«من چاقم... من خیلی لاغرم... اگر قدم بلندتر بود، اگر موهایم فر بود، اگر موهایم لخت بود، اگر بینی ام کوچک تر بود، اگر عضلاتم بزرگ تر بود، اگر پاهایم بلندتر بود و.... بهتر بود و خوش قیافه تر بودم.» این جمله ها به نظرتان آشنا نیست؟ آیا شما هم عادت دارید خودتان را تخریب کنید؟ اگر این طور است، بدانید که در این میان تنها نیستید. به عنوان یک نوجوان، همچنان تغییرات زیادی در بدنتان رخ خواهد داد و همان طور که این تغییرات شکل می گیرند، تصور شما نسبت به خودتان هم عوض می شود. بسیاری از مردم از همان دوران نوجوانی نمی توانند خود را با این تغییرات تطبیق دهند و همین امر بر اعتماد به نفس شان تاثیر می گذارد.

● حسرت
آدم ها همیشه حسرت نداشته های شان را می خورند؛ این واقعیت است مهم نیست که چه ها دارید که خیلی ها حسرت داشتن ذره ای از آن ها را می خورند، همیشه دنبال آن چیزی هستید که ندارید و ای بسا خیلی از همان ها که حسرت به شما می برند، همان ها را داشته باشند که شما دنبال آن هستید. شبکه ای از بوته های متقاطع حسرت ما قد می کشند و سر به هم فرو می برند. گاهی هم نسیمی می وزد و همه بوته ها به یک سو سر خم می کنند. یک حسرت همگانی... چاقی، لاغری و تناسب اندام هم حکایت همین حسرت های متقاطع و موازی است. همه فکر می کنند یا چاقند یا لاغر یا باید وزن کم کنند یا زیاد. هر بار که جلوی آینه می ایستند، حسرت قد و بالای دوستی، همکاری یا حتی ستاره ای را می خورند؛ غافل از این که همان دوست، همکار یا ستاره، خودش وقتی جلوی آینه می ایستد، مثل شرلوک هلمز خودش را برانداز می کند که نکند جایی، چیزی تناسب لازم را ندارد و... این قصه تا همیشه هست.
در همین حال، حسرت همگانی، «خوش اندامی» است که هیچ کس هم نمی تواند تعریفش کند که بالاخره یعنی چه! کی تناسب اندام دارد و کی ندارد؟ مگر غیر از این است که حتی در طول تاریخ هم معیارهای زیبایی، جذابیت و تناسب عوض شده و چیزی که روزگاری آخر خوشگلی بوده، روزگار دیگری، آخر بی ریختی تصور شده؟
این یک نکته را هم داشته باشید: در فراخوان کلینیک تناسب اندام سیب سبز که در شماره قبل مجله داده شد، حداقل ۵ ۴ نفر داوطلب شرکت در برنامه شده بودند که BMI زیر ۲۲ داشتند و در واقع لاغر محسوب می شدند، اما خودشان فکر می کردند که چاقند و باید وزن کم کنند.
لاغری و چاقی هم انگار مثل خوشبختی و بدبختی است؛ چیزی که در ذهن ماست، نه در دنیای بیرون.

