مشاهیر ایران و جهان - بخت

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 8 منبع : مشاهیر زنان ایرانی و پارسی گوی

769 ق، خان سلطان؛ همسر شاه محمود (765 -759 ق) از امراى آل مظفر و دختر امیر غیاث‏الدین كیخسرو بود. آن دو علاقه فراوانى به هم داشتند، به نوشته فارسنامه ناصرى «در زمان غیبت شاه محمود در شیراز، خان سلطان... چنان محافظت برج و باروى شیراز را نمود كه برترى بر او ممكن نبود.» اما شاه محمود تصمیم گرفت تا خواهر سلطان اویس ایلكانى (776 -757 ق) را به ازدواج خود درآورد. از اینرو خواجه تاج‏الدین محمد، وزیر خود را به خواستگارى نزد سلطان اویس فرستاد. خان سلطان كه از تصمیم همسرش آگاه شد، برادر او شاه شجاع را كه حكومت فارس و كرمان را داشت تحریك به فتح اصفهان نمود. شاه شجاع با لشكرى به سمت اصفهان حركت نمود. اما شاه محمود از برادر اطاعت كرد و شاه شجاع از تسخیر اصفهان منصرف شده و به شیراز بازگشت. پس از بازگشت شاه شجاع، به شاه محمود اطلاع دادند كه همسرش محرك شاه شجاع بوده است. لذا دستور داد تا او را خفه كرده و سپس به خواستگارى خواهر سلطان اویس فرستاد. در این میان شا محمود از كرده‏ى خود پشیمان شد و ناله و زارى فراوان نمود. پس از اینكه همسر جدید به اصفهان وارد شد و احوال شاه محمود را دانست از شدت خشم و حسد دستور داد تا قبر سلطان بخت را شكافته و جنازه او را بسوزانند. سلطان بخت را در مقبره جنب مدرسه در دشت متصل به مناره‏ها دفن كردند. بر روى سنگ قبر او كه پیش از مرگش- و ظاهرا توسط خود وى- تدارك دیده شده بود چنین نوشته شده است: «هذه الصخرة المقدمه انشاتها الخاتون العظمى سلطان بخت آغا ابنة الامیر خسرو شاه ادام اللَّه توفیقها بعد وفاتها فى رمضان سنة ثلث و خمسین و سبعمائة (753 ق)» ذبیح‏اللَّه صفا، سلطان بخت را دختر دمشق خواجه (5 شوال 727 ق) و نوه‏ى امیر چوپان (728 ق) و خواهر دلشاد خاتون و نامادرى جهان خاتون مى‏داند و مى‏نویسد كه در بغداد به سال 743 ق با جلال‏الدین مسعود شاه اینجو (743 ق) ازدواج كرد و در همان سال با وى به شیراز آمد. در اینصورت معلوم نیست كه چرا نام پدرش غیاث‏الدین كیخسرو (خسرو شاه) گفته شده مگر اینكه لقب مسعود شاه باشد. نام او را سلطان بخت خاتون نیز نوشته‏اند.