خوش آمدید

اشاره
حمید رحمانی

مباهله در لغت به معنای رها کردن و واگذاشتن است1 و در اصطلاح، زمانی که دو یا چند نفر در موضوعی اختلاف داشته باشند و هیچ یک حاضر نباشد نظر دیگری را بپذیرد، در یک جا جمع می شوند و به درگاه خدا تضرع می کنند و از خداوند می خواهند آن کس را که بر باطل است، رسوا کند و مورد لعن و مجازات خود قرار دهد.

واقعه مباهله در زمانی به وقوع پیوست که نبی اکرم(ص) در مدینه به تبلیغ دین اسلام و عرضه آیات الهی می پرداخت تا اصول و مبانی دینی را با تلاش های مستمرشان بنا نهند که کامل تر از ادیان پیشین، می خواست سعادت دنیوی و اخروی انسان ها را تضمین کند، به شرط آنکه مردم با بهره گیری از قوه تشخیص عقل و دلشان حقیقت و درستی را تشخیص دهند و دستورهای الهی آن را اجرا کنند.

1. لسان العرب، ج 1، ص 522.

مباهله، اثبات برتری دین اسلام
پیامبر اسلام به موازات مکاتبه با سران دولت ها و مراکز مذهبی جهان، نامه ای به اسقف نجران نوشت و طی آن نامه، ساکنان نجران را به آیین اسلام دعوت نمود. هیئتی از مسیحیان نجران به اتفاق چند نفر از رؤسا و بزرگان خود به نمایندگی برای گفت وگو به نزد رسول الله(ص) آمدند تا درباره دعوت پیامبر آگاهی یابند و پرسش های خود را که اساسی ترینشان درباره جایگاه حضرت عیسی(ع) بود، با ایشان در میان بگذارند و پاسخی لازم و قانع کننده دریافت کنند، اما وقتی پیامبر با منطق و استدلال و بیان آیات الهی چگونگی دعوت و رسالت خویش را بر آنها عرضه و دیدگاه صحیح و به حق را درباره ابعاد وجودی حضرت عیسی(ع) بر ایشان بیان کرد، مسیحیان نپذیرفتند و بدون هیچ دلیل قانع کننده ای بر حرف خویش پافشاری کردند و راه لج بازی را در پیش گرفتند.

رسول خدا(ص) از آنها خواست تا به مانند خود ایشان، فرزندان و زنان و نفوسشان را در محلی گرد هم آورد و در آنجا در مقابل همگان از خداوند بخواهد تا حقیقت را روشن کند و دروغ گویان را به عذاب برساند. در روز موعود، پیامبر تنها با اهل بیت خود، علی(ع) و فاطمه(س) و حسنین(ع)، بدون اینکه جمعیت را همراه خود کنند در محل مقرر حضور پیدا کردند. مسیحیان که از پیش قرار گذاشته بودند اگر پیامبر با جمعیتی بزرگ و سر و صدا، پا به عرصه مباهله نهادند، به هیچ عنوان عقب نشینی نکنند، مبارزه کنند. وقتی آرامش و قاطعیت رسول خدا(ص) را که تنها به همراه اهل بیتش(ع) به سراغ آنها آمده بود، مشاهده کردند، مباهله نکردند و راه مصالحه در پیش گرفتند و به شرایط ذمه تن در دادند. این گونه شد که پیامبر به مانند بسیار صحنه های دیگرِ مواجهه شان با شکاکان پیروز شدند و ثمره آن را برای همیشه برای اسلام و پیروان آن باقی گذاشتند.

مباهله در اسلام یکی از روش های مسالمت آمیز در مبارزه های فرهنگی به شمار رفته و موجب فروپاشی روحیه و اطمینان کاذب مخالفان به اعتقادشان قلمداد شده است.1

1. محمدحسین فضل الله، من وحی القرآن، ج 6، ص 64.

آثار مباهله
وقتی پیامبر خدا با توکل به ایمان ناب و استوارشان تنها با چهار نفر از خاصان و نزدیکانشان در مقابل دیدگان همه مباهله را پذیرفتند، بیش از پیش حقانیت دین اسلام در دعوت به پرستش خدای یکتا و دوری از شک و تردید بر همگان به ویژه اعراب و مسیحیان آشکار گشت و همچنین رسول الله(ص) اهل بیت(ع) خود را که آنها نیز مانند وی امانت دار اسرار الهی بودند، به طور رسمی به مردم معرفی کرد تا سرآمدان خاندان نبوی و امامت به حق فرزندانشان را به مسلمانان بشارت دهند؛ آنچه تا امروز همچنان به عنوان مستمسک همه دل شکستگان و حقیقت جویان برای پذیرفته شدن در درگاه بنده نواز الهی پاس داشته می شود.

با واقعه مباهله، علاوه بر ظهور حقانیت اسلام در برابر مسیحیت، چند مسئله حیاتی دیگر برای مسلمانان به اثبات رسید که افضلیت علی(ع) و زهرا(س) و حسنین (ع) و دلالت آیه مباهله بر امامت علی(ع) از آن جمله است.

پیام های واقعه مباهله
از داستان مباهله می توان پیام های زیر را به دست آورد:

1. اگر انسان ایمان به هدف داشته باشد، حاضر است خود و نزدیک ترین بستگانش را در معرض خطر قرار دهد.

2. در مجالس دعا، کودکان را نیز با خود ببریم.

3. استمداد از غیب، پس از به کارگیری توانایی های عادی است.

4. در دعا، حالات اهل دعا مهم است، نه تعداد آنها؛ گروه مباهله کننده پنج نفر بیشتر نبودند.

5. زن و مرد در صحنه های مختلف دینی، در کنار همدیگر مطرح اند.

6. علی بن ابی طالب(ع)، جان رسول الله(ص) است.

7. اهل بیت پیامبر، مستجاب الدعوة هستند.

8. فرزند دختری، همچون فرزند پسری، فرزند خود انسان است. بنابراین، امام حسن و امام حسین(ع) فرزندان پیامبرند.1

1. محسن قرائتی، تفسیر نور، ج 2، ص 78.