● بحرانی برای دوران بلوغ
بعضی از نوجوانان در آغاز بلوغ با اعتماد به نفسشان دچار کشمکش می شوند؛ چراکه بدنشان دستخوش تغییرات بی شماری می شود. این تغییرات با حس طبیعی «میل به قابل قبول بودن» ترکیب شده و باعث می شود افراد دائما خود را با دیگران مقایسه کنند. این افراد ممکن است خود را با اطرافیان یا حتی با افراد مشهور و بازیگرانی که در تلویزیون، فیلم ها و مجلات می بینند، مقایسه کنند.
اما چنین مقایسه ای از پایه و اساس اشتباه است؛ زیرا تغییراتی که در اثر بلوغ پدید می آید، در هر فردی متفاوت است. این روند در بعضی ها سریع تر و در برخی کندتر است. در بعضی ها یک لایه چربی به صورت موقت روی بدن تشکیل می شود تا بدن برای یک مرحله ناگهانی رشد آماده شود که این درشت تر شدن، در بعضی ها تا همیشه باقی می ماند و بعضی ها وضعیتی برعکس دارند: هرقدر هم پرخوری کنند، همچنان استخوانی و لاغر می مانند؛ چراکه تمام این تغییرات به نوع برنامه ریزی و عکس العمل ژن های بدن افراد بستگی دارد تغییراتی که در دوران بلوغ رخ می دهد، در احساس دختران و پسران نسبت به خودشان مؤثر است. شاید بعضی دختران در مورد بدنشان که در حال بالغ شدن است، احساس ناراحتی و خجالت داشته باشند. بعضی ها هم آرزو می کنند که بدنشان زودتر به تکامل برسد.شاید دخترها احساس فشار کنند که باید لاغر بمانند و پسرها از این ناراحت باشند که بدنشان به اندازه کافی، بزرگ و عضلانی نیست!
 

● «تصویر بدن» یعنی چه؟
منظور از تصویر بدن، همان احساسی است که هر فرد نسبت به ظاهر فیزیکی خود دارد.
اعتماد به نفس هم صرفا به میزان ارزشی وابسته است که افراد برای خودشان قائل هستند؛ احساس غروری که در خود دارند و میزان ارزشی که در خود احساس می کنند.
اعتماد به نفس مهم است چراکه داشتن احساس خوب نسبت به خود، بر رفتار فرد تاثیرگذار است. فردی که اعتماد به نفس بالایی دارد، به راحتی با دیگران رابطه دوستی برقرار کرده، کنترل بیشتری بر رفتار خود دارد و از زندگی بیشتر لذت می برد.
برای بسیاری از مردم به خصوص کسانی که در سال های اولیه نوجوانی قرار دارند تصویر بدن رابطه مستقیمی با سطح اعتماد به نفسشان دارد. به همین خاطر است که هرقدر بچه ها بزرگ تر و به سنین نوجوانی نزدیک تر می شوند، بیش از پیش نسبت به دید دیگران در مورد خودشان اهمیت می دهند.

● چگونه کمک بگیرید؟
بعضی وقت ها اعتماد به نفس پایین و مشکلات تصویر بدنی، بسیار بزرگ تر از آن هستند که به تنهایی بتوان آنها را بهبود بخشید؛ حتی ممکن است بعضی ها در نوجوانی به خاطر این مشکلات افسرده شده، شور و هیجان خود را برای انجام فعالیت های مختلف یا حضور در گروه دوستان از دست بدهند یا به خود آسیب زده و به الکل و سوءمصرف مواد پناه ببرند.
اگر شما چنین حسی دارید بهتر است با یکی از والدین، یک مربی، فردی روحانی، مشاور راهنما، درمانگر یا یک دوست بزرگسال کسی که بتواند بدون تحقیر کردنتان، از شما حمایت کند صحبت کنید. این کار می تواند به شما کمک کند تا دورنمای خوبی از تصویر بدنی خود پیدا کرده و بازخورد مثبتی از بدن، مهارت ها و توانایی هایتان کسب کنید.

● حالا بهبود پیدا کنید!
بعضی ها فکر می کنند باید ظاهر یا رفتارشان را تغییر دهند تا احساس خوبی نسبت به خودشان داشته باشند اما در واقع فقط لازم است که دید و تصور خود را نسبت به ظاهر و شخصیت خود تغییر دهند.
اولین نکته ای که باید به خاطر سپرده شود، این است که بدن شما جدا از اندازه، شکل و رنگش به هر حال بدن شماست اگر خیلی در مورد وزن یا اندازه بدنتان نگران هستید، از یک متخصص کمک بگیرید تا متوجه شوید که همه چیز مرتب است یا نه؛ اما یادتان باشد که شکل و اندازه بدن شما فقط به شما مربوط است و هیچ کس دیگری حق ندارد در این مورد دخالت کند!

