الف) امام خميني(ره)

«اين روز مبارك، از اعياد بزرگ اسلام است و بر حسب نصوص ما بالاترين عيد است و نكته‌اش هم اين است كه اين ادامه نبوت است. ادامه آن معنويت رسول الله(ص) است، ادامه آن حكومت الهي است. از اين جهت از همه اعياد بالاتر است و در اين روز سعيد يكي از چيزهايي كه وارد شده است، اين است كه بگوييم: «اَلْحَمدُ لِلّهِ الذَّي جَعَلَنا مِن الْمُتمسَّكينَ بِولايَةِ اَميرِالْمؤمنينَ وَ اهلِ بَيتِه.» تمسك به ولايت اميرالمؤمنين چي هست؟ يعني ما همين را بخوانيم و رد بشويم؟ آن هم تمسك به ولايت اميرالمؤمنين، نه تمسك به محبت اميرالمؤمنين(ع). تمسك به مقام ولايت يكي از معاني‌اش اين است كه در ظل (سايه) آن مقام ولايت باشيم، مقام ولايت كه مقام توليت امور بر مسلمين و مقام حكومت بر مسلمين است. وقتي كه حكومت الگو قرار داد اميرالمؤمنين(ع) را در اجراي حكومتش، ‌اين تمسك كرده است به ولايت اميرالمؤمنين»

در كنار آيات و روايات بسيار، اساس مذهب تشيع را از دو حديث مي‏توان دريافت: يكي، حديث ثقلين كه پيامبر در كمتر از نود روز، آن را در چهار مكان به مردم گوشزد كرد و ديگري، «حديث غدير.» پيامبر خدا(ص) درباره قرآن و عترت و نيز امامت و جانشيني بلافصل اميرمؤمنان، علي(ع) بسيار سفارش مي‏كرد و اين همه سفارش، نگراني آن حضرت را از آشوبي نشان مي‏داد كه امت اسلام پس از ايشان با آن روبه‏رو مي‏شد.

غدير، نام ديگر تشيع است؛ نه فراموش مي‌شود و نه كهنه مي‌گردد. غدير هميشه مانا و پوياست. با غدير زندگي معنوي معنا مي‌گيرد و سرچشمه فضايل، جاري مي‌شود. دنياي اسلام، صفا و معنويت را وامدار عيدالله است. پهلوان غدير، نخستين پيرو آيين محمدي، از كودكي يكتاپرست بود و هرگز به بت‌پرستي آلوده نشده است. او داراي دانش برتر و شجاعت در راه خدا بود، همواره تسليم اوامر الهي بود، با دشمنان خدا جهاد مي‌كرد. مردم را به شباهت با قرآن در گفتار و عمل فرا مي‌خواند؛ او پيشواي پرهيزگاران است. در طول تاريخ، جريان غدير روزبه‌روز بالند‌ه‌تر و تازه‌تر گشته است.

پس از واقعه غدير، جزئيات و فلسفه اين حماسه هماره در جان و دل دوستداران علي(ع) نقش بسته بود و مدافعان غدير، گاه و بي‌گاه در دفاع از حريم ولايت، شكوه غدير را به رخ مخالفان مي‌كشيدند. نخستين مدافع اين راه، برترين بانوان جهان، حضرت فاطمه(س) بود و پس از او، امام حسن مجتبي(ع) و عمار ياسر و ديگران بودند.

و اينك غدير سرزنده‌تر و ماناتر، بر بام گيتي مي‌درخشد و هنوز هم، نواي ملكوتي «مَنْ كُنْتُ مُولاهْ فَهَذا عَليٌ مَولاه» در ناي تاريخ مي‌پيچد و همگان را به جشن ولايت فرا مي‌خواند. در اين سير نوراني، پژوهشگر ارجمند آقاي سيدحسين اسحاقي ره توشه برنامه‌سازان ارجمند را فراهم آورده است. اميدواريم كه به شايستگي از اين اثر استفاده شود.

تاريخ اسلام، شگفتي‏ها و رويدادهاي بسياري به‌خاطر دارد. هنوز تصوير پيامبر اسلام كه دست در دست علي بر بام بلند غدير، در برابر ديدگان منتظر مردمان ايستاده است، بر تارك تاريخ مي‏درخشد.

