ملیت : ایرانی - قرن : 10 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)
(س دهم ق)، نقاش، خطاط و شاعر. ملقب به شیرین قلم. هنگامى كه همایون شاه در سال 951 ق جهت سیاحت و دیدار شاه طهماسب به ایران آمد، از شاه صفوى خواست كه تعدادى از هنرمندان را همراه وى روانهى هندوستان سازد؛ این امر به دستور شاه طهماسب انجام گرفت، اما وى به عبدالصمد و میر سید على اجازهى این سفر را صراحتا اعلام ننمود؛ سپس در سال 955 ق این دو و جمعى دیگر از هنرمندان بدون رخصت شاه صفوى جهت دیدار همایون شاه خود را به قندهار رساندند و سپس همراه او به هندوستان رفتند بدین ترتیب مكتب معروف هند و ایرانى پایهگذارى شد. شیرین قلم در زمان اكبرشاه، به منصب چهارصدى نایل شد و به سال 985 ق امین دارالضرب فتحپور و به سال 994 ق صاحب دیوان ولایت مولتان گردید. عبدالصمد در رشتههاى گوناگون تصویرسازى، از قبیل شبیهسازى و چهرهپردازى و مجالس بزمى و رزمى و جانورسازى و گرفت و گیر و ارائه كوه و دشت و دمن قوى دست بود و خط نستعلیق را شیرین مىنوشت و شعر نیكو مىگفت. او در بعضى از آثار خود زرین قلم رقم زده است. شریف فارسى، ملقب به امیرالامراء، فرزند وى است. از آثار وى: تصویر مرد عمامه به سرى كه به همراه اسب خود در صحرا پیش مىرود و در زمینهى دوردست تصویر، منظرهى كوه و تك درخت تنومند جلب نظر مىكند، با رقم: «عبدالصمد شرین قلم»، تصویر درویشى كه در بیدارى و هوشیارى نقش شده و گویا الهام پرمعنى نقاش از اشعار سعدى است كه به استادى رقم گذاشته: «بنده شكسته رقم عبدالصمد شیرین قلم»؛ تصویر مجنون با حیوانات وحشى كه در صحرا جمع گشتهاند و در گوشهى دیگر، تصویر جوانى است كه دهنهى اسب را گرفته و از آن مخافظت مىكند، با رقم: «عمل نوروزى مولانا عبدالصمد... 965». ده اثر دیگر وى در «احوال و آثار نقاشان» ذكر شده است.
