ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : مردان موسیقی سنتی و نوین ایران (جلد اول)
فضلاللَّه توكل در چهاردهم آبانماه سال 1321 در هفت ماهگى چشم به جهان گشود. همین هفت ماهه به دنیا آمدن وى، موجب گشته بود كه براى یادگیرى دروس مدرسه و فراگیرى ساز و ردیفهاى موسیقى عجله به خرج دهد و همیشه معلمین و استادان كه از این موضوع باخبر بودند مىگفتند فلانى هفت ماهه به دنیا آمده تقصیرى ندارد. پدر فضلاللَّه كه افسر ارتش بود جهت مأموریت ادارى عازم شیراز مىگردد و فضلاللَّه را كه طفلى بیش نبود همراه خود و سایر اعضاى خانواده به این شهر مىبرد، وى تحصیلات ابتدایى را در شیراز به پایان رسانید. پس از پایان مأموریت پدر همراه او به تهران مىآید و در دبیرستان مروى جهت ادامه تحصیل ثبتنام مىنماید، پس از پایان تحصیلات متوسطه عازم انگلستان شده و در رشته اقتصاد از دانشگاه كمبریج فوق لیسانس دریافت مىكند سپس به وسیله مكاتبه با دانشگاه تهران لیسانس ادبى دریافت مىكند كه همین تحصیلات در سطح بالا موجب گشت وى هنرمندى آگاه گردد. منزل پدر و پدربزرگ فضلاللَّه توكل محفل هنرمندان بزرگ آن زمان مانند: مرتضى محجوبى، حسین تهرانى و غیره... بود و همین امر موجب گشت تا وى ابتدا به نواختن ضرب علاقمند شود و پدرش براى او ضربى تهیه كرد و حدود شش سال داشت كه نزد استاد بزرگ ضرب ایرانى تهرانى مشغول فراگیرى نواختن ضرب گردید و چون پس از چندى استعدادش مورد تأیید شادروان حسین تهرانى قرار مىگیرد پدرش در كنار آموزش ریتم، بنا به توصیه استاد محجوبى سنتورى براى وى تهیه مىكند تا او از نواختن این ساز نیز تجربیات خود را تكمیل نماید. و پس از آن به فراگیرى پیانو بپردازد. آن شبى كه سنتور به دست فضلاللَّه مىرسد خودش مىگوید: «تا صبح خواب به چشمانم راه نیافت و هرچند ساعت از روى تختخوابم بلند مىشدم و سنتور را از زیر تخت بیرون آورده و آن را بوسیده و نوازشش مىكردم و دوباره زیرتخت قرار مىدادم». به هر حال فضلاللَّه توكل، ابتدا تعلیم و آموزش سنتور را نزد معلم موسیقى مدرسهى خود به نام آقاى «خائفى» شروع مىكند و پس از فراگیرى مقدمات كار، دوباره پدرش به شیراز جهت مأموریت ادارى منتقل مىگردد و وى ناچاراً همراه خانواده به این شهر شعر و موسیقى و هنر مىرود و در همین شهر بود كه با مرد باذوق و هنرمندى به نام آقاى «بهار نوذرى» كه در موسیقى ایرانى و شناخت آن اطلاع كافى داشت، ردیفها را مىآموزد. بهادر نوذرى كه شوهر همشیرهى فضلاللَّه توكل است براى پیشبرد وى زحمات فراوانى متحمل گشت كه این مورد تأیید خود توكل نیز هست. توكل كه همیشه یكى از شنوندههاى ثابت برنامههاى موسیقى سنتى ایران بود به ساز استاد رضا ورزنده علاقمند شده و تحت تأثیر نحوهى نوازندگى وى قرار گرفته و سعى مىنماید كه سبك نواختن او را دنبال كند. در همین دوران پدرش مجدداً به تهران منتقل شده و دوباره منزل پدر محفل انس هنرمندان بزرگ و سرشناس مىگردد. روزى كه شادروان مرتضى محجوبى براى دیدن پدرش به منزل آنها آمده بود به استاد ارجمند على تجویدى معرفى مىشود و از آن پس مدت هشت سال هم افتخار شاگردى آقاى تجویدى نصیبش مىگردد و در این مدت استاد، ساعتهاى متمادى به این شاگرد در ابتداى راه، ردیفها و ویولن را مىآموختند. سپس توسط على تجویدى به محضر استادان دیگرى نظیر: روحاللَّه خالقى، نورعلىخان برومند، غلامحسین بنان معرفى و مدت پنج سال نیز نزد ایشان مشغول فراگیرى و كسب فیض مىگردد، سپس در كلاسهاى شبانه هنرستان موسیقى ملى نامنویسى كرده و دورهى این هنرستان را به پایان مىبرد و همیشه خود را یك طلبه مىداند و ادعایى ندارد. فضلاللَّه توكل در سال 1338 اولین برنامهى خود را در برنامهى گلهاى صحرایى شمارهى 5 همراه امیرناصر افتتاح اجراء نمود و پس از آن برگ سبز شمارهى 65 و در بسیارى از برنامههاى گلها شركت مىنماید و در اركستر شمارهى 2 كه به سرپرستى استاد على تجویدى اداره مىشد شركت داشته است. همكارى وى با رادیو تا سال 1340 ادامه داشته و از این تاریخ تا سال 1345 ارتباط او با رادیو قطع مىشود ولى در سال 1345 مجدداً بنا به دعوت استاد حبیباللَّه بدیعى، براى همكارى با رادیو دعوت مىشود و همكارى مجدد خود را آغاز نماید و در سال 1347 نیز به تلویزیون راه مىیابد كه همراه فرهنگ شریف به كار خود ادامه مىدهد. وى در آهنگسازى نیز آثارى دارد كه بیشتر اشعار آنها را خود ساخته است و بقیه را شعرایى مانند: بیژن ترقى، تورج نگهبان و معینى كرمانشاهى سرودهاند. تاكنون حدود چهل آهنگ توكل اجرا كرده و كنسرتهاى فراوانى به نفع مؤسسات خیریه و فرهنگى از جمله: جذامخانه مشهد سه بار و در مؤسسات فرهنگى اصفهان همراه با آقایان: پرویز یاحقى و على تجویدى چهاربار و در تهران به نفع كودكان بىسرپرست و بیمارستانهاى مختلف بارها و بارها. وى جهت شناساندن موسیقى اصیل و سنتى ایران مسافرتهایى به كشورهاى: فرانسه، آلمان، بلژیك، انگلستان، فنلاند، رومانى، یوگسلاوى و شوروى نمود. فضلاللَّه توكل، همیشه در این فكر بوده كه براى ساز سنتور، سبك نوینى به وجود بیاورد كه با سبكهاى قبلى متفاوت باشد، ضمناً با حفظ اصالت موسیقى سنتى بشود صداى لطیفترى به سمع شنونده رسانید و چون تا حدودى ویولن مىدانست تصمیم مىگیرد حالتهاى «مالشى» را كه مخصوص ویولن و تار بوده روى ساز سنتور پیاده نماید. اوائل، این كار برایش خیلى مشكل مىنمود ولى به مرور زمان و با مشورت با آقاى تجویدى و چند استاد دیگر موفق مىشود فرم خاصى به نوازندگیش بدهد، البته در طول این سالها از محضر استادانى نظیر: حبیباللَّه بدیعى و پرویز یاحقى سود فراوان برده و به تجربیات خود در زمینه نوازندگى سلو و آهنگسازى افزوده است.
