مشاهیر ایران و جهان - انصاری، هوشنگ

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)

تكنوكرات، دیپلمات، سفیر، وزیر، مدیرعامل شركت نفت. متولد 1306 در كرمانشاه. پدرش در بانك ملى سمت تحویلدارى داشت و با درآمد ناچیز خود خانواده را به سختى اداره مى‏كرد. مدتى در شیراز و زمانى در اصفهان خدمت مى‏كرد. فرزند ارشد خود را به مدرسه‏ى آمریكائى‏ها در اصفهان فرستاد. پس از اخذ دیپلم عازم آمریكا شد و بعد از ثبت نام در یكى از دانشگاه‏ها به شغل عكاسى و خبرنگارى پرداخت. براى مطبوعات محلى خبر و عكس تهیه مى‏كرد و از این راه زندگى خود را مى‏گذرانید. چند سالى كه در آمریكا بود ظاهراً در رشته‏ى اقتصاد و بازرگانى تحصیل مى‏كرد. وارد تهران كه شد به بخش خصوصى رفت و در دستگاه جعفر اخوان بازرگان معروف آن زمان مشغول كار شد. در 1334 به نمایندگى تجارتخانه‏ى اخوان كه دفترى در ژاپن دایر كرده بود به توكیو رفت و همسر ژاپنى اختیار نمود و زبان ژاپنى یاد گرفت. ضمناً از مراكز دیدنى ژاپن بازدید كرد و براى كسانى كه به ژاپن مى‏رفتند وسیله و راهنماى خیلى خوبى بود. استعداد، هوش و زرنگى فوق‏العاده‏اش موجب شد مورد توجه سفارت ایران در ژاپن قرار گیرد. غلام‏عباس آرام وقتى كه سفیر ایران در ژاپن شد، او را به عنوان عضو محلى استخدام كرد. بعد وابسته‏ى اقتصادى سفارتخانه شد و تدریجاً با سفیر الفت و نزدیكى پیدا نمود. در آن ایام حاج محمد نمازى بازرگان نیكوكار شیراز مشغول مذاكره و خرید ماشین‏هاى نساجى براى یك كارخانه‏ى بزرگ در ایران بود. گوشه‏اى از این كار به انصارى سپرده شد و او با درایت و جدیت تمام كارها را انجام داد و چندین متخصص ژاپنى به ایران فرستاد. پس از نصب و بكار افتادن كارخانه تعدادى از سهام كارخانه را بلاعوض به او بخشیدند و مدیریت كارخانه را هم به او سپردند. در مقام مدیریت كارخانه كه به نام شركت ریسندگى و بافندگى فخرایران نمازى معروف بود، او عضو اتاق بازرگانى و صنایع و معادن گردید و در محافل اقتصادى و تجارتى تهران اسم و رسمى پیدا كرد. در 1340 در حكومت دكتر على امینى، از طرف جهانگیر آموزگار وزیر بازرگانى، به معاونت آن وزارتخانه منصوب گردید، ولى مجدداًً به كارخانه بازگشت و اكثریت سهام كارخانه را خریدارى نمود. غلام‏عباس آرام وزیر امور خارجه‏ى آن روز یك مأموریت كوتاه سیاسى به او سپرد و او را به عنوان سفیر فوق‏العاده و موقت به كشورهاى آفریقائى فرستاد. این مأموریت دو ماه طول كشید و گزارش تنظیمى او مورد توجه مقامات ایران قرار گرفت. در 1344 سفارت ایران در پاكستان به او سپرده شد. در همان ایام جنگ هند و پاكستان آغاز گردید و او در این جریان نقش اساسى بر عهده گرفت و واسطه‏ى مذاكرات بین ایوب خان و شاه شد و هفته‏اى دو بار با هواپیماى مخصوص به تهران وارد مى‏شد و مستقیماً با شاه ملاقات و آخرین اطلاعات مربوط به اوضاع جنگ را گزارش مى‏كرد و پیغام‏هاى محرمانه‏ى ایوب‏خان رئیس‏جمهور پاكستان را به شاه بازگو مى‏نمود. در 1345 به تهران احضار شد و به وزارت اطلاعات منصوب گردید. چند ماهى در آن سمت بود