مشاهیر ایران و جهان - پروین گنابادی، محمد

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)

در 1282 در خراسان متولد شد. تحصیلات خود را در مدارس قدیم مشهد گذرانید و از محضر دانشمندان بزرگى مانند ادیب نیشابورى استفاده كرد. در ادبیات فارسى و عربى سرآمد اقران شد. كار ادارى خود را از معلمى آغاز نمود و مدت‏ها بدین شغل اشتغال داشت. ریاست چند دبیرستان و دانشسراى مشهد با او بود. در 1322 از طرف مردم سبزوار به نمایندگى مجلس انتخاب گردید و جزء نمایندگان دوره‏ى چهاردهم قرار گرفت. در آن مجلس فراكسیون‏هاى مختلفى به وجود آمد، از جمله فراكسیون حزب توده كه هشت عضو داشت و محمد پروین گنابادى به لحاظ مردم‏دوستى و عواطف شدید اجتماعى و به خیال اینكه آن حزب مدافع زحمتكشان است، به آن فراكسیون پیوست. فراكسیون حزب توده ماجراهاى زیادى در مجلس آفرید. مشاجرات تندى بین اعضاى آن و بعضى از نمایندگان و اعضاى دولت در تمام مدت عمر مجلس چهاردهم وجود داشت، ولى گنابادى در این مشاجرات هیچ‏گاه وارد نمى‏شد و فقط در رأى تابع آن بود. پس از ختم مجلس، از سیاست به كلى گسست و به وزارت فرهنگ بازگشت و از نو به همان كار تدریس اشتغال ورزید، تا عضویت مؤسسه‏ى لغت‏نامه‏ى دهخدا را قبول كرد و تا آخر عمر در آن مؤسسه‏ى علمى اشتغال داشت. در طول عمر خود دست به تألیف چندین كتاب مفید زد و در تصحیح متون كهن تلاش بسیار نمود. ترجمه‏ى مقدمه ابن‏خلدون در دو جلد از كارهاى سترگ اوست. كتاب‏هاى راهنماى مطالعه، پرورش اراده، دستور زبان فارسى، شیوه‏ى نگارش و فن مناظره از آثار دیگر او به شمار مى‏رود. دانشگاه تهران به پاس خدمات فرهنگى وى، در 1355 درجه‏ى دكتراى افتخارى به او داد. او همیشه از نظر مالى در مضیقه بود و زندگى را به سختى مى‏گذرانید. چون علو طبع داشت، از كسى چیزى قبول نمى‏كرد و با مختصر حقوق بازنشستگى امرار معاش مى‏نمود. مردى صالح، زحمتكش و محققى بى‏مدعا بود. حقى كه او در تكمیل و تتمیم لغت‏نامه‏ى عظیم دهخدا دارد، بسیار گران است و زحمات هیچ‏كس دیگر شاید به پاى زحمات وى نرسد. پروین گنابادى در 1357 در 75 سالگى درگذشت. شاگردان، هواخواهان و ارادتمندانش مجموعه‏ى مقاله‏اى تهیه كرده‏اند و به نام او به خود او تقدیم داشته‏اند. توضیحات:پروین گنابادی البته از حزب توده جدا شد اما باید گفته شود که تا اواخر دهه ۱۳۲۰ از رهبران طراز اول حزب توده بود. او مسئول کمیته ایالتی خراسان بود و بعد مسئول تبلیغات کل حزب شد و از طرف حزب نیز به مجلس چهاردهم نامزد و انتخاب شد.