ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد دوم)
معروف به شاهزاده عضدالسلطان، چهارمین فرزند ذكور مظفرالدینشاه قاجار است. در 1262 در تبریز تولد یافت. مادرش نورالدوله زنى به غایت متقى و پرهیزگار بود. از پنج سالگى تحصیلات خود را در اندرون ولیعهد تحتنظر معلمین داخلى و خارجى شروع كرد، مقدمات زبان و ادب فارس و زبان فرانسه را نیكو آموخت. تعلیمات نظامى را در صنف پیاده نظام و توپخانه فراگرفت، قدرى هم ریاضیات و تاریخ و جغرافیا مطالعه كرد. در 1310 ه.ق كه فرزندان مظفرالدین میرزا ولیعهد دستجمعى به حضور شاهبابا (ناصرالدینشاه) رسیدند، شاه براى هر یك لقب و مواجبى تعیین نمود. در این دیدار براى ابوالفضل میرزا لقب عضدالسلطان و سالیانه یك هزار تومان حقوق تعیین گردید. در 1313 ه.ق بعد از آنكه پدرش به سلطنت رسید، فرمان حكومت همدان براى او صادر شد ولى او از طرف خود پیشكارى تعیین نمود و به همدان فرستاد و خود در تهران به تحصیل پرداخت. چندى نیز حكومت سلطانآباد عراق با او بود. در 1323 ه.ق حكومت گیلان به او داده شد ولى این بار عضدالسلطان به مقر حكومتى رفت و شخصا در ایجاد نظم و امنیت مداخله نمود. ظلالسلطان عموى وى كه در همان سال در راه عزیمت به اروپا به اتفاق دو فرزندش اكبرمیرزا و بهراممیرزا چند روزى میهمان عضدالسلطان بوده است، در كتاب خویش به نام سرگذشت مسعودى طرز رفتار و عدالت و ادب برادرزادهى خود را ستایش مىكند. وى در واپسین روزهاى زندگى پدرش در تهران اقامت داشت. پس از صدور فرمان مشروطیت و فوت مظفرالدین شاه، وى برخلاف بعضى از برادران خود، با محمدعلى شاه روابط بسیار صمیمانه و حسنهاى داشت و او را خیلى از موارد مشورت مىداد. پس از تشكیل اولین دورهى مجلس شوراى ملى، كمیسیون مالیه مجلس حقوق و مواجب شاهزادگان و رجال را تقلیل داد، از جمله موجب عضدالسلطان اعم از نقدى و جنسى از 24 هزار تومان به دوازده هزار تومان تقلیل یافت. لیكن وى برخلاف دیگران در مقام اعتراض و یا مبارزه با مشروطه برنیامد و اگر هم مخالفتى داشت، ظاهر كار را حفظ مىكرد. در دوران سلطنت احمدشاه، او بسیار محترم و با عزت زندگى مىكرد و بیشتر وقت او صرف رسیدگى به املاك وسیع خود كه در دوران حكومتش تدارك دیده بود و بیشتر در سلطانآباد عراق قرار داشت سپرى مىشد. در 1301 ش كمیسیون بودجهى مجلس، شهریهى او را ماهى هزار تومان تثبیت كرد و این رقم در آن ایام بالاترین مبلغى بود كه به شاهزادگان درجهى اول پرداخت مىشد. غیر از او برادرش نصرتالسلطنه هم از این موهبت برخوردار گردید. در 1304 مجلس پنجم شهریهى او را به هفتصد و پنجاه تومان در ماه تقلیل داد. بعد از عزل احمدشاه، عضدالسلطان گوشهگیر شد و غالبا وقت خود را در املاك خویش مىگذرانید و به هیچ وجه خود را به عوامل حكومت نزدیك نمىكرد. در 1332 در دورهى دوم مجلس سنا به پیشنهاد سپهبد زاهدى، سناتور انتصابى شد و یك دورهى چهارساله در مجلس سنا عضویت داشت. از روزى كه زمزمه قانون اصلاحات ارضى شروع شد، وى به علت داشتن املاك وسیع به مخالفت پرداخت و آشكار و پنهان مخالفت خود را از این تصمیم ابراز مىكرد. وفات او در 1349 در 87 سالگى اتفاق افتاد. عضدالسلطان مردى ثروتمند و وطنخواه، باسواد و فرهنگدوست بود. به مبانى مذهبى پاىبند بود، نماز و روزه را هرگز ترك نكرد، در دادن خمس و زكوه كوشا بود. در ایام كهولت غالبا در منزل خویش واقع در خیابان حقوقى در كتابخانهى معتبرش، از دوستان پذیرائى مىكرد. از لحاظ قیافه صورى خیلى شباهت به مظفرالدین شاه داشت. وى در جوانى با دختر میرزا هدایتالله وزیر دفتر ازدواج كرد. صاحب دو پسر و سه دختر شد. یكى از دختران وى همسر مهندس احمد مصدق و دیگرى همسر خاكباز محسنى گردید. پسرانش مهندس ابونصر و انوشیروان در بخش خصوصى فعالیت مىكردند و از ثروتمندان ایران بودند.