كه به سمت سفیركبیرى ایران به آمریكا اعزام گردید. قریب دو سال در آمریكا اقامت داشت. در 1348 به تهران احضار شد و به جاى دكتر عالیخانى به وزارت اقتصاد منصوب گردید. پنج سال در این سمت باقى بود تا اینكه در 1353 از ادغام وزارت دارائى و اقتصاد، وزارت امور اقتصادى و دارائى به وجود آمد و انصارى در رأس آن وزارتخانه قرار گرفت. در 1356 به جاى دكتر منوچهر اقبال مدیرعامل و رئیس شركت ملى نفت شد و تا نیمه‏هاى 1357 در آن سمت قرار داشت. روى هم رفته چهره‏اى جالب و در عین حال مرموز بود. هوش و ذكاوت داشت. بذال و دست و دل باز بود. ثروت زیادى اندوخت. در همه حال تاجر بود. از فروش سهام خود در كارخانه‏ى فخرایران نمازى چهارصد میلیون تومان بدست آورد كه همه را به آمریكا فرستاد. با سیاست آمریكا هماهنگى كامل داشت. در سمت سفارت خود در آمریكا، دوستان مؤثرى براى حمایت از خود تدارك دید. از 1352 داعیه‏ى نخست‏وزیرى داشت و از این لحاظ بین او و دوست دیرینش جمشید آموزگار اختلاف افتاد. ابتدا پنهانى و بعد آشكارا انتقادهاى شدیدى از هم مى‏كردند. آموزگار انصارى را متهم به سوء استفاده و انصارى آموزگار را متهم به تلخى و ندانم‏كارى مى‏كرد. از آن تاریخ دو دشمن بودند كه در جلسات هیئت دولت رودرروى یكدیگر قرار مى‏گرفتند. در 1356 كه شاه زیر فشارهاى خارجى و داخلى ناچار شد خود را با طرح كارتر هماهنگ كند و در ایران فضاى باز سیاسى برقرار سازد، دو نفر كاندیداى اجراى این برنامه بودند. در همان ایام ویلاى انصارى در جنوب فرانسه و خانه‏اش در تهران گلباران شد. همه او را نخست‏وزیر آینده‏ى ایران مى‏دانستند، ولى در لحظات آخر جمشید آموزگار بر رقیب خود فائق آمد و انصارى در كابینه‏ى آموزگار ناگزیر همان سمت سابق را عهده‏دار گردید. آموزگار از عضویت او در كابینه رضایت نداشت، اما مرگ ناگهانى دكتر منوچهر اقبال مشكل او را خیلى زود حل كرد و انصارى به مدیرعاملى شركت ملى نفت منصوب گردید. انصارى در عین حال كه در كار ادارى دیكتاتور و سخت‏گیر بود، از كمك و مساعدت مالى به كارمندان و محتاجان خوددارى نمى‏كرد. پاداش و اضافه‏كار و انعام مرتباً با فشار او پرداخت مى‏شد. برخلاف جمشید آموزگار كه دست خشك بود و حساسیت خاصى در مورد استفاده از اتومبیل‏هاى دولتى در روزهاى تعطیل داشت، او معتقد بود كه اتومبیل‏هاى دولتى در روزهاى تعطیل باید مورد استفاده‏ى خانواده‏ى كارمندان قرار گیرد. وقتى در سمت وزیر اطلاعات دستور داد در نوروز به كارمندان سه ماه پاداش بدهند و مدیر مالى متعذر به نداشتن بودجه شد، از حساب شخصى خود چند میلیون تومان پرداخت. هوشنگ انصارى دو همسر انتخاب كرد؛ همسر اولش ژاپنى بود و پس از چندى از وى متاركه كرد. زمانى كه وزیر اطلاعات بود با خانم مریم پناهى منشى وزیر امور خارجه ازدواج نمود. در هر حال او از دوستان و دوستداران آمریكا بود و در اجراى سیاست آنها در ایران تلاش بسیار مى‏كرد. بزرگترین قرار داد را در تاریخ اقتصادى آمریكا او با هنرى كیسینجر بست. به قرار اطلاع قسمتى از دارائى و موجودى‏هاى نقدى شاه به نام وى بوده است.