صلوات و سلام پیامبر بر خودشان؟!
از واجبات قطعی نماز نزد مذاهب اسلامی، ضرورت تشهد و سلام نماز است که ابتدا نگاهی به برخی اختلاف نظرها در این مورد پرداخته، سپس بهپاسخ این سؤال می پردازیم که آیا پیامبر نیز در نماز بر خود درود و سلام می فرستادند، اگر پاسخ مثبت است، چرا؟
نگاهی به سیره و سنت و نیز روایات[1]بیانگر این نکته است که آن حضرت نیز در نمازها بر خود صلوات میفرستادند؛ زیرا اولاً: پیامبر(ص) و دیگر مردم در احکام الهی مساوی هستند و پیامبر(ص)نیز مانند دیگر مسلمانان موظف بودند نماز را همانگونه که خداوند امر فرموده است، به جای آورند، لذا وقتی یکی از واجبات نماز برای همه، خواندن تشهد با الفاظ مشخص است، پیامبر نیز مخاطب این واجب بوده و باید در نماز خود آن را ذکر نماید.
ثانیاً: این مسأله، دستور قرآن کریم است که میفرماید: «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما»:خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود مىفرستد. اى کسانى که ایمان آوردهاید، براو درود فرستید و سلام گویید و کاملًا تسلیم (فرمان او) باشید.[2]
ثالثاً: پیامبر صلی الله علیه وآله به عنوان رهبر و پیشوای مسلمانان، به فرموده قرآن کریم، اسوه حسنه است و همگان ملزم به پیروی از ایشان می باشند.[3] خود ایشان نیز درباره نماز فرموده بود: صلوا کما رأیتمونی اصلی[4]،با نظر داشت تمام این نکات، به این نتیجه میرسیم که آن حضرت نمیتوانست تشهد و سلام نماز را به صرف بودن نام خویش در آن ترک نماید، زیرا چه بسا این رفتار، الگوی رفتاری سایر مسلمانان شده و برای همیشه نماز ناقص و باطل اقامه میشد.
خامساً: درود و سلام بر پیامبر (ص) در هر نماز، نوعی قدرشناسیاز زحمات بیدریغ پیامبر اعظم (ص) و تلاشهای گسترده ایشان در جهت ارتقای مقام انسان و تبلیغ دین خاتم است که به دستور الهی بر ایشان درود و صلوات میفرستیم و از آثار و دستاوردهای فراوان مادی و معنوی آن در دنیا و آخرت بهره مند میشویم.
[1].در روایات آمده است: خداوند متعال پیامبرش حضرت محمد(ص) را به معراج برد. جبرئیل اذان گفت و نماز را به پیامبر آموخت، به همین کیفیت و شکلی که می‌خوانیم. سپس در تشهد به او فرمود: بر خودت و بر اهل بیتت درود بفرست. پیامبر گفت: صَلَّى اللَّهُ عَلَیَّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِی. (کافی، ج3، ص486).
[2] . احزاب/ 56.
[3]. برای نمونه نک: اطعیوا الله و اطیعوا الرسول(نساء/59، مائده/92)؛ و أَطیعوا الله والرَسول (آل عمران/132و32)؛ وأَطیعوا اللهَ ورَسوله اِن کنتممؤمنین (انفال/1)؛ و ما کان لِمؤمن و لا مُؤمنة اِذا قضی الله و رَسولُه أَمراً أن یکون لَهم الخیرة مِن أمرهم و مَن یعص الله و رَسوله فقد ضَلّ ضَلالاً مُبیناً (احزاب/36)؛ اِن کنتم تُحبون الله فاتَبعونی یُحببکم الله(آل عمران/31) و...
[4]. صحیح بخاری، ج1، ص155.
ادامه مطلب
تشریع اذان
تشریع اذان
شـعـار بـسـیـار بـزرگ و حـیـرتانـگـیـز اذان نـیـز در مـاه هـشـتـم از سـال اول هـجـرت تـشـریـع گـردیـدچـنان که در بحار تصریح شده است[1] در آن روزگـار یـهـود بـراى خواندن مردم به معبد بوق مى نواختند و نصارى ناقوس مى زدند، ظـاهـرا در مـیـان مـسـلمـانان بحث شده که براى خواندند مردم به مسجد و نماز از کدام شیوه اسـتـفـاده کـنـنـد، در ایـن هـنـگـام جـبـرئیـل اذان را از طـرف خـداونـد نازل کرده است .
