خوش آمدید

مترجم: زهرا کلا

 

 

نقش غذا در بدن

غذا به مواد جامد یا مایعی گفته می شود که از راه دهان مصرف می شوند و علاوه بر برطرف کردن حس گرسنگی نیازهای بدن را نیز تامین می کنند؛این نیازها عبارتند از:

-انرژی که برای ادامه کار دستکاههای مختلف بدن از قبیل قلب،ریه،دستگاه گوارش وعضلات و همچنین فعالیتهای روزانه ضروری است.

تامین مواد اولیه برای رشد و نمو ( به خصوص در کودکان،نوجوانان،زنان باردار)

ترمیم و جانشین کردن سلولها و بافتهای مختلف بدن که در اثر فرسودگی از بین می روند.

ادامه مطلب

 

نیازهای تغذیه ای و مواد مغذی

غذاها از مواد مغذی تشکیل شده اند و تغذیه صحیح یعنی خوردن و دریافت مقدار لازم و کافی از هر یک از این مواد مغذی که برای حفظ سلامتی لازمند نیازهای تغذیه ای نامیده می شوند.این نیازها با توجه به شرایط جسمی ، محیطی و فردی متفاوتند و بر اساس سن ، جنس ، شرایط فیزیو لوژیک ، اندازه بدن و میزان فعالیت فرد تعیین می شوند. مواد مغذی به این شرح می باشند :

کربوهیدراتها و چربیها منابع عمده تامین انرژی هستند.

پروتئینها نقش سازندگی دارند و برای ساخته شدن و نگهداری سلولها و بافتهای بدن مورد نیازند.پروتئین ها به علت نقش ویژه خود در رشد بدن در برنامه غذایی کودکان و نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردارند.

ویتامین ها و مواد معدنی در مقایسه با کربوهیدراتها و پروتئینها به مقدار کمتری مورد نیازند اما به همان اندازه در حفظ سلامت بدن، تنظیم واکنشهای شیمیایی و اعمال حیاتی بدن نقش دارند.برخی از مواد معدنی اجزای ساختمانی بافتها را تشکیل می دهند مانند کلسیم در استخوانها و دندانها و آهن در خون.

آب سالم و فیبر نیز از جمله اجزای یک رژیم غذایی مناسب می باشند.

اهمیت تغذیه صحیح در رشد و تکامل کودک

بیش از نیمی از آمار مرگ كودكان همراه با سوء تغذیه است. غذای نامناسب، بیماری مكرر، مراقبت و توجه ناكافی عوامل زمینه ساز و ایجادكننده سوءتغذیه هستند. چنانچه یك خانم در دوران بارداری دچار سوءتغذیه باشد یا یك كودك در دو سال اول عمر دچار سوءتغذیه شود رشد جسمی و ذهنی او دچار تاخیر شده و برای تمام عمر گرفتار خواهد شد. حق همه كودكان است كه از تغذیه خوب، محیط مناسب و مراقبت های بهداشتی اساسی برخوردار باشند تا در مقابل بیماری محافظت شده و از رشد و تكامل مناسب بهره مند شوند.
كودكان از رشد سریع برخوردارند لذا باید از تولد تا دوسالگی هر ماه وزن شوند. چنانچه درست وزن نگیرند، مشكلی وجود دارد كه باید به آن توجه شود. وزن گیری منظم بهترین علامت رشد خوب و حاكی از كسب مهارت های تكاملی كودك است. چنانچه كودك در ۶ ماه اول عمر فقط شیر مادر را دریافت كند از رشد خوبی برخوردار خواهد بود. تغذیه با شیر مادر كودك را در مقابل بیماری ها محافظت می كند، همچنین تضمین كننده رشد خوب جسمی و ذهنی و كسب تكامل در كودك است. شیرخوارانی كه از شیر مادر محروم هستند ممكن است به راحتی كودكانی كه با شیر مادر تغذیه می شوند یادگیری نداشته باشند.
چنانچه كودكی به مدت دو ماه وزن نگیرد ممكن است نیاز به دریافت مواد مغذی بیشتری داشته باشد، ممكن است بیمار باشد یا نیاز به توجه و مراقبت بیشتر داشته باشد. لذا وظیفه والدین و كاركنان بهداشتی درمانی كشف سریع علت و رفع آن است. باید هر كودكی كارت پایش رشد خاص خود را داشته باشد تا وزن او روی آن ثبت شود كه نشانگر رشد كودك باشد. اگر منحنی رشد كودك سیر بالا رونده داشته باشد او خوب رشد می كند ولی چنانچه صاف و یا نزولی شود جای تامل و نگرانی خواهد بود.

مواد ریزمغذی مفید برای کودکان

مصرف مواد غذایی گوناگون با طعم های مختلف، به محیط زندگی، فرهنگ مصرف، بهداشت و تغذیه بستگی دارد. در گذشته که وسایل نگهدارنده طولانی‌مدت برای مواد غذایی وجود نداشت و تبلیغات درباره این مواد هم کم بود مردم، بیشتر از مواد غذایی تازه و سودمند دارای مواد زیرمغذی مفید استفاده می‌کردند. مردم کشور ما، دست کم یک وعده در روز آبگوشت می خوردند که ازترکیب گوشت قرمز تازه، حبوبات، سیب زمینی و ادویه تهیه می شد.

