مشاهیر ایران و جهان - الموتی، نورالدین

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)

در 1280 در الموت قزوین تولد یافت. پس از رسیدن به سن رشد و تمیز وارد حوزه‏ى علمیه‏ى قزوین شد و تحصیلات مقدماتى و متعارف زمان را آموخت و چند سالى نیز به تعلیم معارف اسلامى در كسوت روحانیت پرداخت. حدود 1300 به استخدام در وزارت معارف درآمد و به شغل آموزگارى در مدارس اسلامى قزوین اشتغال ورزید و یك باب كتابفروشى در آن شهرستان دائر نمود كه عصرها مركز تجمع فضلا و روشنفكران آن دوره بود. على‏اكبر داور وقتى عدلیه را در 1306 منحل نمود و عدلیه‏ى تازه‏اى بنا كرد، براى تربیت قضات كلاس قضائى تشكیل داد كه دوره‏ى آن سه سال بود و فارغ‏التحصیلان با رتبه‏ى یك قضائى وارد خدمت مى‏شدند. الموتى وارد این كلاس شد و پس از فراغت از تحصیل به شغل قضا پرداخت و در چند شهرستان امین صلح بود. در 1316 كه شبكه‏ى حزب توده به وسیله‏ى شهربانى كشف شد و 53 نفر را توقیف كردند، الموتى نیز جزء آنها بود و قریب 4 سال با شرایط نامساعدى در زندان بسر برد. در مهرماه 1320 كه كلیه‏ى زندانیان استخلاص یافتند، او نیز آزاد شد و فعالیت‏هاى سیاسى خود را كنار گذاشت و فقط به خدمات قضائى در دادگسترى مشغول بود. ظرف چند سال مشاغل مختلفى را احراز نمود تا سرانجام رئیس اداره كل تصفیه ورشكستگى شد. در این سمت بود كه پس از فوت وثوق‏الدوله، امین تركه و حكم وراث گردید و در كمال صداقت و درستى و دقت این وظیفه را انجام داد. وراث هم براى او خانه و باغى تهیه كردند و او را از مستأجرى و دربدرى نجات دادند. در 1337 كه دكتر محمدعلى هدایتى به وزارت دادگسترى منصوب گردید، نورالدین الموتى را به مستشارى دیوان عالى تمیز ارتقاء داد و در 1340 كه دكتر على امینى به نخست‏وزیرى رسید، وزارت دادگسترى را به وى سپرد. الموتى براى تصفیه‏ى دادگسترى و مجازات كسانى كه به بیت‏المال شبیخون زده بودند دست به اقدامات حادى زد. از جمله دكتر اسداللَّه مبشرى را به ریاست بازرسى كل كشور و احمد صدر حاج سید جوادى را به دادستانى تهران و بنى‏فضل را به دادستانى دیوان كیفر منصوب نمود و دستور توقیف و محاكمه‏ى مقامات مختلفى را صادر كرد. از بین نظامیان سپهبد علوى مقدم وزیر سابق كشور، سرلشكر ضرغام وزیر پیشین دارائى، سپهبد كیا رئیس اداره‏ى دوم، سرتیپ نویسى رئیس شیلات توقیف و به محاكمه كشیده شدند. ابوالحسن ابتهاج رئیس سابق سازمان برنامه، فتح‏اللَّه فرود شهردار اسبق تهران و محسن فروغى مهندس مشاور كاخ سنا نیز بازداشت و محاكمه شدند. غیر از اینها، عده‏ى زیادى نیز تحت تعقیب قرار گرفتند. الموتى در بركنارى سپهبد آزموده دادستان و رئیس دادرسى ارتش نقش اساسى داشت و به وى لقب آیشمن ایران داد. با قاطعیت برنامه‏هاى اصلاحى خود را تعقیب نمود، ولى با كنار رفتن دولت، او نیز خانه‏نشین شد. حتى كار قضائى او را كه مستشارى دیوان عالى تمیز بود بدو ندادند. تمام كاسه و كوزه‏ها را بر سرش شكستند و هركس كه با اقدام‏هاى اصلاحى او مخالف بود، پیرایه‏اى بدو بست. ذهن شاه را نسبت به او فوق‏العاده مشوب نمودند، ولى الموتى از اقدامات خود كاملاً راضى بود و مى‏گفت تا آنجا كه توانستم در سمت وزیر دادگسترى دزدان را تحت تعقیب قرار دادم. بعد از وزارت دچار كسالت شد و در 1344 درگذشت. از وى تشییع جنازه‏ى مفصلى به عمل آمد و عده‏ى زیادى از مقامات قضائى جنازه‏ى او را تشییع نمودند. مأموران سازمان امنیت و شهربانى در این مورد به شاه گزارش دادند. در یكى از اعیادى كه در دربار مراسم سلام بود، وقتى محمد سرورى رئیس دیوان عالى كشور اظهار نمود تمام قضات وطن‏پرست و شاهدوست هستند، شاه متغیر شد و گفت: «تمام قضات؟ حتى آنهائى كه زیر جنازه‏ى الموتى رفته بودند؟» اشاره‏ى شاه به مرتضى ویشكائى رئیس دادگاه تجدیدنظر انتظامى قضات بود كه در كنار سرورى ایستاده بود و با الموتى مناسبات حسنه‏اى داشت. فرداى آن روز وزیر دادگسترى و رئیس تمیز به اخراج دوستان الموتى پرداختند. ویشكائى را بازنشسته كردند. حتى پسر او را كه رئیس بانك رهنى بود و به اتفاق پدرش جنازه‏ى الموتى را تشییع نموده بود از ریاست بانك رهنى معزول نمودند. نورالدین الموتى یكى از قضات بسیار خوب و مبارز و قاطع دادگسترى بود. گرچه از نظر مالى وضع خوبى نداشت، ولى همواره عزت نفس خویش را حفظ مى‏نمود. صالحین را تقویت مى‏كرد و نادرستان را عقوبت مى‏داد.