ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)
مدیر و صاحب تجارتخانهى تومانیانس و برادران. تجارتخانهى او یكى از عوامل مهم اقتصادى ایران قبل از سال 1300 بود. اغلب صادرات ایران به روسیه و نیز واردات از روسیه، عملیات بانكى و صرافى و ملكدارى و تجارت تریاك توسط این مؤسسه انجام مىگرفت. تومانیانس در اغلب نقاط شمالى كشور داراى شعب و كاروانسرا و انبارهاى بزرگ و تشكیلات مفصل بود. غالب رجال و سرمایهداران ایران پول خود را در آن مؤسسه مىسپردند. گذشته از املاك و تأسیسات در ایران، در روسیه نیز داراى سازمان عریض و طویل بود. در جریان انقلاب روسیه مقدار زیادى از سرمایهى آنها در قفقاز از بین رفت و در همان هنگام بانك شاهى در مقام مطالبهى طلب خود از این تجارتخانه برآمد. در نتیجه از دو طرف به تومانیانس فشار وارد شد. مخصوصاً در همان سال براى بدست آوردن تحدید تریاك مبلغى در حدود ششصد هزار تومان خرج كرده بود. همهى این عوامل دست به دست داد و این تجارتخانه را ورشكست كرد. گذشته از مبلغ معتنابهى كه دولت طلبكار بود، افراد زیادى نیز نزد مؤسسه پول داشتند. ورشكستگى برادران تومانیانس در وضع اقتصادى ایران اثر بسیار بدى گذاشت. سید ضیاءالدین كه به ریاست وزرائى رسید، دستور داد كمیسیونى به كار آنها رسیدگى كند. سرانجام دولت قراردادى با تومانیانس منعقد نمود و ماندهى دارائى او را قبول كرد و مطالبات مردم را پرداخت. الكساندر تومانیانس بعد از تصفیهى كار خود به اروپا رفت و در 1316، در حالى كه در یك تجارتخانه پادو شده بود، در پاریس درگذشت.
