ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد سوم)
شاعر، محقق، مترجم. تولد: 1284، تبریز. درگذشت: 25 مهر 1364، تهران. ناصح ناطق فرزند جواد (از آزادیخواهان تبریز در دورهى مشروطیت) تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در تبریز به پایان رسانید. سپس به عزم ادامهى تحصیل در خارج از كشور، در امتحانات اعزام دانشجو به اروپا شركت كرد، پذیرفته شد و به فرانسه رفت و در آنجا به اخذ درجهى مهندسى در رشتهى راه و ساختمان نایل آمد. پس از بازگشت به ایران مدتى در وزارت راه خدمت كرد و متجاوز از هشت سال مدیریت كل ساختمان راهآهن و یك چند نیز عضو شوراى عالى سازمان برنامه و بودجه بود. وى از اعضاى مؤسس شركت مؤلفان و مترجمان ایران بود و از سال 1356 تا پایان عمر ریاست هیئت شركت را بر عهده داشت .وى در زمینهى زبان فارسى و معادلیابى براى واژههاى فنى و علمى فعالیت بسیار داشت و در این راه با غلامحسین مصاحب و دیگران همكارى داشت. وى یكى از مؤسسین جمعیت آذربایجان بود. ناصح ناطق پس از شهریور 1320 به همراه گروهى از ایرانىها، به عنوان دوستدار آلمانها به زندان متفقین گرفتار شد و مدتها در اراك زندانى بود. فهرست آثار وى به شرح زیر است: بحثى دربارهى زندگى مانى و پیام او (تهران، 1357)؛ ترجمهى كتاب آدمك حصیرى (اثر آناتول فرانس، 1351)؛ ترجمهى بخش اول جلد چهارم تاریخ پیشرفت علمى و فرهنگى بشر (1353)؛ «دربارهى زبان آذربایجان» (بخشى از كتاب مجموعه سخنرانىهاى كانون فرهنگى ایران جوان، 1351)؛ ترجمه نمایشنامهى آنژلیكا؛ ترجمهى جنایت سیلوستربونارد (آناتول فرانس، 1330)؛ شاهزاده خانم بابل (ولتر، 1339)؛ ایران از نگاه گوبینو. مقالاتى از وى در مجلات و روزنامههاى مختلف و از جمله در «راهنماى كتاب» و «یغما» به چاپ رسیده است. فرزند جواد ناطق یكى از آزادیخواهان تبریز در دورهى مشروطیت بود كه خدمات وى در غالب كتبى كه دربارهى نهضت مشروطیت منتشر گردیده بود بوضوح و روشنى درج شده است. علاوه بر آن یكى از شیفتگان زبان و ادب فارسى بود. ناصح در 1284 در شهر تبریز پا به عرصه وجود گذاشت و در شش سالگى تحصیلات خود را آغاز كرد و در مدرسهاى درس خواند كه اسمعیل امیرخیزى ادیب مشهور رئیس آن مدرسه بود. پس از اتمام تحصیلات دبیرستانى به اروپا رفت و در رشتهى مهندسى راه و ساختمان درجهى علمى عالى گرفت و به ایران بازگشت و در وزارت راه اشتغال ورزید. پس از مدت كوتاهى رئیس اداره و مدیر كل شد و زمانى نیز رئیس راهآهن بود. مدتى هم عضویت شوراى عالى سازمان برنامه را داشت. وى در راهسازى در ایران خدمات برجستهاى انجام داد و در احیاء ساختمانهاى قدیمى و نوسازى آنها زحمات زیادى متحمل شد. مهندس ناطق گذشته از رشتهى تخصصى خود یك مترجم عالیمقام و ادیب پرمایه و فرهنگى پرتوان بود. بنا به نوشتهى آقاى ایرج افشار «ناطق به زبان فارسى با نگاهى علمى، فرهنگى و ملى مىنگریست و بدان اهمیت بسیار مىداد و كوششهاى باارزشى در این راه كرد از آن جمله است همراهى و همكارى با مرحوم دكتر غلامحسین مصاحب و مهندس صفى اصفیا، احمد آرام، دكتر گلگلاب و مصطفى مقربى براى یافتن و گزینش معادلهاى فارسى براى واژهها علمى و فنى مورد نیاز دائرهالمعارف. حاصل كار آنها فرهنگ اصطلاحات جغرافیائى شامل حدود هفتصد و پنجاه واژه است.» از ناطق آثار ادبى زیادى باقى مانده است. از ترجمههاى او مىتوان جنایت سیلوستر بونارد، دختر كلمانتین و آدمك حصیرى آناتول فرانس را نام برد. پنج نمایشنامه ولتر را هم ترجمه كرد. كتاب ایران از نگاه گوینو از دیگر آثار اوست. وى در 1364 در تهران درگذشت. ناصح مردى خیر بود. همه سال مبلغى اعتبار درنظر گرفته بود و صرف خرید كتاب براى كتابخانهى ملى تبریز اختصاص مىداد. همچنین مقدار زیادى كتاب براى محققین ایرانى فرانسه كه مورد لزوم بود به مؤسسهى مطالعات ایرانى دانشگاه پاریس مىفرستاد. همچنین مبلغ قابل توجهى براى ساختن بیمارستانى در تبریز پرداخت. او یكى از پایهگذاران شركت مؤلفان و مترجمان بود. مرحوم ناصح در سال 1322 به اتفاق عدهاى از رجال و افسران ارتش و مدیران و مهندسین راهآهن از طرف متفقین به جرم ژرمانوفیلى بازداشت و در اراك زندانى شد. این دوره اسارت قریب یك سال بطول انجامید.
