آيات 101 - 103 سوره نساء دليل بر نماز خوف مي باشد
آيات 101 - 103 سوره نساء دليل بر نماز خوف مي باشد
دركتب روايي و نيز فقهي دو عنوان جدا از هم وجود دارد، نماز خوف و نماز مسافر. آيات 101 - 103 سوره نساء دليل بر نماز خوف مي باشد. بر اساس فتاواي فقها قصر نماز خوف اختصاصي به مسافرت ندارد و در حضر هم نماز خوف قصر مي‌باشد(1). به جز اين نكته تفاوت‌هاي ديگري نيز بين اين دو نماز وجود دارد، مثل اين كه نماز مسافر مشروط به قصد سفر، قصر مسافت و... مي‌باشد در حالي كه نماز خوف هيچ يك از اين شروط را ندارد و با تحقق خوف در هر حالتي واجب خواهد بود.
2. در روايات نقل شده، امام باقر(ع) براي قصر نماز مسافر نيز به آيه 101 سوره نساء استدلال كرده‌اند.(2) البته چنان كه مرحوم آية الله خويي تصريح كرده‌اند با قطع نظر از اين روايت، اگر آيه ناظر به مسافر باشد حداكثر مي‌تواند مشروعيت قصر نماز را در مسافرت برساند نه بيشتر(3).
3. در بسياري از كتب فقهي، اصولاً درباره لزوم قصر نماز مسافر بحث نشده و فقها به بحث از احكام و شرايط نماز مسافر پرداخته‌اند. دليل اين كار آن است كه لزوم قصر نماز مسافر جزو ضروريات مذهب شمرده شده(4) كه هيچ كس در آن اختلافي ندارد. و بدين ترتيب مسأله دليلي بسيار قوي‌تر از اجماع دارد. و نكته مهم‌تر آن كه مشروعيت قصر نماز، مورد توافق همه مسلمين است و اختصاصي به شيعه ندارد، و آن‌چه شيعه بر آن تأكيد دارد وجوب قصر است(5).
4. به جز ضرورت و اجماع، روايات اهل بيت(ع) سيره پيامبر(ص) نيز دليل قصر نماز در مسافرت است. چنان كه نقل شده كه پيامبر به ذي خشب مسافرت كرد و نماز را به صورت قصر خواند(6). روايات قصر نماز در سفر متواتر شمرده شده‌اند(7).
5. نتيجه‌اي كه از بررسي روايات به وضوح حاصل مي‌شود آن است كه اصولاً قصر نماز مسافر، مسأله‌اي بديهي بوده و لذا هيچ كس از اصل مسأله سؤال نكرده ولي درباره جزئيات اين حكم پرسش‌هاي بسياري از ائمه(ع) شده است. و نكته مهم در اين روايات آن است كه در هيچ يك از پرسش‌ها اثري از خوف نيست و همه درباره مسافرت‌هاي عادي خود و حد مسافت يا ترخص پرسش كرده‌اند و ائمه نيز پاسخ مقتضي را بيان فرموده‌اند. و بايد توجه داشت كه اصولاً معقول نيست درباره مسأله‌اي نادر الوقوع مثل نماز خوف اين همه پرسش مطرح شود آن هم در زمان اهل بيت(ع) كه شيعيان گرفتار جنگ نبوده‌اند.
نتيجه آن‌كه:
اولاً: دليل قصر نماز مسافر عبارت است از ضرورت مذهب و روايات متواتر نه صرفاً اجماع.
ثانياً: اجماع محصل در برخي از موارد قابل تحصيل و حجت است و اجماع منقول متواتر نيز همان حكم را دارد.
ثالثاً: اگر اتصال اجماع به معصوم احراز شود مدركي بودن آن مضر نيست.
پاورقی:
1. شهيد ثاني، الروضة البهية، قم، دفتر تبليغات اسلامي، ج1، ص 111.
2. حرعاملي، وسائل الشيعه، باب 22 از ابواب صلاه المسافر، ح2.
3. خويي، سيد ابوالقاسم، مستند العروة الوثقي، قم، دارالعلم، كتاب الصلاة، ج8، ص7 .
4. حكيم، سيد محسن، مستمسك العروة الوثقي، قم، دارالتفسير، ج8، ص3. مستند العروة الوثقي، همان.
5. مستند العروة الوثقي، همان.
6. وسائل الشيعه، همان، باب اول، حديث 4.
7. همان، ص8. نراقي، احمد بن محمد مهدي، مستند الشيعة، مشهد، مؤسسه آل البيت، ج8، ص 175- 177.
ادامه مطلب
صف اول نماز جماعت
صف اول نماز جماعت
قال علی (علیه السلام): افضل الصفوف اولها و هو صف الملائکه و أفضل المقدم میامن الام.(1)
بهترین صفهای نماز جماعت، صف اول است که صف ملائکه است و بهترین جای صف اول، سمت راست امام است.
