امامت و جانشینی پس از پیامبر، جان مایه و محور مسئله غدیر، موضوعی بس خطیر و پراهمیت بود که جا داشت ابلاغ آن مکمل رسالت باشد. خودداری از بیان آن، مایه نقص در امر رسالت شمرده می شد. در پی فرمان الهی، پیامبر در خلال خطبه ای تاریخی که گویاترین گواه جاودانگی حقیقت و سند درخشان امامت و منشور زندگی بشر است، علی(ع) را در نزد صدها شاهد و گواه، جانشین و امام پس از خود معرفی کرد. این گونه بود که غدیر متولد شد و خطبه آن بر تارک وجدان های بیدار درخشید و راه فردا را فرا راه رهروان حقیقت و سعادت قرار داد.
خطبه غدیر به عنوان آینه تمام نمای ولایت، در میان تمام خطابه های اسلام، ویژگی هایی دارد و این اهمیت به سبب محتوا و متن خطبه و نیز فضا و موقعیت خاصی است که این خطبه در آن ایراد شده است. می توان مهم ترین موضوع ها و محورهای خطبه تاریخی غدیر را در این موارد خلاصه کرد:
حمد وثنای الهی؛ فرمان الهی برای اعلام ولایت؛ اعلام رسمی ولایت و امامت دوازده امام(ع)؛
معرفی و بلند کردن دست امیرمؤمنان، علی(ع) به وسیله رسول خدا(ص)؛ تأکید بر توجه امت به مسئله امامت؛ اشاره به کارشکنی های منافقان؛ پیروان اهل بیت(ع) و دشمنان ایشان؛ حضرت مهدی(عج)؛ مطرح کردن بیعت؛ حلال و حرام و واجبات و محرمات؛ بیعت گرفتن رسمی.
