مشاهیر ایران و جهان - خالدی، مهدی

ملیت :  ایرانی   -   قرن : 14 منبع : مردان موسیقی سنتی و نوین ایران (جلد اول)

به سال 1298 شمسى، مهدى خالدى در تهران، خیابان خیام، (سنگلج) دیده به جهان گشود، او از كودكى به نواختن ویولن علاقمند بود و عاقبت هم این عشق، وى را به موسیقى كشانید و روزى ضمن حضور در كلاس درس مدرسه، در كلاس موسیقى استاد صبا هم حاضر و از این زمان به بعد از محضر زنده‏یاد صبا كسب فیض كرد. مهدى خالدى به سرعت با استعداد شگرف و خدادادى خود توانست مكتب استاد را تمام و مورد توجه خاص آن استاد بزرگ قرار گیرد به طورى كه خلیفه‏ى كلاس گردید و در غیاب صبا كلاس را اداره و به شاگردان تعلیم مى‏داد. چندى بعد به رادیو راه یافت و توسط سرگرد غلامرضا مین‏باشیان سرپرست هنرستان موسیقى و سروان آژنگ معاون این هنرستان، حبیب سماعى (سنتور)، على‏اكبر شهنازى (تار)، موسى معروفى (تار)، ابراهیم منصورى (ویولن)، مرتضى نى‏داود (تار)، مرتضى محجوبى (پیانو)، وزیرى تبار (قره)، روانبخش (ضرب) كه همگى از نوابغ موسیقى اصیل ایران بودند امتحانى از وى به عمل آوردند قبول و همكارى خود را از بدو تأسیس رادیو با این دستگاه آغاز كرد. مهدى خالدى یكى از بدعت‏گذاران و آهنگسازان دوره‏ى جدید آهنگسازى در موسیقى ایران است كه تار و پود آهنگسازى در ایران را به هم ریخت و راهگشایى براى بسیارى از آهنگسازان شد وى كه خود داراى سبكى مشخص بود و هنوز ویولن وى را هر صاحب نظرى بشنود پى مى‏برد كه نوازنده‏ى آن خالدى است هرچند كه تنى چند از سبك و شیوه‏ى او برداشت و پیروى كردند ولى هرگز خالدى نشدند و نخواهند شد. در زمان شادروان ابوالحسن خان صبا براى نواختن ویولن در رادیو سه سبك رایج بودند كه عبارت بود از سبك: ابوالحسن صبا، سبك حسین یاحقى و سبك مهدى خالدى. وى جزو بهترین و شاخص‏ترین آهنگسازان موسیقى اصیل و ملى ایران است كه در آهنگسازى سبك و شیوه‏ى خاصى را به وجود آورد كه بعداً در موسیقى ایران رواج یافت و آن این بود كه روش قدیمى پیش‏درآمد، آواز، چهار مضراب، تصنیف رنگ را به شكل تصنیف، آواز، چهار مضراب، تصنیف درآورد و متداول شد كه امكان بیشترى به خواننده براى خواندن مى‏دهد. آهنگهاى خالدى چون از درون موسیقى اصیل ایران و توده‏ى سراسر مرز و بوم ایران الهام گرفته هیچگاه كهنه نمى‏شود و هر وقت انسان بشنود برایش تازگى دارد و براى قدیمى‏ترها خاطره‏انگیز است، خالدى بالغ بر 350 پیش‏درآمد و آهنگ ساخت كه حدود 250 عدد آن از رادیو پخش شده است. مهدى خالدى در سالهاى 1324 و 1326 طى سفرى كه به هندوستان با دلكش، بدیع‏زاده، كاموسى، زاهدى و زرین‏پنجه كرد، تعدادى صفحه ضبط كردند كه عبارت بودند از سرود: «ایران و هند» با صداى بدیع‏زاده، «دل پریشان» آواز بدیع‏زاده، سرود «آذربایجان» با صداى بدیع‏زاده، سرود جشن «نوروزى» با صداى بدیع‏زاده، «پریوش» با آواز بدیع‏زاده، «خون اشم وهو» با آواز بدیع‏زاده، «خسرو خوبان» آواز بدیع‏زاده، «تاج محل» آواز بدیع‏زاده. (تو 1298 ش)، موسیقیدان و نوازنده. در تهران متولد شد. از كودكى به نواختن ویولن علاقه‏مند بود، سپس نزد استاد ابوالحسن صبا به شاگردى پرداخت. وى پس از گذراندن امتحانات خود در نزد استادان موسیقى، از بدو تاسیس رادیو همكارى خود را با این دستگاه آغاز كرد. خالدى یكى از مبتكران و آهنگسازان دوره‏ى جدید در موسیقى ایران بود، او براى اینكه امكان بیشترى به خواننده بدهد، روش قدیمى پیش درآمد، آواز، چهار مضراب و تصنیف رنگ را به شكل تصنیف، آواز، چهار مضراب و تصنیف درآورد و متداول كرد. وى بالغ بر سیصد و پنجاه پیش در آمد و آهنگ ساخت و طى سفرى به هندوستان، با دلكش، بدیع‏زاده، كاموسى، زاهدى و زرین پنجه چندین صفحه ضبط كرد. از آن جمله: «ایران و هند»؛ «دل پریشان»؛ «خسرو خوبان» و... كه همگى با صداى بدیع‏زاده است.