در حدیثی می خوانیم که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تأکید فراوانی در زمینه شرکت در صف اول نماز جماعت فرمود، و گفت: خداوند و فرشتگان درود می فرستند بر آنهائی که پیشگامند در این صفوف و به دنبال این تأکید مردم برای شرکت در صف اول فشار آوردند، قبیله بنام بنی عذره بودند که خانه هایشان از مسجد دور بود گفتند ما خانه هایمان را می فروشیم و خانه هائی نزدیک مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) خریداری می کنیم تا به صف اول برسیم، ایه «ولقد علمنا المستقدمین منکم و لقد علمنا المستئخرین» هجر، 24، «ما هم پیشینیان شما را دانستیم و هم متأخران را» نازل شد (و به آنها گوشزد کرد که خدا نیات شما را می داند حتی اگر در صف آخر قرار گیرید چون تصمیم بر این دارید که در صف اول باشید پاداش نیت خود را خواهید داشت. در تفسیر عیاشی از جابر از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده که در ذیل آیه «و لقد علمنا المستقدیمن منکم و لقد علمنا المستاخرین» فرموده: اینها مؤمنین از این امتند. و در تفسیر برهان از شیبانی – در کتاب نهج البیان – از صادق، جعفربن محمد (علیهما السلام) روایت کرده که فرمود: مستقدمین، اصحاب حسنات و مستاخرین اصحاب سیئات اند. (2)
قال ابوالحسن موسب بن جعفر علیه السلام: إن الصلاة فی الصف الاول کالجهاد فی سبیل الله عزوجل.
امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمود: نماز در صف اول جماعت همانند جهاد در راه خداوند متعال است. (3)
قال رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم: ان الله و ملائکته یصلون علی الذین یصلون الصوف الاول.
پیامب رخدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خدا و فرشتگانش بر کسانی که صفهای اول –نماز جماعت- را بهم پیوند می دهند، درود می فرستند. (4)
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: من صلی معهم فی الصف الاول کان کمن صلی خلف رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فی الصف الاول» هر کس در صف اول با آنان [اهل تسنن] نماز بخواند همانند کسی است که پشت سر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در صف اول نماز بخواند. (5)
پي نوشت :
1- بحارالانوار ج88، ص 18.
2- تفسیر المیزان، ذیل آیه 24 سوره حجر.
3- وسائل الشیعه، ج5، ص 387.
4- کنزالعمال، ج7، ص 633.
5- من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 375.
ادامه مطلب
مدت زمان نمازجماعت
مدت زمان نمازجماعت
امام جماعت، باید مراعات ضعیف ترین افراد را بکند و نماز را طول ندهد. (1)
قال علی (علیه السلام): و اذا قمت فی صلوتک للناس، فلا تک منفرا و لا مضیعا. فان فی الناس من به العله و له الحاجه. (2)
و هنگامی که به نماز جماعت برای مردم می ایستی، باید نمازت نه نفرت آور و نه تضییع کننده باشد. (نه آنقدر آن را طول بده که موجب تنفر مأمومین شود و نه آنقدر سریع که نماز را ضایع کنی) چرا که در بین مردمی که با تو به نماز ایستاده اند، هم بیمار وجود دارد و هم افراد حاجتمند هست.
گاه در حالی که حضرت در سجده بودند امام حسن و امام حسین – علیهماالسلام- بر پشت می نشستند و حضرتش آن قدر سجده را طولانی می کردند که مردم گمان می کردند در این زمان وحی بر پیامبر نازل شده، و یا حادثه ای برای آن جناب اتفاق افتاده است.
گاه نیز اتفاق می افتاد که نماز را زودتر از حد معمول به اتمام می رساندند و وقتی از حضرت علت امر را جویا شدند فرمود:
مگر صدای گریه کودک را نشنیدید؟ (3)
1- من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 381.
2- نهج البلاغه، نامه 52.
3- الفروع من الکافی، محمد بن یعقوب الکلینی، ج6، ص 48.
ادامه مطلب
رعایت حال نمازگزاران در نماز جماعت
رعایت حال نمازگزاران در نماز جماعت
قال علی (علیه السلام): و قد سئلت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) حین وجهنی الی الیمن کیف اصلی بهم؟ فقال صل بهم کصلوه اضعفهم و کن بالمؤمنین رحیما. (1)
هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا به سوی یمن می فرستاد، از ایشان پرسیدم: چگونه با آنان نماز بخوانم؟ آن حضرت فرمود؟ نمازی بخوان همچون نمازی که ناتوان ترین آنها می خواند و نسبت به مؤمنان رحیم و مهربان باش.
قال علی (علیه السلام): آخر ما فارقت علیه حبیب قلبی اءن قال: یا علی! اذا صلیت فصل صلوة اءضعف من خلفک و لا تتخذن مؤذنا یاءخذ علی اءذانه اءجرا.(2)
آخرین لحظه ای که از محبوب دلم حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جدا شدم، به من فرمود: یا علی! چون با مردم نماز خواندی، نماز ناتوان تری کسی را که پشت سرت قرار گرفته بجای آور. و مؤذنی را که برای اذان گفتن مزد دریافت کند به کار اذان مگمار.
قال علی(علیه السلام): و صلوا بهم صلوه أضعفهم و لا تکنوا فتانین. (3)
و با مردم همانند ناتوان ترین آنان نماز بگزارید. (با طول دادن آن موجبات زحمت آنان را فراهم نیاورید) و سبب فتنه و فساد نباشد.
1- نهج البلاغه، نامه 52.
2- محجه البیضاء، ج2، ص 12.
3- نهج البلاغه، نامه 52.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا