من شکرپاره، همتای عسل، زردآلو هستم. یک میوه‏ی کوهستانی که در ییلاقات به عمل می‏آیم.
عده‏ای زادگاه اولیه‏ی مرا ارمنستان می‏دانند، ولی من خود را ایرانی الاصل می‏شناسم و از ایران به ارمنستان رفته‏ام. من انواع و اقسام به اسامی نوری - قیسی و آغچه نبات دارم، به من اروق اروک و مشمش هم گفته‏اند. یک نوع من که میوه‏اش ریز و هسته‏اش تلخ است، مشمش کلیبی، یا زردآلوی هسته تلخ نام دارد، و میوه نارس مرا در خراسان اخکوک می‏نامند.
رسیده من مشروط به این که روی درخت با کمک حرارت آفتاب رسیده باشد، بسیار شیرین و معطر است، ولی میوه کال و نارس من دیرهضم و نفاخ بوده ترشی معده را زیاد کرده، و ایجاد آروغ ترش می‏کند. کسانی که معده‏ای تنبل دارند و آنهایی که غذا را ترش می‏کنند، نباید به میوه نارس و سفت من لب بزنند و تنها میوه‏ای از من را بخورند که کاملاً نرم و شیرین باشد. من به حد وفور ویتامین آ دارم. به این جهت به رشد اطفال شما کمک می‏کنم و به چشمان شما نور و جلا بخشیده، و از شب کوری جلوگیری می‏کنم و شما می‏توانید به جای روغن ماهی نامطبوع به فرزندان خود از میوه‏ی خوش مزه و گوارای من بدهید. هرگز مرا بعد از غذاهای سنگین نخورید، و بعد از خوردن من آب سرد ننوشید و در آب سرد استحمام ننمایید، زیرا در این صورت من در معده زود تخمیر می‏شوم، و ایجاد گاز و نفخ می‏نمایم و اما در این مورد باید بدانید اصولا ما میوه‏ها گناهی نداریم. مقصر واقعی غذاهای گوشتی هستند که ایجاد عطش می‏نمایند و با کمک ویتامین‏های ما، غذای خوبی برای میکربهای عفونت زا آماده می‏سازند و شما هم با خوردن آب خنک شکم را سرد می‏کنید و هضم غذا را به عقب می‏اندازید و به میکرب‏های متعفن فرصت نشو و نما می‏دهید. و این میکرب‏ها هستند که در معده تولید گاز می‏نمایند.
غذاشناسان جدید و قدیم مرا خون‏ساز می‏دانند، ولی پزشکان قدیم ایران حتی دانشمند بزرگ رازی مرا عامل رقیق شدن خون معرفی کرده است و در این مورد حکیم مؤمن و دیگران نوشته‏اند هر کس زردآلو بخورد، و بعد خون بگیرد، خون سفید از بدنش خارج می‏شود. این اتهام در حق من روا نیست، مخصوصاً امروز که همه می‏دانند عامل رقیق شدن خون کمبود ویتامین ث می‏باشد من علاوه بر داشتن ویتامین ث دارای آهن بوده، و هنر خون‏سازی دارم و از طرفی می‏دانیم که پزشکان قدیم ایران با داشتن تجربیات زیاد، کمتر اشتباه کرده‏اند و مثلی است معروف، بیهوده سخن به این درازی ممکن نیست، حقیقت این است که عامل فساد خون در این مورد هم میکرب‏هایی هستند که در معده در اثر تخمیر مواد غذایی رشد و نمو می‏نمایند و در مقابل سربازان مدافع بدن، یعنی گویچه‏های سفید خون، از سنگرهای خود خارج شده، و برای مقابله با این موجودات خطرناک وارد کارزار شده و در نتیجه نسبت گویچه‏های سفید به قرمز در خون بالا می‏رود و خون کمرنگ می‏شود و از طرفی همین عمل باعث کمبود ویتامین ث می‏گردد و اگر کسانی که دچار نفخ شکم هستند، در خوردن من افراط نمایند، پس از مدتی مبتلا به بیماری رقیق شدن خون خواهند شد و از این رو ما به این دسته از بیماران توصیه می‏نماییم که با خوردن آب لیمو و میوه‏های ترش و شیرین و سبزی‏های تازه با کمبود ویتامین ث مبارزه نمایند.
در اینجا بد نیست مجدداً یادآور شویم که تنها میوه کال و نارس من در بعضی از معده‏ها تولید نفخ کرده و تخمیر می‏شود و میوه‏های رسیده و برگه قیسی مخصوصاً قیسی که با گوگرد ضد عفونی شده باشد، چنین معایبی ندارد.
کسانی که عطش فراوان دارند، و در شکم خود احساس حرارت زیاد می‏نمایند و همچنین آنهایی که حرکات دودی در شکمشان زیاد است، از خوردن من بهره‏مند می‏شوند و نیز کسانی که مبتلا به گرمازدگی شده‏اند می‏توانند از وجود من یا آب من استفاده کنند و اگر دسترسی به میوه تازه ندارند، از برگه قیسی استفاده کرده و آن را خیس نموده و بعد میل نمایند. قیسی خشک مسهل صفرا و ملین بوده، عطش را کم می‏کند و غلیان خون و التهاب را برطرف می‏نماید.
اگر بعد از خوردن من احساس سنگینی در معده نمودید. و دچار نفخ شکم شدید، فوراً مقداری زیره را دم کرده، و میل نمایید. این عوارض برطرف میشود.
مغز هسته شیرین من کمی دیر هضم است ولی بو داده و نمک زده‏ی آن زود هضم می‏شود.
روغن مغز هسته‏ی شیرین من ملین معده و نرم کننده‏ی سینه می‏باشد. روغن مغز هسته‏ی تلخ ضد آماس است، و خوردن و مالیدن آن جهت مبتلایان به بواسیر نافع است، و ریختن چند قطره از آن در گوش مسکن درد آن می‏باشد. در سایر خواص شبیه روغن بادام تلخ است. مقدار خوراک آن فقط تا پانزده گرم می‏باشد، ولی روغن شیرین آن را بیشتر می‏توان خورد.
آشامیدن جوشانده برگ ما کرم معده را از بین می‏برد - ادرار زیاد می‏کند. کمپرس آن اورام را فرو می‏نشاند.
خوردن ده گرم از برگ خشک ما، با آب سرد درمان اسهال است. شکوفه درخت ما ضد خونریزی است، و برای این کار جوشانده‏ای تهیه کنید، مقداری از آن را بخورید، یا پنبه را در این آب آغشته کرده، در بینی مبتلایان به خون دماغ بگذارید و یا روی محل خونریزی قرار دهید و اثر معجزه آسای آن را به چشم ببینید.
اگر میوه مرا با مغز هسته آن بخورید دچار نفخ نخواهید شد.