خوش آمدید

در فاصله حدود 21 کیلومتری شهر مکّه، سرزمین مقدّسی است با پیشینه تاریخی دیرینه که نامش عرفات است.

حاجیان پس از پوشیدن لباس احرام، برای انجام حج تمتع، راهی آنجا شده و از ظهر روز نهم ذیحجه تا غروب آفتاب، در این سرزمین وقوف می کنند و به دعا و نیایش می پردازند تا خدای رحمان، به آنها رحمت آورده بار دیگر اجازه ورود به حرم را به آنان عطا نماید.

1. ستایش حق تعالی
ستایش، سزاوار خداوندی است که کس نتواند از فرمان قضایش سرپیچد و مانعی نیست که وی را از اعطای عطایا باز دارد. صنعت هیچ صنعت گری به پای صنعت او نرسد. بخشنده بی دریغ است. اوست که بدایع خلقت را بسرشت و صنایع گوناگون وجود را با حکمت خویش استوار ساخت... .

بشر و بشیر، پ‍سران غالب اسدی روایت کرده اند عصر روز عرفه، در عرفات در خدمت امام حسین(ع) بودیم که آن حضرت با گروهی از خاندان و فرزندان شیعیان خود از خیمه بیرون آمدند و با کمال تضرع و خشوع به دامنه کوه رحمت روی آوردند و در سمت چپ کوه ایستادند و به جانب کعبه روی گردانیدند و دست ها را مقابل صورت مبارکشان گرفتند و دعای عرفه را خواندند.

دعای عرفه، از مشهورترین دعاهاست که دربردارنده مضامین عارفانه ای چون شناخت پروردگار و تضرع به درگاه لایزال اوست.

راویان می گویند: در پایان دعا و ذکر یا رب، یا رب، امام حسین(ع) چنان حاضران را تحت تأثیر قرار داده بود که به جای دعا کردن برای خودشان، به دعای امام حسین(ع) آمین گفتند و صدای گریه مردم، صحرای عرفات را پر کرده بود تا اینکه آفتاب غروب کرد و به سوی مشعرالحرام رفتند.

دعای عرفه، شامل مطالب بسیاری است که گزیده ای از آنها چنین است: شناخت خداوند و بیان صفات الهی؛ تجدید عهد و پیمان با پروردگار؛ شناخت پیامبران و تحکیم ارتباط با آنها؛ توجه به آخرت؛ اظهار عقیده قلبی؛ سیر اندیشه در آفاق جهان؛ یادآوری نعمت های بی کران الهی بر انسان و حمد و سپاس خداوند بر آن نعمت ها و عنایت ها که از آغاز وجود و تکوین آدمی تا آخر عمر، پیوسته به او افاضه می شود.

ایام شهادت حضرت مسلم بن عقیل(نهم ذی الحجه)، پیشاهنگ نهضت کربلا و سفیر امام حسین(ع) به سوی مردم کوفه و هانی بن عروه، از شیعیان باوفا و میزبان و هم رزم مسلم بن عقیل را در روز عرفه به سوگ می نشینیم؛ او که در عرفه شهید شد تا دعای عرفه مولی الکونین را تفسیر کند و حماسه مسلم بودن و تسلیم نشدن را بیافریند، مبارک باد! نام و یاد روح بزرگ انسان های خودساخته و پاکی که ایثارشان در راه خدا الهام بخش تعهد و فداکاری است. 

اشاره
سیراب شدن از مغفرت الهی
از دعاهای حضرت امام سجاد(ع) در روز عرفه این است:
«خدایا، مرا شاکر و صابر و در چشم خویش خوار و در نظر مردم بزرگوار گردان! خدایا، در همه کارها عاقبت ما را به خیر کن و ما را از خواری دنیا و عذاب آخرت نگهدار! خدایا، مرا به علم توانگر ساز و به حلم زینت بخش و به تقوا عزیز کن و به عافیت زیبایی ده!
خدایا، از زوال[1]نعمت و تغییر عافیت و غضب ناگهانی و همه چیزهایی که مایه ناخشنودی توست، به تو پناه می برم! خدایا، از اخلاق بد و اعمال بد و هوس های بد و بیماری های بد به تو پناه می برم! خدایا، سحرخیزی را بر امت من مبارک ساز!
خدایا، تو را به غیب دانی و قدرتی که بر آفرینش داری، سوگند می دهم تا هنگامی که زندگی را برای من بهتر می دانی، مرا زنده نگه دار و هنگامی که مرگ را برای من بهتر می دانی، مرا بمیران!
خدایا، از تو می خواهم ترس خود را در آشکار و نهان نصیب من کنی و در حال خشنودی و خشم، کلمه اخلاص را بر زبان من جاری کنی و در حال فقر و توانگری، میانه روی را شعار من سازی! خدایا! چنان که آفرینش مرا نیک کردی، سیرتم را نیز نیک کن!
خدایا، هرکس عهده دار کار امت من شد و بر آنها سخت گرفت، بر او سخت گیر و هرکس عهده دار کار امت من شد و با آنها مدارا کرد، با او مدارا کن!
خداوندا، یک لحظه مرا به خودم وا مگذار و چیزهای خوبی که به من بخشیده ای، از من باز مگیر!
خدایا، بر محمد و خاندان پاکش درود فرست؛ درودهای پربرکت و پاکیزه و فزاینده ای که صبحگاهان و شامگاهان در رسند و درود فرست بر ایشان و بر ارواح شان و کارشان را بر اساس تقوا فراهم آور و احوالشان را به سامان آر و ما را به رحمت خود در جایگاه امن و امان در کنار ایشان قرار ده، ای مهربان ترین مهربانان![2]
پیامبران در سرزمین عرفات
عرفات، نام جایگاهی است که حاجیان در روز عرفه (نهم ذی الحجه) در آنجا توقف می کنند و به دعا و نیایش می پردازند و پس از برگزاری نماز ظهر و عصر به مکه مکرمه باز می گردند. درباره وجه تسمیه آن چینن گفته اند: جبرائیل7 هنگامی که مناسک را به ابراهیم می آموخت، چون به عرفه رسید، به او گفت: «عرفت» و او پاسخ داد: آری. بنابراین، به این نام خوانده شد. همچنین، گفته اند سبب این نام گذاری آن است که مردم در این مکان به گناه خود اعتراف می کنند و برخی آن را به دلیل تحمل صبر و رنجی می دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد؛ زیرا یکی از معانی «عرف»، صبر و شکیبایی و تحمل است.