این غذا برای رشد کودکان بسیار مفید است. اما در دهه های اخیر، آبگوشت، کم و بیش از برنامه غذایی مردم حذف شده و جای آن را پلو و انواع خورش‌های گوناگون گرفته است که از نظر داشتن مواد ریز‌مغذی، جایگزین آبگوشت نمی‌شوند. عادت مصرف مواد غذایی خاص، از دوران کودکی در خانواده و متناسب با الگوی غذایی آن خانواده شکل می‌گیرد. اگر اعضای خانواده به مصرف مواد شیرین همچون قند وشکر، شیرینی و برنج عادت داشته باشند، دچار سوء تغذیه و اضافه وزن می‌شوند. این مشکل در خانواده‌های مرفه بیشتر دیده می‌شود.

از کودکی، ناراحتی‌های گوارشی گوناگونی در اعضای این خانواده‌ها بروز می‌کند که در آن‌ها وابستگی دارویی می‌تواند ایجاد شود و ممکن است تا پایان عمر از داشتن دستگاه گوارشی سالم محروم شوند. گرایش به مصرف مواد غذایی با چربی بالا نیز همانند مورد پیش‌گفته، مشکلات زیادی به وجود می‌آورد. کارشناسان تغذیه، مصرف مواد غذایی با نسبت‌های مشخص: قندها ۵۰ـ۶۰ ٪ ، چربی‌ها ۳۰٪ ، پروتئین‌ها ۱۵ـ ۲۰٪  را توصیه می‌کنند.

رعایت توازن استفاده از آن‌ها، می‌تواند یکی ازعلل سالم ماندن دستگاه گوارش در تمام طول عمر فرد باشد. مصرف پروتئین‌ها به ویژه در دوران کودکی و رشد، تأثیر زیادی بر سلامت و تکامل اندام‌های مختلف بدن دارند.

درمیان مواد قندی، بیشتر مصرف قندهای ترکیبی و طبیعی توصیه می‌شود. چربی‌های دارای اسیدهای چرب غیر اشباع که در دانه‌های روغنی گیاهی بیشتر وجود دارند، مفیدترند. عادت‌های غذایی که بیشتر از راه تبلیغات تجاری شکل می‌گیرند و مواد غذایی مانند فست فودها و نوشابه‌های شیرین، سبب ایجاد نسلی ازکودکان پف کرده، با اضافه وزن زیاد در جامعه شده است.

این کودکان، قربانی الگوی غذایی نادرست خانواده و تبلیغات هستند. کودکانی که به طعم چنین غذاهایی عادت کرده‌اند، دوست ندارند به جای نوشابه، دوغ بنوشند یا به جای فست‌فود، آبگوشت بخورند. مادران در این میان بیشترین نقش را در سلامت خانواده دارند و امید است با توجه بیشتر به اصول تغذیه سالم و تغییر شیوه زندگی، کودکان سالم‌تری پرورش دهند.

تضمین رشد کودک

شیر مادر ترکیب کاملی از پروتئین ها، چربی ها و کربوهیدرات هایی است که می تواند رشد کودک را تضمین کند. علاوه بر این، در شیر مادر آنزیم ها، هورمون ها و پادتن های مهمی وجود دارد که برای نوزاد مفید است. پروتئین های موجود در شیر مادر به راحتی هضم شده و حاوی موادی ضروری برای رشد کودک هستند. کلسیم و آهن موجود در شیر مادر به راحتی جذب شده و برای سلامتی استخوان های نوزادان بسیار مفید می باشند. سلامت سیستم عصبی و شبکیه چشم نوزاد به چربی های موجود در شیر مادر نیازمند است. به علاوه کربوهیدرات و قند موجود در شیر مادر هم به جذب منیزیم و کلسیم در بدن کودک کمک بسیاری می کند.

تقویت سیستم ایمنی بدن

آغوز یا اولین قطره های شیری که از سینه مادر ترشح می شود دارای خواص شگفت انگیزی است. کودکانی که از ابتدای تولد تا حداقل ۴ ماه از سینه مادر خود تغذیه کرده باشند؛ کم تر به بیماری هایی هم چون: آلرژی، آسم و یا اگزما دچار می شوند. شیر مادر پروتیئن بالا و چربی پایینی دارد و می تواند به شدت بر سیستم ایمنی بدن نوزاد موثر باشد. تغذیه نوزاد با شیر مادر او را در برابر بیماری ها، ‌باکتری ها و ویروس های بسیاری محافظت خواهد کرد. علاوه بر این، تغذیه با شیر مادر خواص واکسیناسیونی هم دارد.

افزایش هوش

برای همه مادران افزایش ضریب هوشی کودکان شان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تا به حال مطالعات بسیاری این موضوع را تایید کرده است که تغذیه با شیر مادر منجر به افزایش هوش کودک می شود. کودکانی که با شیر خشک تغذیه می کنند ضریب هوشی پایین تری دارند. وجود اسیدهای چربی مانند دوکوزاهگزانوئیک اسید و اسید آراشیدونیک در شیر مادر منجر به رشد مغز و در نتیجه افزایش هوش کودک خواهد شد. جالب است بدانید تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۸ انجام شد نشان می داد که‌ تغذیه با شیر مادر رشد شناختی کودکان را بهبود می بخشد. مطالعاتی که در  سال ۲۰۱۳ انجام شد نیز نشان می داد که ساختار ماده سفید مغز پس از تغذیه با شیر مادر بهبود می یابد.  این ماده درست با عملکرد شناختی در ارتباط  بوده و بدین گونه است که شیر مادر می تواند عملکرد شناختی را بهبود بخشد.