از جمله شرايط لازم براي امامت امام، اين است كه افضل اهل زمانش باشد. خداوند متعال مي ‌فرمايد:

أَفَمَن يَهْدِي إِلَي الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لاَّ يَهِدِّيَ إِلاَّ أَن يُهْدَي فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ.[1]

آيا آن‌ كه خلق را به راه حق رهبري مي ‌كند، سزاوارتر به پيروي است يا آن‌كه نمي ‌كند، مگر آنكه خود هدايت شود. پس شما مشركان را چه شده است و چگونه چنين قضاوت باطل مي‌ كنيد؟

مقدمه

سال دهم هجرت كه مسلمانان همراه پيامبر اكرم(ص) مراسم حج را به پايان رساندند و آن سال، بعدا «حجة الوداع‏» نام گرفت، پيامبر اكرم(ص) عازم مدينه گرديد.

در جهان بيني توحيدي، مقام تشريع و قانون گذاري اصالتا از آن خدا است. قرآن كريم مي‏فرمايد: «اِنِ الْحُكْمُ اِلاّ لِلّهِ»(1)؛ «حكم و فرمان مخصوص خداوند است.» و حق تعيين پيامبر نيز كه سفير الهي است از آن حق تعالي است كه «اَللّهُ اَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ»؛(2) «خدا داناتر است كه رسالت خويش را در كجا قرار دهد.»

چهره درخشان حضرت على(ع) در تاريخ اسلام چنان پرفروغ است كه كمتر كسى را مى توان يافت كه از نقش على(ع) در صدر اسلام و قرب او در نزد پيامبراسلام(ص) اطلاعى نداشته باشد. همه مورخين و محدثين اذعان دارند كه على(ع) در اوان نوجوانى در دامان پيامبر(ص) پرورش يافت و على(ع) عطيه اى بود از خاندان ابوطالب(ع) در عصر فقر و مكنت, براى پيامبر; تا اين كه خداوند زمينه رشد و نمو على(ع) را در خانه پيامبر بدين طريق فراهم نمود و از سن ده سالگى به طور مستقيم تحت تربيت كامل ترين انسان عصر قرار گرفت.

در دوره حاكميت على بن‏ابى‏طالب(ع) اتفاقا روز عيد غدير با جمعه مصادف شد. مسلمانان حضور چشم‏گيرى پيدا كردند و آن حضرت براى اقامه نماز جمعه و خواندن خطبه‏هاى آن در برابر مردم قرار گرفت. حسين بن‏على(ع) مى‏گويد: پنج ساعت از روز گذشته بود[قبل از اذان ظهر]، كه پدرم خطبه‏ها را آغاز كرد. او نخست به حمد و ثناى حضرت حق پرداخت، صفات ربوبى‏اش را برشمرد، حاكميت مطلق را از آن وى دانست، نعمت‏هايش را مورد توجه قرار داد و بعد خطاب به مردم فرمود: خداوند تعالى امروز دو عيد بسيار بزرگ [جمعه و غدير] را براى شما در يك زمان قرار داده است؛ دو عيدى كه هر يك فلسفه وجودى ديگرى را تكامل مى‏بخشدو به وسيله هر يك هدايت در ديگرى اثر مى‏بخشد... سپس فرمود: توحيد و ايمان به يگانگى خداوند پذيرفته نمى‏شود مگر با اعتراف به نبوت پيامبرش محمد(ص) و دين و شريعت محمد(ص) پذيرفته نمى‏شود مگر با قبول ولايت امر كسى كه خدا فرمان ولايتش را داده است؛ و همه اين امور سامان نمى‏ پذيرد مگر بعد از توسل و تمسك به اهل ولايت.

اينك فريضه حج پايان يافته و زائران خانه خدا به سوى بلاد دور و نزديك در حال حركتند، شتران آرام آرام بانواى دلسوز آواز (هدى) و زنگوله‏هاى طنين اندازد در ميان صحراى سرزمين و بيابانهاى خشك و سوزان "غدير خم" طى طريق مى‏نمايند و به چهارراه جدايى و خداحافظى با رسولخدا(ص) نزديك مى‏شوند. روز پنجشنبه سال دهم هجرت است. درست هشت روز از عيد قربان مى‏گذرد. ناگهان دستور توقف از طرف پيامبر خدا(ص) به همراهان داده مى‏شود. مسلمانان در پيشاپيش قافله خبر توقف را به ساير مسلمانان عقب مانده رساندند. 

