زلال وحی
الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکمُ الإِسْلاَمَ دِینًا. (مائده:3)
امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را برای شما برگزیدم.
کلمه اکمال و اتمام، معنایی نزدیک به هم دارند. کمال هر چیز عبارت است از اینکه غرض از آن چیز حاصل بشود و تمام بودن هر چیز منتهی شدن آن به حدی است که دیگر به چیزی خارج از خود نیاز نباشد، به خلاف ناقص که به چیزی خارج از ذات خودش محتاج است تا او را تمام کند.
«الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی»، می فهماند که مراد از دین، مجموع معارف و احکام تشریع شده و البته امروز مطلبی بر آن معارف و احکام اضافه شده است. مراد از نعمت، هرچه باشد، امری معنوی و واحد است که ناقص بوده و اثری که باید، نداشته و امروز آن نعمت ناقص تمام شد و در نتیجه، امروز آن معارف و احکام اثری که باید داشته باشند، دارا شده است.
کلمه نعمت بر وزن «فعله»، دلالت دارد بر نوع چیزی و نعمت برای هر چیز عبارت است از: نوع چیزهایی که با طبع آن چیز بسازد و طبع او آن چیز را پس نزند و موجودات جهان هرچند از حیث اینکه در داخل نظام تدبیر قرار گرفته اند، همه به هم مربوط و متصلند و بعضی که سازگار با بعض دیگرند، نعمت آن بعض به شمار می روند.
آیه شریفه ناظر است بر کمال یافتن دین خدا در تشریع و تمامیت یافتن ولایت نعمت، با نصب اولی الامر.
پس حاصل معنای آیه اکمال دین، این است: امروز همان روزی است که کفار از دین شما مأیوس شدند، مجموع معارف دینی را که به شما نازل کردیم با حکم ولایت کامل کردیم و نعمت خود را که همان نعمت ولایت یعنی اداره امور دین و تدبیر الهی آن است، بر شما تمام نمودیم؛ چون این تدبیر تا قبل از امروز، با ولایت خدا و رسول صورت می گرفت و معلوم است که ولایت خدا و رسول تا روزی می تواند ادامه داشته باشد که رسول در قید حیات باشد و وحی خدا همچنان بر وی نازل شود، ولی با درگذشت رسول و انقطاع وحی، دیگر رسولی در بین مردم نیست تا از دین خدا حمایت نموده و دشمنان را از آن دفع کند. پس بر خدا واجب است که برای ادامه تدبیر خودش، کسی را نصب کند و آن کس، همان ولی امر بعد از رسول و قیم بر امور دین و امت او است.
امروز با نصب ولی امر، بعد از رسول، نعمت بر شما تمام شد و وقتی دین خدا در تشریع به حد کمال رسید و نعمت ولایت تمام شد، من اسلام را بدان جهت که دینی از ادیان توحیدی است برای شما پسندیدم.
