ملیت : ایرانی - قرن : 0 منبع : ایران در عهد باستان
نام و نسب- نام این پادشاه در فرس باستان ارته خشثره Artaxshathra، در ترجمهى بابلى كتیبهها ارته خشتسو Artaxshatsu، به عیلامى ارته خچرچه Artaxacharcha، به مصرى ارته خسش Artaxasash، و در كتاب هرودوت ارتاكسرك سس Artaxerxes، در كتاب كتنزیاس ارتكسرك سس Artoxerxes، و در پلوتارك ارتاكسرك سس و ماك روخیر Makroxir آمده كه لفظ اخیر به معنى درازدست است، در تورات نام اوته خشثتا Artoxshatha، و در آثار الباقیهى ابوریحان بیرونى اردشیر كىاردشیر بهمن ارطحشتت اول و اردشیر اخشورش الملقب به مقروشیر اى طویلالیدین، و در مروجالذهب مسعودى بهمن بن اسفندیار و در شهرستانى بهمن بن دارا، و در ثعالبى (غرر اخبار ملوكالفرس و سیرهم) بهمن بن اسفندیار و در كتاب حمزهى اصفهانى كىاردشیر بن اسفندیار بن گشتاسب و یسمى بهمن ایضا، و در كامل ابناثیر بهمن بن اسفندیار و اردشیر بن بهمن، و در مختصرالدول ابن عبرى ارطحتست الطویلالیدین آمده است. پلوتارك نوشته است كه دست راست او از دست چپ درازتر بوده، نولد كه آلمانى گوید: نخستین كسى كه این لقب را براى او ذكر كرده است دىنن Dinon بوده، و مورخان دیگر یونان از او نقل كردهاند. دىنن این لقب را به معنى بسط ید یا اقتدار استعمال كرده است. ولى بعدها یونانیان آن را به معنى تحتاللفظى فهمیدهاند. استرابن داریوش اول را دراز دست نوشته و گوید كه دستهاى او در هنگام ایستادن به زانویش مىرسیده است. این شاه پسر خشایارشا بود و مادرش را یونانیان آمستریس Ames tris دختر اتانس (هوتانه) از یكى از هفت خانوادهى پارسى نوشتهاند. اردشیر چهار برادر داشت: داریوش و ویشتاسب برادران بزرگتر او بودند. كشته شدن اردوان- پس از كشته شدن خشایارشا، اردوان خواست شاهزادهاى را به تخت بنشاند، كه جوان و بىتجربه باشد از اینرو به همدستى مهرداد خواجه، اردشیر را كه بسیار جوان بود به پادشاهى نشاند (464 ق.م). و برادر بزرگش داریوش را متهم به قتل خشایارشا نمود و به دستور شاه جوان او را بكشت و تا هفت ماه اختیارات در حقیقت به دست اردوان بود. چنانكه در بعضى از تواریخ هم اردوان را در شمار پادشاهان هخامنشى شمردهاند. تا اینكه درصدد قتل پادشاه جوان افتاد و در اینكار كامیاب نشد و توطئه كشف شد. و بغابوخش (مكابیز) شوهر خواهر شاه، اردشیر را از آن خطر آگاه كرد، اردشیر دستور داد كه اردوان و مهرداد خواجه را كه قاتل پدر او و در پى قتل او بودند به هلاكت رسانیدند. طغیان ویشتاسب. پس از قتل اردوان اردشیر به برادر بزرگتر خود ویشتاسب كه در باختر علم طغیان برافراشته بود پرداخت و شخصا با سپاهى به جنگ ویشتاسب رفت. و او را در سال 463 ق.م به كلى مغلوب ساخت این پیروزى پادشاهى اردشیر را بر هر ایرانى مسلم كرد. اردشیر در بابل سیاست پدر را تعقیب كرد و زمینهاى آن ایالت را میان ایرانیان تقسیم نمود. قضات منحصراً پارسى بودند و همه ادارات به دست پارسىها اداره مىشد. و هیأت مغان در آنجا اهمیتى یافتند. سكنهى محلى در زیر بار مالیاتها خرد شدند.
