منظور از کمک گرفتن از صبر و نماز در کارها چیست؟

برای پیشرفت و پیروزی بر مشکلات دو رکن اساسی لازم است: یکی پایگاه نیرومند درونی و دیگر تکیه گاه محکم بیرونی. در قرآن مجید به این دو رکن اساسی با تعبیر «صبر» و «صلوة» اشاره شده است: صبر آن حالت استقامت و شکیبایی و ایستادگی در جبهه مشکلات است و نماز پیوندی است با خدا و وسیله ارتباط با این تکیه گاه محکم.«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ»[1]

گر چه کلمه صبر در روایات فراوانی به روزه تفسیر شده است؛ ولی مسلما منحصر به روزه نیست. بلکه ذکر روزه به عنوان یک مصداق بارز و روشن آن است. زیرا انسان در پرتو این عبادت بزرگ اراده ای نیرومند و ایمانی استوار پیدا می کند و حاکمیت عقلش، بر هوس هایش مسلم می گردد.

مفسران بزرگ در تفسیر این آیه نقل کرده اند که رسول گرامی اسلام هر گاه با مشکلی روبرو می شد که او را ناراحت می کرد از نماز و روزه مدد می گرفت.[2]

و نیز از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: «هنگامی که با غمی از غم های دنیا روبرو می شوید؛ وضو گرفته، به مسجد بروید، نماز بخوانید و دعا کنید. زیرا خداوند دستور داده وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»[3]

توجه به نماز و راز و نیاز با پروردگار نیروی تازه ای در انسان ایجاد می کند و او را برای رویارویی با مشکلات نیرو می بخشد.

در کتاب کافی از امام صادق علیه السلام می خوانیم:

«کَانَ عَلِیٌّ علیه السلام إِذَا هَالَهُ شَیْ‏ءٌ فَزِعَ إِلَی الصَّلَاةِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ؛  هر گاه امیر المؤمنین علیه السلام از بروز حادثه ناگواری در هراس می‏شد؛ به نماز و راز و نیاز با حق می‏پرداخت. سپس این آیه را تلاوت می فرمود: وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»[4]

آری نماز انسان را به قدرت لا یزالی پیوند می دهد که همه مشکلات برای او سهل و آسان است و همین احساس، سبب می شود که انسان در برابر حوادث نیرومند و خونسرد باشد».[5]

صبر باعث تقویت اراده انسان شده و عدم موفقیت را شکست، فرض نمی کند؛ بلکه آن را تجربه جدید و چراغی روشن برای ادامه مسیر زندگی می بیند. انسان با نماز و توکل بر قدرت نامحدود خداوند تکیه زده و وابستگی به مادیاتش کمتر می شود که این امر موجب آرامش خاطر می گردد. کسانی که آرامش روحی و روانی دارند در برابر مشکلات مقاوم و از شکست ها دلسرد و ناامید نمی شوند. اگر صبر نباشد؛ هیچ یک از احکام الاهی مثل نماز، روزه، حج و. .. اجرا نمی شد و اخلاق از جامعه رخت بر می بست.

خداوند در آیه «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»[6] به مؤمنان می گوید: برای موفقیت و پیروزی از دو نیروی صبر و نماز کمک بگیرید. زیرا انسانی که در برابر حوادث گوناگون قرار بگیرد؛ در صورتی می تواند ایستادگی کند و از پا در نیاید که اولاً از قدرت صبر، پایمردی، استقامت و پایداری کمک بگیرد و ثانیاً به تکیه گاهی تکیه کند که از هر جهت نامحدود و بی انتها باشد و نماز وسیله ای است که او را با چنین مبدأیی مربوط می سازد. از این راه می تواند با روحی مطمئن و آرام، امواج سهمگین مشکلات را درهم بشکند.

این آیه در واقع انسان مؤمن را به دو اصل سفارش می کند: یکی اتکا به نفس و خود یاری که از آن به صبر یاد شده است و دیگری اتکای به خداوند که نماز، مظهر آن است.

این آیه بدین معناست که هر گاه با سختی و مشکلی مواجه شدید اولاً استقامت کنید و تسلیم مشکل نشوید و ثانیاً به وسیله نماز رابطه خود را با خداوند بر قرار کنید. چرا که اگر کسی دل به آن منبع بی نهایت ببندد و به او متصل شود؛ از ناملایمات نخواهد هراسید.

پی نوشت ها:

[1] بقره، 153.

[2] مجمع البیان، ذیل آیه مورد بحث.

[3] همان.

[4] کافی، ج‏3،  ص 480.

[5] تفسیر نمونه، ج‏1، ص 219- 218

[6]بقره، 45.