تفاوت نماز ادا باقضا
در هیچ جایی توصیه به غیر اول وقت نشده تا چه رسد به قضا نمودن، مگر از باب اضطرار كه آن هم فقط رفع تكلیف میكند و برابری با نماز در وقت را نخواهد داشت. البته اگر كسی از روی عمد نماز را به تأخیر بیندازد تا قضا شود، مورد مۆاخذه قرار خواهد گرفت.
سوال: آیا اگر در حین خواندن نماز وقت بگذرد و قضا شود نماز قضا محسوب میشود یا فقط كافی است هنگام نیت ،قضا نشده باشد؟
اگر مكلف در آخر وقت نماز؛ مشغول اقامه نماز شود؛ و وقت بگذرد، در صورتی نمازش اداء حساب میشود كه یك ركعت نماز در داخل وقت باشد و در صورت شك در این كه وقت لا اقل به مقدار یك ركعت باقى است یا خیر، نماز را به قصد ما فی الذمّه بخواند. (توضیح المسائل (محشى - امام خمینى)، ج1، ص 438)
سوال: چه آثار و بركاتی در نماز ادا و اول وقت وجود دارد كه در نماز قضا نیست؟
انسان مسلمان و متعبد به اوقات عبادت، بویژه نماز اهمیت میدهد؛ چرا كه نماز از مهمترین عبادات است؛ مۆمن باید تلاش كند نماز را در وقت فضیلتش انجام دهد و در آن اوقات خود را به كارهای دیگری مشغول نكند؛ آنگونه كه برای كسب مال و ثروت، تحصیل علم و دانش، و دیگر امور زندگی وقت خاصی قرار میدهد. انسان مۆمن اگر به دلایلی این عبادت مهم را به تأخیر اندازد، این عبادت دیگر آن نورانیت را نخواهد داشت، و اگر از تأخیرش از سر سهل انگاری باشد، در زمره كسانی است كه نماز را سبك میشمارند: «عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ، قَالَ: لَا تَتَهَاوَنْ بِصَلَاتِكَ فَإِنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ عِنْدَ مَوْتِهِ لَیْسَ مِنِّی مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِهِ... لَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّهِ».[1] زراره از امام باقر (علیه السلام) نقل میكند كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هنگام مرگ فرمود: كسی كه نماز را سبك شمارد از من نیست و در حوض كوثر بر من وارد نمیشود.[2]
در منابع حدیثی و روایی ما روایات فراوانی وجود دارد كه علاوه بر تأكید به خواندن نماز در وقت ادا، سفارش به اول وقت دارند، حتی تأخیر آنرا - اگرچه قضا هم نشود - روا نمیدانند. این تأكید و سفارش بیانگر اهمیت این فریضه الهی است. برای نماز اول وقت آثار و بركاتی ذكر شده است كه این آثار را نمیتوان در نماز آخر وقت و قضا یافت.
در این فرصت به چند نمونه از احادیث اشاره میشود:
1. امام صادق (علیه السلام) فرمود هر كس نمازهاى واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا كند، فرشته آن را پاك و درخشان به آسمان میبرد و آن نماز فریاد میزند خدا نگهدارت باشد، چنانچه مرا نگه داشتى، و تو را به خدا میسپارم چنانچه مرا به فرشتهاى كریم سپردى، و هر كس بدون عذرى بىوقت آنرا بخواند و درست ادا كند، فرشته آنرا سیاه و تاریك بالا برد، و آن نماز فریاد كشد خدا ضایعت كند چنانچه ضایعم كردى و رعایتت نكند چنانچه رعایتم نكردى... امام صادق (علیه السلام) فرمود: چون نماز واجبى میخوانى در وقتش بخوان، و با آن وداع كن كه گویا كه میترسى بدان برنگردى؛ به جاى (محل) سجدهات نگاهی بینداز، اگر بدانى كسى طرف راست یا چپ تو است خوب نماز میخوانى، بدان كه تو برابر كسى هستى كه تو را مىبیند و تو او را نمیبینى. [3]
در هیچ جایی توصیه به غیر اول وقت نشده تا چه رسد به قضا نمودن، مگر از باب اضطرار كه آن هم فقط رفع تكلیف میكند و برابری با نماز در وقت را نخواهد داشت. البته اگر كسی از روی عمد نماز را به تأخیر بیندازد تا قضا شود، مورد مۆاخذه قرار خواهد گرفت
