ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)
شاعر، محقق، ادیب. تولد: 1313 (1272 ق.)، یزد. درگذشت: 28 آذر 1362، تهران. دكتر محمود افشار یزدى، فرزند محمدصادق، در سن سیزده سالگى مادر خود را از دست داد و به این سبب براى تصحیل به نزد عمویش در هند اعزام شد و این شخص كه سالیان دراز ریاست انجمن ایرانیان مقیم بمبئى با او بود در آن شهر به ترویج و گسترش زبان و ادبیات فارسى در هندوستان مشغول بود. محمود افشار یزدى در هند مقدمات علوم جدید و زبان انگلیسى را فراگرفت. و پس از سه سال به تهران آمد و در مدرسه علوم سیاسى به تصحیل پرداخت. اما به قصد ادامهى تحصیل در نوزده سالگى راهى اروپا شد و در سوییس از دانشكدهى علوم سیاسى دانشگاه لوزان درجه دكتراى دریافت كرد. چون ایام اقامت وى در اروپا مقارن با ختم جنگ بینالملل اول بود و موضوع قرارداد 1919 مطرح بود در جراید سوییس مقالاتى در دفاع از حقوق ایران نوشت، همچنین مقالاتى دربارهى زبان فارسى و ایران در جراید سوییس از وى به یادگار مانده است. وى پس از به پایان رساندن دوره دكتراى در سال 1340 ق. به ایران بازگشت. چندى در مدرسهى علوم سیاسى به تدریس تاریخ اشتغال داشت. سپ به ریاست مدرسهى عالى تجارت كه تازه تأسیس شده بود انتخاب شد و اساس مدرسهى مزبور را پىریزى كرد. مدتى نیز در وزارت مالیه و عدلیه به خدمت اشتغال داشت با به سمت مستشارى دیوان كشور رسید. آخرین موقعیت ادارى او معاونت وزارت فرهنگ بود. از آن پس از خدمت دولتى كناره گرفت. دكتر محمود افشار یزدى از سال 1300 وارد عرصهى مطبوعات شد. در سال 1304 مجله «آینده» را تأسیس كرد كه ابتدا دو سال (24 شماره) و سپس از سال 1322، شانزده شمارهى آن طبع گردید و سپس پسرش ایرج افشار به نشر آن ادامه داد. از كارهاى دیگر وى ایجاد موقوفه دكتر محمود افشار در شمیران تهران است كه مؤسسه لغتنامه دهخدا در همان جا مستقر شد. دفتر اشعار دكتر محمود افشار در سال 1362 از طرف موقوفه فوق چاپ شده است. فهرست آثار او به شرح زیر است: مجله «آینده»، چهار دوره؛ روزنامهى خاطرات اعتمادالسلطنه (1345)؛ گفتار ادبى (در دو جلد)؛ گنجینه مقالات (مقالات سیاسى یا سیاستنامهى جدید، جلد یك 1368)؛ سیاست اروپا در ایران (1921، آلمان، گفته شده كه این كتاب را به زبان فرانسوى نوشته است)؛ افغاننامه (درسه جلد)؛ تاریخچهى سیاست روسیه در ایران. مقالههاى وى در جراید «آفتاب»، «رعد»، «ایران»، «ستارهى جهان»، «شفق سرخ»، «شیركوه» و «كوشش» و روزنامههاى دیگر سالهاى 1306 -1303 منتشر شده است. مقالههایى نیز براى روزنامههاى «حبل المتین» (كلكته) و «شمس» (استانبول) نوشته است. به مناسبت یادبود دومین سال درگذشتش، چهار مجلد كتاب به نام ناموارهى دكتر محمود افشار شامل مقالههاى تحقیق منتشر شد. حقوقدان، قاضى، مدیر، مدبر، میهنخواه، مروج علم و فرهنگ، نیكوكار. در 1267 در یزد متولد شد. پدرش حاج محمدصادق افشار یزدى بازرگانى روشنفكر و طالب علم و ادب بود. به همین دلیل در تربیت فرزندان خود كه مستعد بودند سعى بلیغ مبذول داشت. محمود افشار تحصیلات مقدماتى و متوسطه و مقدمات زبان و ادبیات عربى و فرانسه را در تهران و هندوستان فراگرفت و در 1290 براى ادامهى تحصیلات و كسب علوم جدید اروپائى عازم سویس شد و دورهى لیسانس و دكتراى حقوق را پایان برد. از محصلینى كه در آن تاریخ در سویس ادامه تحصیل مىدادند یكى دكتر محمد مصدقالسلطنه و دیگرى علىاكبر داور بودند كه بین افشار و آن دو دوستى و نزدیكى زیادى ایجاد شد و در تمام مدت عمر ادامه داشت. پس از مراجعت به ایران به كارهاى علمى و تحقیقاتى پرداخت و با كمك دكتر محمد مصدق و چند نفر دیگر مجلهى علمى را انتشار دادند. در 1304 مجلهى آینده را بنیاد نهاد و چند سالى مرتباً آن را انتشار داد. داور وقتى وزیر فوائد عامه شد او را به همكارى دعوت نمود و ریاست مدرسهى تجارت را به عهدهى وى سپرد. افشار بر اساس مدارس اروپائى سر و صورتى شایسته به آنجا داد. در 1306 بنا به دعوت داور وارد تشكیلات نوین قضائى شد و به مستشارى استیناف تهران منصوب گردید. چند سالى این همكارى ادامه داشت. بین وى و داور اختلاف سلیقه بوجود آمد ناگزیر افشار عدلیه را ترك كرد و در زمان وزارت دارائى تقىزاده به آن وزارتخانه منتقل گردید. ریاست ادارهى اقتصادى و حقوقى را كه از اهم ادارات بود بدو سپردند. تا سال 1312 در آنجا خدمت مىكرد. وقتى داور به وزارت مالیه رفت او به دادگسترى بازگشت. ابتدا به مقام دادیارى دیوان عالى كشور رسید، چندى بعد مقام مستشارى یافت. بعد از 1320 به معاونت وزارت فرهنگ منصوب گردید و مجلهى آینده را مجدداً انتشار داد. افشار مردى دانشمند، محقق، ادیب، شاعر و ثروتمند بود. عشق میهنخواهى داشت. براى ترویج علم و فرهنگ چه از لحاظ مادى و چه معنوى دریغى نداشت، كما اینكه قسمتى از مستغلات خود را در باغ فردوس شمیران وقف سازمان لغتنامه دهخدا نمود. در 1363 درگذشت.
