خوش آمدید

نیک مردی کجاست خاقانی

که در او درد مردمی یابی

نیست مرغی که حوصله‌ش به جهان

دانه پرورد مردمی یابی

خود جهان مخنث آن کس نیست

که در او مرد مردمی یابی

اهل دلی ز اهل روزگار نیابی

انس طلب چون کنی که یار نیابی

گر دگری ز اتفاق هم‌نفسی یافت

چون تو بجوئی به اختیار نیابی

خوش نفسی نیست بی‌گرانی کامروز

نافهٔ بی ثرب در تتار نیابی

آینهٔ خاک تیره کار چه بینی

ز آینهٔ تیره نور کار نیابی

روز وفا آفتاب زرد گذشته است

شب خوشی از لطف روزگار نیابی

نقطهٔ کاری کناره کن که زره را

ساز جز از نقطهٔ کنار نیابی

بر سر بازار دهر خاک چه بیزی

کآخر ازین خاک جز غبار نیابی

دهر همانا که خاکبیزتر از توست

زآنکه دو نقدش به یک عیار نیابی

بگذر ازین آبگون پلی که فلک راست

کب کرم را در او گذار نیابی

قاعده عمر زیر گنبد بی‌آب

گنبد آب است کاستوار نیابی

دست طمع کفچه چون کنی که به هردم

طعمی ازین چرخ کاسه‌وار نیابی

چرخ تهی کز پی فریب تو جنبد

کاسهٔ یوزه است کش قرار نیابی

کشت کرم را نه خوشه ماند و نه دانه

کاهی ازین دو به کشت‌زار نیابی

خاک جگر تشنه را ز کاس کریمان

از نم جرعه امیدوار نیابی

جرعه بود یادگار کاس و بر این خاک

بوئی از آن جرعه یادگار نیابی

یاد تو خاقانیا ز داد چه سود است

کز ستم دهر زینهار نیابی

مدح کریمان کنم، چرا نکنم لیک

قدح لئیمان مرا شعار نیابی

در همه دیوان من دو هجو نبینی

در همه گلزار خلد خار نیابی

تو همه کاخ طرب سازی و خاقانی را

در همه تبریز اندهکده‌ای بینم جای

او بدین یک درهٔ خویش تکلف نکند

تو بدین ششدرهٔ خویش تفاخر منمای

ماه در هفت فلک خانه یکی دارد و بس

زحل نحس ز من راست به یک جا دو سرای

پسر، خاندان را بود خانه‌دار

چو جان پدر شد به دیگر سرای

اگر شیر برجا نماند رواست

ولی عطسهٔ شیر ماند بجای

برون بیشه را شیر به میزبان

درون خانه را گربه به کدخدای

جهان را بنگزیرد از گربه لیک

گزیرد ز شیر نبرد آزمای

که در خانه آواز یک گربه به

که ده غرش شیر دندان نمای

که ده چار دیوار گردد خراب

ز دندان یک موش آفت فزای

نه پرویز پرداخت لنگر بری

چو از خشم بهرام بد کرد رای

هرچه امن و فراغت است و کفاف

یافت خاقانی از جهان هر سه

گرچه هر سه ورای مملکت است

صحت آمد ورای آن هر سه

ای چرخ لاجوردی بس بوالعجب نمائی

کآیینهٔ خسان را زنگارها زدائی

هر ساعتم به نوعی درد کهن فزائی

چون من ز دست رفتم انگشت بر که خائی؟

بر سختهٔ تمام تا چند بر گرائی

دانستهٔ عیارم تا چندم آزمائی؟

پیروزه‌وار یک دم بر یک صفت نپائی

تا چند خس پذیری؟ آخر نه کهربائی

خردم بسودی آخر در دور آسیائی

بی‌خردگی رها کن خردم چو جو چه سائی

چون صوفیان صورت در نیلگون وطائی

لیک از صفت چو ایشان دور از صف صفائی

الحق کثیف رایی گرچه لطیف جایی

یکتا بر آن کسی کز طفلی بود دوتائی

آن کز دهانهٔ گاز خورد آب ناسزایی

بر زر بخت آن کس بخشی تو کیمیائی

از آفتاب دولت آن راست روشنایی

کو رخنه کرد روزن پشت از فراخ نایی

خاقانیا نمانده است آب هنر نمائی

ای سوخته توانی کاین خام کم درائی

بر در خواجه از تظلم خلق

بشنو آن نالهٔ پراکنده

خواجه از باد تکیه‌گه کرده

بالش از بالش پر آکنده

زهر است مرا غذای هر روزه

زین کاسهٔ سرنگون پیروزه

وز دهر سیاه کاسه در کاسم

صد ساله غم است شرب یک روزه

دهر است کمینه کاسه گردانی

از کیسهٔ او خطاست دریوزه

در کوزه نگر به شکل مستسقی

مستسقی را چه راحت از کوزه

از چرخ طمع ببر که شیران را

دریوزه نشاید از در یوزه

خاقانی صبح خیز، هر شامی

نگشاید جز به خون دل روزه

بر تن ز سرشک جامهٔ عیدی

در ماتم دوستان دل سوزه

دیده از کار جهان دربسته به

راه همت زین و آن دربسته به

دوستان از هفت دشمن بدترند

هفت در بر دوستان دربسته به

دل گران بیماریی دارد ز غم

روزن چشم از جهان دربسته به

پشت دست از غم به دندان می‌خورم

از چنین خوردن دهان دربسته به

چون به صد جان یک‌دلی نتوان خرید

دل فروشان را دکان دربسته به

منقطع شد کاروان مردمی

دیدهای دیده‌بان دربسته به

خاک بیزان هوس بی‌روزی‌اند

چشم دل زین خاکدان دربسته به

از زبان در سر شدی خاقانیا

تا بماند سر، زبان دربسته به