2. راوی از امام موسى بن جعفر (علیهما السلام) نقل كرده است: نمازهاى واجب كه در اوّل وقت با حدود و شرایط آن خوانده شود، از برگ مُورد كه آن را هنگام سبزى و خوشبویى و طراوتش بگیرند خوشبوتر است. پس بر شما باد كه نماز را در اوّل وقت به جاى آورید. [4]
3. «فَأَوَّلُ الْوَقْتِ رِضْوَانُ اللَّهِ وَ أَوْسَطُهُ عَفْوُ اللَّهِ وَ آخِرُهُ غُفْرَانُ اللَّهِ»؛[5] نماز اول وقت خوشنودی خدا را به دنبال دارد؛ در وسط وقت عفو و در آخر وقت غفران.[6]
4. امام صادق (علیه السلام) فرمود برای هر نمازی دو زمان قرار داده شده است. اول وقت و آخر وقت؛ فضیلت در اول وقت است، سزاوار نیست انسان آخر وقت را برگزیند، مگر به دلیلی؛ چرا كه آخر وقت برای بیمار یا كسی كه عذری دارد، قرار داده شد. اول وقت خوشنودی خدا را به دنبال دارد و آخر وقت موجب بخشش خواهد شد. [7]
با توجه به این روایات، به روشنی تفاوت نماز ادا با قضا روشن میشود؛ چرا كه آثار و بركاتی را كه برای نماز بیان كردهاند؛ مانند معراج بودن برای مۆمن، باز دارندگی از فحشا و منكرات، تقرب به پروردگار و... این آثار به طور طبیعی در نمازی كه در اول وقت با آداب و شرایط خوانده شود، وجود خواهد داشت كه اینها نه تنها در نماز قضا كه حتی در نماز غیر اول وقت یافت نخواهد شد.
با توجه به مطالبی كه بیان شد، در هیچ جایی توصیه به غیر اول وقت نشده تا چه رسد به قضا نمودن، مگر از باب اضطرار كه آن هم فقط رفع تكلیف میكند و برابری با نماز در وقت را نخواهد داشت. البته اگر كسی از روی عمد نماز را به تأخیر بیندازد تا قضا شود، مورد مۆاخذه قرار خواهد گرفت.
پی نوشتها:
[1]. کافی، کلینی ج 3، ص 269
[2]. درباره فضیلت نماز اول وقت ر. ک: امام خمینی، چهل حدیث، ص 425، ح 17
[3]. ابن بابویه، محمد بن على، الأمالی، ص 256
[4]. ابن بابویه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 36
[5]. محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 3، ص 101
[6]. در زبان عرب میان عفو و غفران تفاوت وجود دارد که در جای خود باید بدان پرداخت.
[7]. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 3، ص 101.
منبع : تبیان
ادامه مطلب
هرگز نماز شب را ترک نکردم!
از خود امیرالمؤمنین، امام علی(علیه السّلام) روایت شده است که فرمودند:
از وقتی که از رسول خدا شنیدم که فرمود: «نماز شب نور است» هرگز نماز شب را ترک نکردم؛ حتی در یکی از سخت ترین شب های نبرد که به نام لیلة الهریر معروف است.
ایشان در آن شرایط سخت فرشی را پهن کردند و بر روی آن مشغول خواندن نماز شب شدند در حالی که تیرهای زیادی از طرف راست و چپ ایشان میگذشت و هرگز تزلزلی در ایشان ایجاد نکرد و ایشان از جایشان تکان نخوردند تا اینکه نماز شبشان تمام شد.
منتهی الامال، ج۱، ص۱۵۰، شرح نهج البلاغه
منبع : مرکز تخصصی نماز
ادامه مطلب
آيا نماز مفهومى غير از عبادت هم دارد؟
روایتی است ازجابر بن عبداللّه انصارى که می گويد: روزى به همراه مولاى متّقيان ، امام علىّ عليه السلام بودم ، شخصى را ديديم كه مشغول نماز است ، حضرت به او خطاب كرد و فرمود: آيا معنا و مفهوم نماز را مى دانى كه چگونه و براى چه مى باشد؟
اظهار داشت : آيا براى نماز مفهومى غير از عبادت هم هست ؟
حضرت فرمود: آرى ، به حقّ آن كسى كه محمّد صلّى اللّه عليه و آله را به نبوّت مبعوث گردانيد، نماز داراى تاويل و مفهومى است كه تمام معناى عبوديّت در آن خواهد بود.
