ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : فرهنگ فارسی معین (جلد پنجم)
(1342 -1281 ق)، صوفى، شاعر، متخلص به صفا. مشهور به ظهیرالدوله و ملقب به صفا علیشاه. در جمالآباد شمیران به دنیا آمد. وى داماد ناصرالدین شاه و شوهر فروغالدوله بود و در دورهى ناصرالدین شاه سمت وزیر دربار داشت. در جوانى به سلسلهى نعمتاللهى پیوست و در سلك مریدان صفى علیشاه درآمد و لقب صفا علیشاه گرفت و در 1316 ق كه حاج میرزا حسن صفى علیشاه درگذشت. علىخان ظهیرالدوله بنا به وصیت صفى علیشاه به جانشینى او منصوب شد و بعد از انتصاب به این مقام، با اجازه مظفرالدین شاه، انجمنى، به نام اخوت، در خانهى خود واقع در خیابان فردوسى با عضویت صد و ده نفر به عدد نام مولى على (ع) دایر كرد. وى طرفدار مساوات بود و در انجمن اخوت او از وضیع و شریف برابر مىنشستند. البته لازم به ذكر است كه ظهیرالدوله قبل از تأسیس انجمن اخوت سفرى به اروپا كرد و مدتى كه در آنجا اقامت داشت و وارد مجمع فراماسونرى شد و پس از بازگشت به ایران خواست كه در ایران هم لژى ترتیب دهد. از این رو افكار فراماسونرى خود را به صورت انجمن اخوت درآورد. در 1323 ق مجلهاى به نام «مجموعهى اخلاق» را انتشار داد. از آنجایى كه انجمن اخوت از مشروطهخواهى طرفدارى كرد بعد از پیشامد قضیهى به توپ بستن مجلس در 1326 ق خانه ظهیرالدوله نیز در تهران به توپ بسته شد و اموالش به غارت رفت. ظهیرالدوله در تهران درگذشت و در بین راه امامزاده قاسم و تجریش كه امروز به قبرستان ظهیرالدوله یا سر قبر ظهیرالدوله معروف است مدفون گردید. از آثار اوست: «دیوان» شعر؛ چند رساله منظوم به نامهاى «سبحهى صفا»؛ «رعنا و زیبا»؛ «مجمع الاطوار» و یاد داشتهاى او ر باب اقنلاب مشروطیت نیز متضمن نكات دقیقى است.[1] علىخان ملقب به صفاعلى شاه (لقب طریقتى) ابن ظهیرالدوله بزرگ از رجال عهد ناصرالدین شاه و عارف معروف (و. جمالآباد شمیران 1281- ف. 1342 ه.ق./ 1302 ه.ش.). وى در سن 16 سالگى به دامادى ناصرالدین شاه مفتخر شد و سپس وزیر تشریفات خاصه همایونى (در زمان ناصرالدین شاه) گردید. مدتى نیز حكومت تهران را داشت. در سال 1303 ه.ق. در سلك مریدان صفى علىشاه درآمد و از جانب او دستگیرى میكرد. پس از فوت صفىعلى شاه (26 ذىقعده 1316 ه.ق.) به امر ناصرالدین شاه، وى جانشین او گردید. ظهیرالدوله مؤسس «انجمن اخوت» (كه هنوز دایر است) و از طرفداران مشروطه و آزادیخواه بود، و به همین سبب به امر محمدعلى شاه به هنگام بمباران مجلس، منزل و خانقاه او را به توپ بستند و اثاثه گرانبهاى آنها را به غارت بردند. وى یكى از نخستین مؤسسان گاردن پارتى و كنسرت در دوره مشروطه مىباشد.