● چه عواملی روی اعتماد به نفس تاثیر می گذارند؟
البته فقط تکامل بدن نیست که بر اعتماد به نفس تاثیرگذار است، بسیاری از عوامل مثل تصاویر دختران لاغر و پسران درشت هیکل در مجلات و فیلم ها می تواند بر تصویر بدنی بعضی ها اثراتی داشته باشد.
حتی زندگی خانوادگی هم گاهی می تواند بر میزان اعتماد به نفس مؤثر باشد بعضی از والدین به جای تشویق بچه ها، بیشتر وقت خود را صرف انتقاد از آنها و ظاهرشان می کنند که می تواند توانایی کودک را برای کسب اعتماد به نفس تا حد زیادی کاهش دهد البته گاهی هم همکلاسی ها و دوستان مقصر هستند و با نیش خندها و اظهارنظرهای منفی در مورد ظاهر فرد، باعث آسیب او می شوند البته بعضی از این حرف ها از سر نادانی گفته می شوند اما به هرحال می تواند بر تصور ذهنی فرد از بدن خود و اعتماد به نفسش اثرگذار باشد.

● چگونه مثبت برخورد کنید؟
اگر شما تصویر بدنی مثبتی دارید، احتمالا از همانی که هستید، خوشتان می آید و خود را قابل قبول می دانید. این برخورد مثبت به شما اجازه می دهد تا جنبه های دیگر بزرگ شدنتان را کشف کنید، مثلا توسعه رابطه های خوب دوستی، مستقل شدن از والدین و به چالش کشیدن خود از لحاظ فیزیکی و روانی در نهایت می توان گفت که پرورش دادن این بخش ها در خودتان باعث تقویت اعتماد به نفس شما می شود.یک برخورد مثبت و خوشبینانه می تواند در پرورش اعتماد به نفسی قوی و محکم به افراد کمک کند. مثلا وقتی اشتباه می کنید، به جای اینکه بگویید: «وای! من یک بازنده هستم»، بهتر است بگویید: «خب، من هم آدم هستم و اشتباه می کنم.» یا مثلا وقتی شرایط مطابق میلتان پیش نمی رود، دیگران را مقصر ندانید دانستن اینکه چه چیزی خوشحالتان می کند و چطور می توانید به اهدافتان برسید، به توانمندی، قوی شدن و داشتن کنترل بر زندگی شخصی کمک زیادی می کند یک برخورد مثبت و یک روش زندگی سالم (مثلا ورزش کردن و درست غذا خوردن) ترکیب بسیار خوبی برای ساختن یک اعتماد به نفس سالم و محکم است.

● باید از آنچه هستید، خوشحال باشید!
در مرحله بعد، واقعگرایانه بررسی کنید که کدام یک از جنبه های ظاهری خود را می توانید تغییر دهید و کدام را نمی توانید؛ هر فردی حتی مشهورترین افرادی که کامل به نظر می رسند دغدغه هایی دارند که نمی توانند تغییرش دهند و مجبورند با آن کنار بیایند.
اگر مشکلاتی در خود می بینید که قابل حل هستند آن را با تعریف کردن هدف هایی تحقق بخشید مثلا برنامه ای بگذارید هر روز ورزش کنید و غذاهای مقوی بخورید. بعد هم این برنامه را تا به نتیجه رسیدن هدفتان، دنبال کنید. دستیابی به اهدافی که برای خود تعیین کرده اید، راه مناسبی برای تقویت اعتماد به نفس است.
وقتی احساس های منفی در مورد خودتان در گوشتان طنین می اندازد، به خودتان بگویید «ساکت باش!» سعی کنید هر روز با تعریف و تمجید از خود، اعتماد به نفستان را افزایش دهید برای این کار، هر روز عصر فهرستی از سه اتفاق یا عملکرد خوب آن روز خود را که واقعا باعث شادمانی تان شده، تهیه کنید. این موارد می تواند حتی شامل نحوه تابش آفتاب به صورت شما، شنیدن صدای موسیقی مورد علاقه یا نحوه خندیدن یک دوست به لطیفه های شما باشد با تمرکز بر جنبه های مثبت زندگی و کارهای خوبی که انجام می دهید، می توانید احساسی که در مورد خودتان دارید، عوض کنید.