آن شخص عرض كرد: پس مرا تعليم فرما.
امام عليه السلام فرمود: معنا و مفهوم اوّلين تكبير آن است كه خداوند، سبحان و منزّه است از اين كه داراى قيام و قعود باشد.
دوّمين تكبير يعنى ؛ خداى موصوف به حركت و سكون نمى باشد.
سوّمين تكبير يعنى ؛ اين كه نمى توان او را به جسمى تشبيه كرد.
چهارمين تكبير يعنى ؛ چيزى بر خداوند عارض نمى شود.
پنجمين تكبير مفهومش آن است كه خداوند، نه محلّ خاصّى دارد و نه چيزى در او حلول مى كند.
ششمين تكبير معنايش اين است كه زوال و انتقال و نيز تغيير و تحوّل براى خداوند مفهومى ندارد.
و هفتمين تكبير يعنى ؛ بدان كه خداوند سبحان همچون ديگر اجسام ، داراى اءبعاد و جوارح نيست .
سپس در ادامه فرمايش خود فرمود: معناى ركوع آن است كه مى گوئى : خداوندا! من به تو ايمان آورده ام و از آن دست بر نمى دارم ، گرچه گردنم زده شود.
و چون سر از ركوع بر مى دارى و مى گوئى : (( سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ الحَمْد للّه ربّ العالمىن )) يعنى ؛ خداوندا! تو مرا از عدم به وجود آورده اى و من چيزى نبوده و نيستم ، پس هستى مطلق توئى .
و هنگامى كه سر بر سجده فرود آورى ، گوئى : خداوندا! مرا از خاك آفريده اى ؛ و سر بلند كردن از سجده يعنى ؛ مرا از خاك خارج گردانده اى .
و همين كه دوّمين بار سر بر سجده گذارى يعنى ؛ خداوندا! تو مرا در درون خاك بر مى گردانى ؛ و چون سر بلند كنى گوئى : و مرا از درون همين خاك در روز قيامت براى بررسى اعمال خارج مى گردانى .
و مفهوم تشهّد، تجديد عهد و ميثاق و اعتقاد به وحدانيّت خداوند؛ و نيز شهادت بر نبوّت حضرت رسول و ولايت اهل بيت او عليهم صلوات اللّه مى باشد.
و معناى سلام ، ترحّم و سلامتى از طرف خداوند بر بنده نماز گذار است ، كه در واقع ايمنى از عذاب قيامت باشد.(1)
1- مستدرك الوسائل : ج 4، ص 105، ح 5، بحارالا نوار: ج 84، ص 253، ح 38.
منبع : ستاد اقامه نماز استان یزد
ادامه مطلب
مسجدی در دل کویر با قدمت ۱۴ قرن
به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»از یزد، مسجد جامع روستای فهرج با ویژگی هایی منحصر بفرد در جهان اسلام و یادگاری از پیش از اسلام در شمال شرق شهر یزد قرار دارد.
روستای باستانی فهرج در ٣٦کیلومتری شمال شرق شهر یزد در مسیر یزد - کرمان و در دل کویر آرام گرفته و به گفته مردم محلی نام قدیم آن پهرشت (مخفیگاه) بوده و بعداً به فهرج معروف شده است.
در این روستا یکی از قدیمی ترین مساجد ایران قرار دارد، مسجد جامع فهرج که قدمت آن به قرن اول هجری برمی گردد و بسیاری اعتقاد دارند که قدیمی ترین مسجد ایران است، حتی قدیمی تر از مسجد تاریخانه دامغان، ویژگی دیگری که این مسجد را از سایر مساجد متمایز می کند این است که تنها مسجدی با این قدمت در جهان اسلام است که ساختمان آن از ابتدا تاکنون تغییری نکرده و طرح اولیه خود را حفظ کرده است.
این مسجد کماکان زنده و پویا بوده و در آن نماز برپا می شود.
منبع:ستاد اقامه نماز استان یزد
ادامه مطلب