توجه خاصى كه اعليحضرت ملك فاروق اول،پادشاه مصر،درباره اين كتاب (الغدير)مبذول فرمودند،از رأى محكمش در مورد«وحدت اسلامى»و تشجيع دعوت كنندگان به سوى آن،حكايت مىكند،و پرده از روى اين حقيقت برمىدارد كه: داشتن آراء و عقائد خاص درباره مبادى و مذاهب اسلامى آزاد است و هرگز رشته برادرى محكم اسلامى كه قرآن مجيد آورده و با جملهانما المؤمنون اخوةالطليعة فى شعراء الشيعه جلد 2 خطى. بدان تصريح كرده از اين راه پاره نمىشود اگر چه كار مناظره و گفتگوى علمى درباره آن مسائل به اوج خود رسيده،جدال و مبارزه كلامى همچنان باقى باشد.و اين وضعى كه همواره در ميان امت اسلامى،و در رأس آنها صحابه و تابعين رواج داشته هر طائفهاى به عقائد و آراء خود دل خوش بودهكل حزب بما لديهم فرحون در معجم البلدان جلد 1 صفحه 312 آمده است:منظور از«مالك»پسر«عبد هند ابن نجم ابن منعة ابن برجان»است و«قس»به معنى طلب چيزى است و جمع آن مىشود«اقساس». بنابراين ممكن است به خاطر اينكه«مالك ابن هند»اين محل را يافته و آباد كرده است به نام او«اقساس مالك»ناميده شده است.

اساس مذهب تشيع بر دو حديث پايه گذارى شده است: يكى حديث ثقلين (1) ، كه پيامبراكرم(ص) در كمتر از نود روز در چهار مكان آن را به مردم گوشزد كرد؛ ديگرى حديث غدير. مى‏توان گفت حديث دوم مكمل حديث اول است.

بخش اول: حمد و ثنای الهی

ستايش خداي را سزاست كه در يگانگي اش بلند مرتبه و در تنهايي اش به آفريدگان نزديك است؛ سلطنتش پرجلال و در اركان آفرينش اش بزرگ است. بى آنكه مكان گيرد و جابه جا شود، بر همه چيز احاطه دارد و بر تمامي آفريدگان به قدرت و برهان خود چيره است.

همواره ستوده بوده و خواهد بود و مجد و بزرگي او را پاياني نيست. آغاز و انجام از او و برگشت تمامي امور به سوي اوست.

اوست آفريننده آسمان ها و گستراننده زمين ها و حكمران آن ها. دور و منزه از خصايص آفريده هاست و در منزه بودن خود نيز از تقديس همگان برتر است. هموست پروردگار فرشتگان و روح؛ افزوني بخش آفريده ها و نعمت ده ايجاد شده هاست.

بخش اول: حمد و ثنای الهی

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي عَلا في تَوَحُّدِهِ وَ دَنا في تَفَرُّدِهِ وَجَلَّ في سُلْطانِهِ وَعَظُمَ في اَرْكانِهِ، وَاَحاطَ بِكُلِّ شَيءٍ عِلْماً وَ هُوَ في مَكانِهِ وَ قَهَرَ جَميعَ الْخَلْقِ بِقُدْرَتِهِ وَ بُرْهانِهِ،

حَميداً لَمْ يَزَلْ، مَحْموداً لايَزالُ (وَ مَجيداً لايَزولُ، وَمُبْدِئاً وَمُعيداً وَ كُلُّ أَمْرٍ إِلَيْهِ يَعُودُ).

بارِئُ الْمَسْمُوكاتِ وَداحِي الْمَدْحُوّاتِ وَجَبّارُ الْأَرَضينَ وَ السّماواتِ، قُدُّوسٌ سُبُّوحٌ، رَبُّ الْمَلائكَةِ وَالرُّوحِ، مُتَفَضِّلٌ عَلي جَميعِ مَنْ بَرَأَهُ، مُتَطَوِّلٌ عَلي جَميعِ مَنْ أَنْشَأَهُ.

يَلْحَظُ كُلَّ عَيْنٍ وَالْعُيُونُ لاتَراهُ.