عملیات کربلای یک با هدف باز پس گیری شهر مهران و سلسله ارتفاعات قلاويزان و دستيابي به مرز و تامين كل منطقه در نهم تیر سال 65با رمز يا ابوالفضل العباس، ادركني آغاز شد.
به گزارش ایثار تهران، مقاله زیر شرح کاملی است در مورد عملیات کربلای یک که در 9 تیر ماه سال 1365 آغاز شد.
در پي ضربات سياسي و نظامي ناشي از عمليات پيروزمند والفجر 8 بر پيكر رژيم عراق، ارتش اين كشور كه با اتخاذ سياست موسوم به استراتژي دفاع متحرك طي عملياتي در تاريخ 17 اردیبهشت سال 65شهر مهران رابه اشغال خود درآورده بود، ميكوشيد تا با ادامه عملياتهاي خود نقاط ديگري را متصرف شود. ادامه چنين وضعيتي ميتوانست عواقب وخيمي را هم از بعد نظامي و هم از بعد سياسي براي جمهوري اسلامي ايران به دنبال داشته باشد.
بر همين اساس، براي مقابله با حركت جديد عراق انجام عمليات براي آزادسازي شهر مهران و ارتفاعات آن مورد تاكيد قرار گرفت.
اهداف عمليات
بازپسگيري شهر مهران و سلسله ارتفاعات قلاويزان و دستيابي به مرز و تامين كل منطقه.
موقعيت منطقه
منطقه عملياتي از جنوب به ارتفاعات قلاويزان، از شمال به ارتفاعات نمه كلان كوچك، از غرب به امتداد غربي ارتفاعات قلاويزان و پاسگاه مرزي بهرام آباد، و از شرق به جاده مهران - دهلران منتهي ميشود.
پس از اشغال مهران، استحكامات و موانع متعددي توسط دشمن ايجاد شد. در محور شمالي (جاده ايلام - مهران و باغ كشاورزي) هفت رديف مين همراه با كانال و بيش از پنج رديف سيم خاردار رشتهاي وجود داشت. در محور مياني (حد فاصل رودخانه گاوي و جاده دهلران - مهران) به لحاظ كوهستاني بودن منطقه، استحكامات نسبتاً ضعيف بود. در محور جنوبي (ارتفاعات قلاويزان) سنگرهاي كمين و در بعضي شيارها، يك رديف سيم خاردار و مين وجود داشت.
استعداد دشمن
منطقه مورد نظر براي عمليات، تحت مسئوليت لشكر 17 زرهي از سپاه دوم عراق بود. خط پدافندي اين لشكر از رودخانه كنجاپنجم به سمت ميان كوه امتداد مييافت. علاوه بر يگانهاي سازماني اين لشكر (تيپهاي 70 زرهي، 59 زرهي و 705 پياده) يگانهاي زير نيز تحت امر آن بودند:
- تيپهاي 443، 417 و 425 پياده
- تيپ 1 كماندويي و گردان كماندو لشكر 40 پياده
با شروع عمليات، يگانهاي زير نيز وارد منطقه شدند:
- تيپ 1 مكانيزه، 4 و 5 پياده، 3 نيروي مخصوص، 2 و 10 زرهي از گارد رياست جمهوري
- تيپهاي 501، 113، 95، 118 و 108 پياده
- تيپ 24 مكانيزه
- تيپهاي 2، 3 و 5 كماندو، گردان كماندويي لشكر 20 پياده و گردان كماندويي لشكر 2 پياده
- تيپ 65 نيروي مخصوص
- گردانهاي 763، 110، 15، 766، 217، 238، 53، 247 و 489 توپخانه
سازمان رزم خودي
قرارگاه نجف
لشكر 27 محمد رسولالله(ص) با 7 گردان پياده + 1 گردان تانك
لشكر 17 عليابنابيطالب(ع) با 3 گردان پياده + 1 گروهان تانك
لشكر 10 سيدالشهدا(ع) با 3 گردان پياده
لشكر 41 ثارالله(ع) با 4 گردان پياده + 1 گردان تانك
لشكر 5 نصر با 3 گردان پياده
لشكر 25 كربلا با 4 گردان پياده + 1 گردان تانك
تيپ مستقل 21 امام رضا(ع) با 2 گردان پياده
تيپ مستقل 15 امام حسن(ع) با 5 گردان پياده
تيپ مستقل 662 بيتالمقدس با 2 گردان پياده
گردان مستقل 38 زرهي ذوالفقار با 1 گروهان تانك
2 گردان توپخانه سپاه + 4 گردان توپخانه ارتش
تلاش اصلي بر انجام عمليات از محور ارتفاعات قلاويزان و يالهاي آن تا رودخانه گاوي در نظر گرفته شد. بر همين اساس، عمليات در سه مرحله به ترتيب زير طراحي گرديد:
- مرحله اول؛ تامين ارتفاعات قلاويزان ايران تا روستاي امامزاده سيدحسن
- مرحله دوم؛ تامين ارتفاعات جبل حمرين تا شيار مگ سوخته و در امتداد آن، تامين روستاهاي بهين، بهروزان و هرمزآباد
- مرحله سوم؛ تصرف خاكريز عمليات والفجر 3، كه روستاي فرخآباد تا زير ارتفاعات 223 قلاويزان داشت و در نتيجه مهران در اين مرحله تامين ميگرديد.