در کـافـى از مـصـوربـن حـازم از امـام صـادق عـلیـه السـلام نـقـل شـده کـه فـرمـود: چـون جـبـرئیـل اذان را آورد، سـر رسـول الله صـلى الله عـلیـه و آله وسـلم در آغـوش عـلى عـلیـه السـلام بـود، جـبـرئیـل اذان و اقـامـه گـفـت ، چون رسول الله صلى الله علیه و آله وسلم چشم باز کرد فـرمـود: یـا على آیا شنیدى اذان و اقامهرا؟ گفت : آرى ، فرمود: حفظ کردى ؟ گفت : آرى ، فـرمـود: بـلال را صـدا کـن و بـه او تـعـلیـم نـمـا، حـضـرت بلال حبشى را خواند و به او تعلیم فرمود[2]
عجیب است که در کتب اهل سنت اذان را مولود خوابى دانسته اند که عبدالله بن زیده دیده است . دارمـى در سـنن خود نقل مى کند: رسول خدا صلى الله علیه و آله وسلم خواست مانند یهود بـوق بـزنـنـد، بـعـد دسـتـور داد ناقوس آماده کنند، در این بین روزى عبدالله بن زید به مـحـضـر آن حـضـرت آمـده و گـفت : یا رسول الله صلى اللهعلیه و آله شب در خواب دیدم مـردى سـبـز پـوش نـاقـوسـى بـه دسـت راه مـى رود، گـفـتـم : بنده خدا این ناقوس را مى فـروشـى . گـفـت : مـى خواهى چه کنى ؟ گفتم : با آن مردم را به نماز دعوت کنم . گفت : بهتر از این را خبر ندهم ؟ گفتم : آن چیست ؟ گفت : میگویى : الله اکبر الله اکبر....
حـضـرت فـرمـود: ان شـاء الله خـواب حـقـى اسـت ایـنـهـا را بـه بـلال بـیـامـوز که صدایش از تو رساتر است چون عمربن خطاب این را بشنید با سرعت به محضر حضرت آمد و گفت : به خدایى که تو را به حق فرستاده است من هم نظیر همان خـواب را دیـده ام ، حـضـرت فـرمـود: الحـمـدلله ایـن بـاعـث شـد کـه مطلب ثابت تر شود[3]
ولى ایـن سـخـن درسـت نـیـسـت ،و از طـرف اهـل بـیـت عـلیـهـم السـلام رد شـده اسـت . در وسـائل از ابـن عقیل نقل کرده که امام صادق علیه السلام لعن کرده کسانى را که پنداشته انـدرسـول خـدا صلى الله علیه و آله اذان را از عبدالله بن زید گرفته است و فرموده : بـر پـیـامبرتان وحى نازل مى شود که شما گمان دارید که او اذان رااز عبدالله بن زید اخذ کرده است : عن الصادق علیه السلام انه لعن قوما زعموا ان النبى صلى الله علیه و آله اخـذ الاذان من عبدالله بن زید، فقال :ینزل الوحى على نبیکم فتزعمون انه اخذ الاذان من عبدالله بن زید[4]
[2]کـافـى ، ج 3، ص 302، بـاب بـدء الاذان ؛ نـیـز وسـائل الشـیـعـه ، چـاپ مؤ سسه آل البیت ، ج 5 ص 369 حدیث 6815؛ من لایحضر الفـقیه ، ج 1، ص 183،؛ تهذیب الاحکام ، ج 2، ص 277، حدیث 1099؛ این حدیث را آورده اند
[3] سنن دارمى ، ج 1، ص 268
[4] وسـائل الشـیـعـه ج 4، ص 612؛ ابـواب الاذان بـاب اول
ادامه مطلب
اهمیت تعقیب نماز
اهمیت تعقیب نماز
انجام تعقیبات یکی از مستحباتی است که تأکید فراوانی بر آن شده است و دارای بهره های دنیوی و اخروی فراوانی است.
عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِa قَالَ:کَانَ أَبِی یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ، إِذَا قَضَیْتَ الصَّلَاةَ بَعْدَ أَنْ تُسَلِّمَ وَ أَنْتَ جَالِسٌ فَانْصَبْ فِی الدُّعَاءِ مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الدُّعَاءِ فَارْغَبْ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَتَقَبَّلَهَا مِنْکَ.1
مسعدة بنصدقه از امام باقرa نقل کردهکه فرمودند: پدرم درباره آیات”فإذا فرغت فانصب و إلی ربک فارغب”، میفرمود: هنگامی که نماز را به جا آوردی و از انجام آن فارغ شدی پس از نماز سلام، با همان حال نشسته خود را به دعا کردن درباره امور دنیا و آخرت مشغول ساز(و به زحمت انداز)و چون از دعا فارغ شدی به سوی خداوند عزوجل توجهکن که نمازت را قبول کند.