منبع: اشارات - آذر ۱۳۸۸ - شماره ۱۲۷ - روز عرفه - روز نیایش
------------------------------------
پی نوشت:
[1]. زوال: از بین رفتن، نابود شدن.
[2]. منتخبی از دعای امام سجاد(ع) در روز عرفه، مترجم: حسین انصاریان.

راز وقوف در عرفات
امیر مؤمنان علی(ع) درباره راز وقوف در عرفات فرمود: «عرفات، خارج از مرز حرم است و مهمان خدا باید بیرون دروازه، آن قدرتضرع کند تا لایق ورود به حرم شود».[1]
از این رو، شب و روز عرفه دعاهای مخصوصی دارد که جزو فضایل برجسته و آداب مهم روز عرفه است.

خاطره ای جاوید
عید قربان، یکی از اعیاد بزرگ اسلامی است. این روز، یادآور خاطره ای از زمان های بسیار دور است. درآن مبارک لحظه ای که پدر، فرزند خویش را برای لبیک به ندای ملکوتی حق، به قربانگاه می برد تا فرمان الهی را با تمامی وجود به انجام برساند. آری، آن پدر، پیامبر بزرگ الهی ابراهیم خلیل اللّه است و آن پسر، اسماعیل که هر دو تسلیم رضای حق شده، از تمامی هستی خویش در راه وصال به قُرب الهی خاضعانه می گذرند. آنها به همه پیروان خویش این درس بزرگ را به یادگار می گذارند که برای عروج و رسیدن به حق، باید اسماعیلِ وجود را قربانی کرد و عاشق واقعی شد؛ عاشقی که همه هستی را در راه معشوق فدا می کند تا رضایت او را فراهم آورد. عید قربان، عید فرصت هاست؛ فرصت تقرب به خداوند و پاکی نفس از آلودگی ها و تعلّقات دنیایی.
 

عید قربان، فرصت ارتباط با خدا
عید قربان، فرصتی گران بها برای ارتباط با پروردگار است. انسان با نگرشی عمیق به این روز و با تفکّر و تأمّل در آن، می تواند این ارتباط را قوی تر نموده و با گام های محکم و استوار، جاده پرپیچ و خم زندگی را به درستی پشت سر گذارد. رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت اللّه خامنه ای برای استفاده از این فرصت ارزشمند چنین می فرماید: «مناسبت های بزرگ، به بهانه هایی برای مستحکم تر کردن رابطه قلبی و معنوی خود با خدای مهربان، رئوف، عزیز، حکیم و مقتدر است. منشأ همه قدرت ها در انسان در هر ذره ای از ذرات وجود، اراده الهی است. با این ارتباط معنوی، خود را به آن مرکز عظیم قدرت و عزت و حکمت، هر چه بیشتر مرتبط کنیم و بهره ببریم».
 

خاطره ای جاوید
عید قربان، یکی از اعیاد بزرگ اسلامی است. این روز، یادآور خاطره ای از زمان های بسیار دور است. درآن مبارک لحظه ای که پدر، فرزند خویش را برای لبیک به ندای ملکوتی حق، به قربانگاه می برد تا فرمان الهی را با تمامی وجود به انجام برساند. آری، آن پدر، پیامبر بزرگ الهی ابراهیم خلیل اللّه است و آن پسر، اسماعیل که هر دو تسلیم رضای حق شده، از تمامی هستی خویش در راه وصال به قُرب الهی خاضعانه می گذرند. آنها به همه پیروان خویش این درس بزرگ را به یادگار می گذارند که برای عروج و رسیدن به حق، باید اسماعیلِ وجود را قربانی کرد و عاشق واقعی شد؛ عاشقی که همه هستی را در راه معشوق فدا می کند تا رضایت او را فراهم آورد. عید قربان، عید فرصت هاست؛ فرصت تقرب به خداوند و پاکی نفس از آلودگی ها و تعلّقات دنیایی.