شرح عمليات
مرحله اول عمليات در ساعت 22:30 روز 9/4/1365 با رمز يا ابوالفضل العباس، ادركني آغاز شد و نيروهاي خودي در اغلب محورها خطوط دشمن را شكسته و تا قبل از روشنايي صبح ضمن انهدام بيش از 10 گردان پياده عراق، اهداف مرحله اول و قسمتي از مرحله دوم عمليات را به تصرف درآوردند.
ساعاتي بعد، دشمن با به كارگيري نيروهاي احتياط خود به محور امامزاده سيدحسن پاتك كرد كه با مقابله قواي خودي خنثي شد. سپس، يگانهاي خودي با مشاهده از همگسيختگي نيروهاي دشمن، عمليات را - طي روز اول - بدون وقفه ادامه دادند.
در شب دوم، كليه يگانهاي عملكننده ضمن پيشروي در باقيمانده محدوده مرحله دوم عمليات، تا قبل از روشنايي صبح، خط سراسري - از هرمزآباد تا شيار ميگ سوخته - را كاملاً تامين كرده و مقداري از محدوده مرحله سوم عمليات را نيز تامين كردند.
از آغاز روز دوم (11/4/1365) عمليات در كليه محورها ادامه يافت و نيروهاي رزمنده ضمن به اسارت درآوردن تعدادي از نيروهاي دشمن، به باغ كشاورزي وارد شدند و سپس در حدود ساعت 12 اين روز نيز شهر مهران آزاد شد.
ساعت 6 صبح روز سوم، دو تيپ گارد رياست جمهوري به ارتفاع 210 پاتك كرد، پس از يك درگيري سخت ارتفاع مذكور را تصرف كرد. به همين خاطر، نيروهاي خودي مستقر در اين منطقه حدود 200 متر عقب آمدند.
در ادامه عمليات، رزمندگان از محورهاي قلعه كهنه و فرخ آباد به طرف تپههاي غلامي و پاسگاه دراجي حركت كرده و ضمن پاكسازي كامل منطقه، تعداد زيادي از نيروهاي دشمن را به اسارت درآوردند.
در جريان مرحله چهارم عمليات، كه از ساعت 24 روز 12/4/1365 آغاز شد، با ورود قواي خودي به روستاي فيروزآباد، دشمن عقبنشيني كرد. سپس، خاكريزي از فيروزآباد تا يالهاي ارتفاعات قلاويزان احداث كردند. درگيري، همچنان در اطراف ارتفاعات 223 ادامه داشت و دشمن، فشاري قابل ملاحظه در نقاط مختلف وارد كرده، تنها ارتفاعات فوق را در تصرف خود نگه داشته بود. حدود ساعت 7 صبح روز چهارم (13/4/1365)، پاتك شديد دشمن روي ارتفاعات قلعهآويزان - به منظور تصرف قله 200 - شروع شد؛ ليكن با مقاومت و حملات پي در پي قواي خودي، اين پاتك شكست خورد.
در روز پنجم، ارتفاع 210 مجدداً به تصرف نيروي خودي درآمد و در سحرگاه روز ششم نيز رزمندگان در مرحله پنجم عمليات با حمله به ارتفاع 223، ضمن تامين اهداف تعيين شده، قرارگاه تاكتيكي لشكر 17 زرهي عراق را به تصرف درآوردند.
در تاريخ 18/4/1365، علاوه بر تصرف باقيمانده يالهاي غربي ارتفاع 223، قرارگاه تاكتيكي تيپ 24 مكانيزه عراق منهدم و فرمانده آن به همراه تعدادي ديگر اسير شد.
نتايج عمليات
طي اين عمليات، منطقهاي به وسعت 175 كيلومتر مربع از خاك ايران و نيز عراق شامل شهر مهران و روستاهاي اطراف آن، جاده دهلران - مهران - ايلام، ارتفاعات حساس و سركوب قلاويزان و حمرين و نيز دو پاسگاه مرزي آزاد شد. همچنين، عقبههاي دشمن از جمله شهرهاي بدره و زرباطيه در ديد و تير قواي خودي قرار گرفت.
در اين عمليات، 1210 نفر از نيروهاي دشمن اسير شدند.