رَوَی شَیْخُ الطَّائِفَةِ فِی التَّهْذِیبِ بِسَنَدٍ صَحِیحٍ عَنِ الصَّادِقِa أَنَّهُ قَالَ التَّعْقِیبُ أَبْلَغُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ مِنَ الضَّرْبِ فِی الْبِلَاد.2
امام صادقa فرمودند: اثر تعقیب در طلب نمودن و به دست آوردن روزی، از مسافرت کردن در شهرهها بیشتر است.
عن ابیعبداللّهa: إن اللّه فرض الصلوات فی أحبّ الأوقات، فاسألوا حوائجکم عقیب فرائضکم.
از امام صادق a روایت شده که فرمودند:خداوند نمازها را در بهترین زمانهای شبانه روز بر شما واجب نموده است. پس( از فرصت استفاده کنید) و نیازهای خود را پس از نمازهای واجب از خداوند درخواست نمایید.
و قالs: من أدّی لله مکتوبةً، فله فی اثرها دعوة مستجابة.3
پیامبرs فرمودند: هر کس نماز واجبی را برای خدا به جای آورد، پس از آن دعای مستجابی خواهد داشت.
1. شیخ حر عاملی؛ وسائل الشیعة؛ ج6، ص429.
2. سید بنطاووس؛ مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات؛ ص64.
3 .شیخ حرّ عاملی؛ وسائل الشیعه؛ ج6، ص431.
ادامه مطلب
قنوت
قنوت
معنای قنوت اطاعت و دعا و توجه به خدا و خشوع در نماز است. خداوند خطاب به حضرت مریم مى فرماید: «یا مَرْیَمُ اقْنُتى لِرَبِّک».[1]
امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه «و تَبَتَّلْ اِلَیْهِ تَبْتیلاً»[2]مىفرماید: مراد از «تبتّل» آن است که در نماز دستها را به دعا بلند کنیم.[3] تبتّل در لغت به معناى قطع امید از غیر خداست.[4]
قرآن که به ما سفارش مىکند: «اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً»؛[5]پروردگارخویش را در حال زارى و نهان بخوانید؛ یکى از نشانههاى تضرّع و زارى به درگاه الهى، دست بلندکردن به دعاست. انسان فقیر دست خود را به سوى بى نیاز مطلق دراز مىکند و فقط از او مىخواهد و دل از غیر او مىشوید.
گرچه قنوت در نماز مستحب است، اما به قدرى مورد توجه است که امام رضا علیه السلام در نامه اى به مأمون مىنویسند: قنوت یک سنّت واجب درتمام نمازهاى شبانه روزى است،[6]کهالبتّه مراد امام تاکید بر اهمیت قنوت است؛ چنانکه اگر انسان آن را قبل ازرکوع فراموش کرد، مستحب است بعد از رکوع قضا نماید و اگر در سجده یادش آمد، بعد از سلام آن را قضا کند.
قنوت، دعاى خاصى ندارد و انسان مىتواند هر دعایى بخواند، چنانکه لازم هم نیست دعا به عربى باشد و مىتوان در قنوت، حاجات خود را به فارسى هم بیان کرد. البتّه روشن است که دعاهاى قرآنى و یا دعاهائى که معصومین علیهم السلام در قنوت خود مىخواندهاند، از فضیلت و اولویّت خاصى برخوردارند.[7]
در روایت است که بهترین نماز آن است که قنوتش طولانیتر باشد.برخی از علما (حاج ملاهادی سبزواری) در قنوت نماز شب خود، دعای جوشن کبیر را میخواند که بسی طولانی است و شامل هزار نام و صفت خداوند است. این گونهنماز نشان عشق به خدا و علاقه به مناجات با اوست. یا حضرت آیت الله العظمیاراکی در قنوت، دعای کمیل را میخواندند و در سلامى که در زیارت آل یس به حضرت مهدى عجل اللّه تعالى فرجه مىدهیم، مىگوییم: "اَلسَّلامُ عَلَیْک حینَ تُصَلّى وَ تَقْنُت"؛ سلام بر تو هنگامى که به نماز و قنوت می ایستى.
[1] . آل عمران/43.
[2] مزمل/8.
[3] . وسائل الشیعه، ج4، ص912.
[4] . مفردات راغب. به نقل از تفسیر نماز، ص158.
[5] . اعراف/55.
[6] . بحارالانوار، ج82، ص197.
[7] . تفسیر نماز، صص158- 159.
ادامه مطلب
درباره وبلاگ
آرشیو ماهانه
آرشیو موضوعی
آمار وبلاگ
دیگر امکانات
دستور آسان نماز شب از زبان حجت الاسلام عالی وصیت شهدا