حجةالاسلام حاج سید هادى روحانى رودسرى گوید بهر بهار گل از گل شكفته مالامال گل شریعت ایمان شده است محوالحال گلى فروشده در گل كه تا به یوم قیام گلاب اوست كه هر دم ز دیدگان سیال برفت آیت عظماى عصر خونسارى فقیه آل محمد همان ستوده خصال جهاد كرد و اسارت برفت و حبس نشست كه تا ستون دیانت بیابد استقلال بحفظ حوزه و در تربیت نموده قیام در آن زمان كه شدى بدر حوزه همچو هلال نماز جمعه بپا كرد نفس قدسى او به تشنگان حقیقت چشاند آب زلال هزار و سیصد و هفتاد و یك پس از هجرت بروز هفتم ذى‏الحجه با شكوه و جلال برفت آن تقى متقى و زاهد دهر به نزد جد گرامش كشیده رخت وصال نمود ختم بگفتار خویش روحانى كه پیش از این ز تأسف نداشت حال مقام در شب فوت آن مرحوم آیت‏اللَّه العظمى بروجردى در خواب مى‏بیند كه سید بزرگوار علم‏الهدى سید مرتضى موسوى شاگرد مبرز شیخ مفید رحمه‏اللَّه از دنیا رفته و جنازه او را به قم مى‏آورند بسیار متأثر شده و با وحشت از خواب بیدار و انتظار وقوع حادثه‏اى را مى‏برد كه از همدان تلفوناً اطلاع ضایعه فوت معظم له را مى‏دهند پس تعبیر خواب خود را یافته و عموم علماء و محصلین حوزه و مردم متدین قم را براى استقبال از جنازه و تشییع آن اعزام مى‏فرمایند نگارنده هم در مشهد مقدس بودم كه آنشب خواب عجیبى دیدم كه در حرم مطهر ایستاده‏ام ولى ضریح و صندوق قبر شریف نیست بسیار نگران بودم از خواب بیدار شده و با یكى از علماء و مراجع مشهد خواب را گفته و گفتم گمانم اینست كه یكى از علماء بزرگ از دنیا رفته است تا دو ساعت بعد رادیو خبر این حادثه را داد. فرزندان برومندى دارد كه در میان آنان جنابان حجت‏الاسلام آقاى حاج سید محمدباقر و آقاى حاج سید محمدعلى به فضل و دانش موصوف و ترجمه آنان در ج 3 مذكور خواهد گردید. (1371 -1305 ق)، مجتهد، مدرس حوزه و مرجع. در خوانسار متولد شد. پس از تحصیل مقدمات در خوانسار به عتبات رفت و از محضر آخوند ملا محمدكاظم خراسانى و علامه یزدى بهره جست. سپس در حوزه‏ى درس بزرگانى چون شریعت اصفهانى و آقا ضیاءالدین عراقى و آقا شیخ على قوچانى حضور یافت. وى هنگام انقلاب عراق همراه با آیت‏اللَّه محمد تقى شیرازى و آیت‏اللَّه كاشانى، با انگلیس و استعمارگران به مبارزه پرداخت و در پى آن به هندوستان تبعید شد. آیت‏اللَّه خوانسارى بعد از چهار سال گرفتارى به ایران بازگشت و پس از مدت كوتاهى توقف در خوانسار، به اراك رفت و از حوزه‏ى درسى آیت‏اللَّه حایرى بهره‏مند شد. پس از مدتى همراه وى به قم مهاجرت كرد و در تشكیل حوزه‏ى قم سعى بسیار كرد. بعد از فوت آیت‏اللَّه میرزا عبدالكریم حایرى به اتفاق آیت‏اللَّه حجت و آیت‏اللَّه صدر، تا آمدن آیت‏اللَّه بروجردى، به نگهدارى از حوزه و سرپرستى و تربیت طلاب مشغول شد. نماز باران وى در سال 1363 ق در قم بسیار مشهور است. وى سرانجام در همدان درگذشت و در مسجد بالا سر قم دفن شد.[1]