[1] موسیقیدان، آهنگساز، نوازنده. تولد: 5 شهریور 1298، تهران. درگذشت: 9 آذر 1369، تهران. مهدى خالدى، فرزند حسین، در خیابان خیام (سنگلج) تهران دیده به جهان گشود. از كودكى به نواختن ویولن علاقه‏مند بود و با شركت در كلاس‏هاى موسیقى استاد ابوالحسن صبا از وى كسب فیض مى‏نمود. چندى بعد به رادیو راه یافت و توسط سرگرد غلامرضا مین باشیان، سرپرست هنرستان موسیقى و سروان ابراهیم آژنگ، معاون این هنرستان، حبیب سماعى (سنتور)؛ على اكبر شهنازى (تار)؛ موسى معروفى (تار)؛ ابراهیم منصورى (ویولن)؛ مرتضى نى‏داود (تار)؛ مرتضى محجوبى (پیانو)؛ وزیرى تبار (قره)؛ روانبخش (ضرب) امتحانى از وى به عمل آوردند قبول و همكارى خود را از بدو تأسیس رادیو با این دستگاه آغاز كرد. خالدى در آغاز كار با حسین تهرانى همدم بود، كم‏كم از تهرانى كناره گرفت و با على زاهدى همكار شد. مهدى خالدى سبك تازه‏اى را در آهنگسازى در موسیقى ایران از خود به جا گذاشت كه در زمان حیاتش یكى از سه سبك رایج ویولن در رادیو بود (دو سبك دیگر، یكى سبك ابوالحسن صبا و دیگرى سبك حسین یاحقى بود). خالدى بالغ بر 350 پیش‏درآمد و آهنگ ساخت كه حدود 250 عدد آن از رادیو پخش شده است. مهدى خالدى در سال‏هاى 1324 و 1325 در سفرى كه به هندوستان داشت، تعدادى صفحه ضبط كرد كه عبارت بودند از سرود «ایران و هند» با صداى جواد بدیع‏زاده، «دل پریشان» و آواز بدیع‏زاده، سرود «آذربایجان» با صداى بدیع‏زاده، سرود «جشن نوروزى» با صداى بدیع زاده، «پریوش» با صداى بدیع‏زاده، «خوان اشم و هو» با آواز بدیع‏زاده، «خسرو خوبان» آواز بدیع‏زاده، «تاج محل» آواز بدیع‏زاده. در سال 1334 -1333 از طرف رادیو به عنوان سرپرست موسیقى انتخاب گردید و در این راه هفت اركستر براى رادیو تشیكل داد كه در آن هر آهنگساز و نوازنده‏اى را به همراه یك خواننده قرار داد. مهدى خالدى یك فیلم موسیقیایى به نام «ماجراى زندگى» (در سال 1333) ساخت كه تنها فعالیت سینمایى او بود. وى بعدا با استودیوهاى تصویربردارى پارس فیلم و دیانا فیلم همكارى كرد. از جمله آهنگهاى وى مى‏توان به این عنوان‏ها اشاره كرد: «داغ لاله» (چهارگاه)؛ «دل غافل»، (همایون) و «آمد نوبهار» را نام برد. ساز اصلى خالدى ویولن و سه‏تار بود و به ضرب نیز آشنایى داشت. خالدى در نواختن ویولن روش استادش را دنبال كرد. وى دومین نوازنده‏اى بود كه در رادیو تهران بعد از ابوالحسن صبا ساز تنها «ویولن» نواخت. از جمله استادان وى مى‏توان به این نام‏ها اشاره نمود: ابوالحسن صبا، حسین یاحقى، حسین خالدى، علیرضا چنگى كمانچه‏كش، حبیب سماعى، شیخ حسین (نیم‏تاج اصفهانى)؛ اسماعیل ادیب خوانسارى، جلال تاج‏اصفهانى، روح‏الله خالقى، آقا ضیاء (ضیاءالدین رسایى)؛ عبدالحسین برازنده، جواد بدیع‏زاده، مرتضى نى‏داود و عبدالحسین شهنازى. مهدى خالدى در سال 1363 دچار سكته‏ى مغزى شد كه مدت‏ها بیمار و بسترى بود و سرانجام در آذر 1369 در تهران درگذشت.