مشاهیر ایران و جهان - هدایتی، محمدعلی

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد سوم)

مدرس. تولد: 1293. درگذشت: آذر 1365، ژنو. محمدعلى هدایتى، فرزند حاج سید احمد هدایتى، تحصیلات خود را در رشته‏ى حقوق به پایان برد. پس از مراجعت به ایران سال‏ها به تدریس حقوق مدنى در دانشكده‏ى حقوق اشتغال داشت. مدتى هم ریاست آن دانشكده‏ى را بر عهده گرفت. چندى هم نماینده مجلس شوراى ملى و وزیر دادگسترى بود. از تألیفات چاپ شده‏ى او مى‏توان به این عنوان‏ها اشاره نمود: آستانه‏ى رى، آیین دادرسى كیفرى (1342) و چند تألیف حقوقى دیگر. ضمنا خاندان هدایتى سال‏ها پیش از عصر صفوى و بنا به قرائنى از زمان سلاجقه امر تولیت حرم حضرت عبدالعظیم را متكفل بوده‏اند و او خود آخرین فرد از این خاندان بود كه این سمت را عهده‏دار گشت و پس از چندى از این كار كناره گرفت. محمدعلى هدایتى به سبب سكته‏ى مغزى در سن هفتاد و دو سالگى در شهر ژنو درگذشت. حقوقدان و سیاستمدار، متولد 1289 ش در شهر رى و فرزند حاج سید احمد هدایتى قاضى عالیرتبه دادگسترى و نایب لتولیه حضرت عبدالعظیم است. وى پس از انجام تحصیلات ابتدائى و متوسطه وارد دانشكده حقوق شد و درجه لیسانس در علم حقوق گرفت و به وكالت دادگسترى پرداخت. چند سالى در شغل وكالت بود كه سوداى ادامه تحصیل در سرش به وجود آمد و به اروپا رفت و از دانشگاه ژنو درجه دكترا در حقوق جزا دریافت كرد. سپس به ایران بازگشت و به استادى دانشكده حقوق و علوم سیاسى و بعدا به معاونت دانشكده مزبور انتخاب گردید. در دوره شانزدهم قانونگزارى، مردم شهر رى او را به وكالت خود برگزیدند و وكیل مجلس شوراى ملى شد. در دوره بیستم نیز وكیل مردم شهر رى در مجلس بود. در 1336 ش دكتر منوچهر اقبال نخست‏وزیر هدایتى را به سمت وزیر دادگسترى تعیین نمود و تا شهریور 1339 كه دولت تغییر كرد وزارت دادگسترى با او بود. در دولت بعدى كه ریاست دولت با شریف امامى بود هدایتى مجددا به وزارت دادگسترى معرفى شد و تا اواخر سال در آن سمت انجام وظیفه مى‏كرد. هدایتى در دوران وزارت خود اقدامات مؤثرى در جهت قضات دادگسترى و قوانین به عمل آورد كه قابل توجه است. بعد از وزارت دادگسترى به ریاست دانشكده حقوق انتخاب شد و یك دوره سه ساله ریاست داشت. هدایتى غیر از تحصیلات دانشگاهى در تهران و اروپا، یك دوره كامل فقه و اصول نیز نزد فقهاء و علماء تحصیل نموده و حقوقدانى بود كه به حقوق جدید و اسلامى هر دو مسلط بود. سالها وكالت دادگسترى را ضمیمه كارهاى دیگر خود نموده و از وكلاى مبرز دادگسترى بود، به همین دلیل وزارت امور خارجه از وجود مشارالیه به عنوان مشاور استفاده مى‏كرد. نیابت تولیت حضرت عبدالعظیم توارثا با او بود. كتب و آثار مهمى در علم حقوق انتشار داده است. محمد على هدایتى در سال 1365 در اروپا درگذشت و جنازه‏ى او را به تهران انتقال دادند و در مقبره‏ى خانوادگى در حضرت عبدالعظیم مدفون شد.