كارت ملي هوشمند با ارائه 3 كاربرد اصلي شناسايي، تصديق هويت و امضاي
ديجيتال اين امكان را فراهم مي‌كند تا بتوان از كارت به عنوان يك ابزار
چند كاره استفاده كرد.
به كمك كارت ملي هوشمند، اين امكان فراهم مي‌شود كه كاربردهاي مختلف در كنار هم و روي يك كارت قرار گيرند.
اين كاربردها را مي‌توان در زمان صدور يا بعد از صدور روي كارت قرار داد.
متصدي هر كارت فقط امكان دسترسي به اطلاعات مربوط به خودش را دارد. مثل اينكه اطلاعات در صندوقچه‌هاي مختلفي روي كارت ذخيره شده باشد كه هر كدام كليد خودش را داشته باشد. به عنوان مثال پليس فقط قادر به مشاهده اطلاعات گواهينامه رانندگي صاحب كارت است و امكان مشاهده اطلاعات حساب مالي فرد كه روي كارت موجود است را ندارد.
*شرح مختصري از طرح كارت ملي هوشمند
كارت ملي هوشمند، يك كامپيوتر ساده و كوچك است كه با اتصال به يك كارتخوان، مي‌توان به اطلاعات درون آن دسترسي پيدا كرد. البته اطلاعات درون كارت ملي هوشمند به طور امني نگهداري مي‌شوند كه خود كارت از دسترسي‌هاي غيرمجاز به آن جلوگيري مي‌كند. در واقع يكي از مزاياي اصلي كارت ملي هوشمند، نسبت به كارت ملي كاغذي، همين امنيت بالاي آن چه به لحاظ بصري و چه به لحاظ ديجيتالي است. به اين ترتيب مي‌توان اطلاعات محرمانه‌تري را با ضريب اطمينان بالاتر روي كارت ملي هوشمند نگهداري كرد.
تاكنون كشورهاي مختلفي اقدام به طراحي و بعضاًَ پياده‌سازي كارت ملي هوشمند در كشورشان كرده‌اند. تقريباً تمامي كشورهاي حوزه خليج فارس و اكثر كشورهاي خاور دور پروژه كارت ملي هوشمند را شروع كرده‌اند. در آسيا كشورهايي مثل مالزي و سنگاپور و هنگ‌كنگ در اين زمينه، پيشرو بوده‌اند و هم اكنون كارت ملي هوشمند دارند كه مي‌توانند از اين كارت براي ارائه خدمات مختلف استفاده كنند.
كشورهاي مختلف بر اساس نياز و امكانات موجود، كاربردهاي متفاوتي را روي كارت ملي هوشمند خود گنجانده‌اند اما نكته مشترك در اكثر موارد، شناسايي و تصديق هويتبه صورت ديجيتال است.
*مزاياي كارت ملي هوشمند نسبت به كارت ملي كاغذي
كارت ملي هوشمند، علاوه بر داشتن يك بدنه با دوام، با ويژگي‌هاي امنيتي بيش‌تر و بالاتر نسبت به كارت ملي كاغذي، مزاياي ديگري نيز دارد كه كارت‌هاي كاغذي قادر به تامين آنها نيستند. از جمله مهم‌ترين اين مزايا اين كارت مي‌توان به شناسايي در حوزه ديجيتال، امكان تصديق هويت بر اساس رمز عبور، رمزنگاري و بيومتريك،به صورتي كه هم كارت، هم صاحب كارت و هم سيستم بهره‌برداري بتوانند دو به دو يكديگر را تصديق هويت كنند، امكان امضاي ديجيتال، امكان پردازش اطلاعات، امكان تغيير اطلاعات پس از صدور، امكان پشتيباني از كاربردهاي مختلف، امكان افزودن كاربرد جديد پس از صدور، امكان دسترسي به اطلاعات بر حسب مجوزهاي دسترسي مختلف و به صورت كاملا امن و امكان استفاده كارآمدتر از خدمات دولت الكترونيك اشاره كرد.
*كاربردهاي اصلي كارت ملي هوشمند
كارت ملي هوشمند مثل تمام كارت‌هاي شناسايي ديگر، نخستين وظيفه‌اش شناسايي است. به اين منظور ابتدا در زمان ثبت نام، اطلاعات صاحب كارت روي كارت قرار داده مي‌شود. اين اطلاعات، موارد كلي مثل نام، نام خانوادگي، تاريخ و محل تولد و مواردي از اين قبيل را شامل مي‌شود. به اين ترتيب هر كجا كه نياز به اطلاعات هويتي صاحب كارت باشد، وي مي‌تواندكارت خود را ارائه دهد و به صورت ديجيتالي شناسايي شود. شناسايي الكترونيكي موجب كاهش تقلب در شناسايي مي‌شود.
كاربرد اصلي ديگر كارت ملي هوشمند، تصديق هويت است. در كارت‌هاي سنتي، به كمك عكس صاحب كارت كه روي كارت چسبانده شده و يك مهر مخصوص روي آن خورده، عمل تصديق هويت انجام مي‌شود. در كارت ملي هوشمند هم روال مشابهي وجود دارد اما تصديق هويت در اينجا تنها به عكس محدود نمي‌شود. علاوه بر عكس، اطلاعات بيومتريكي (اثر انگشت) صاحب كارت نيز مي‌تواند روي كارت قرار گيرد. از همه مهم‌تر اينكه اطلاعات بيومتريكي به صورت الكترونيكي قابل بررسي هستند. اين به اين معني است كه در يك مركز بهره‌برداري كه به حسگر اثر انگشت مجهز است، صاحب كارت بعد از قرار دادن كارتش در كارتخوان، انگشت خود را روي حسگر اثر انگشت قرار مي‌دهد؛ سپس سيستم بررسي مي‌كند كه آيا اثر انگشت صاحب كارت با اثر انگشتي كه روي كارت به صورت الكترونيكي ذخيره شده يكسان است يا خير. در صورت يكسان بودن امكان ادامه عمليات وجود خواهد داشت. به اين ترتيب امكان جعل هويت به حداقل مي‌رسد.
يكي از كاربردهاي مهم ديگر كه روي كارت ملي هوشمند قرار مي‌گيرد، كاربرد امضاي ديجيتال است. به اين ترتيب، صاحب كارت مي‌تواند اسناد الكترونيكي را در فضاي ديجيتال امضا كنند.
كارت ملي هوشمند به عنوان يك كليد ورود مناسب براي كاربردهايي همچون هدفمند كردن يارانه‌ها، سلامت الكترونيكي و كاربردهاي انتخابات و ساير خدمات شهروندي، با هماهنگي نهادهاي ذيربط، مي‌تواند قابل استفاده باشد.
*امضاي ديجيتال
امضاي ديجيتال از نظر كاربرد، همان امضاي سنتي است؛ اما در فضاي ديجيتال، در اسناد كاغذي، گيرنده يك نامه، سند، مي‌تواند از طريق امضاي شخص فرستنده، اين اطمينان را حاصل كند كه نامه، سند جعلي نيست. همچنين امضاي يك نامه، سند، براي امضا كننده نامه، سند بار قانوني به همراه دارد و نمي‌تواند امضاي سند را انكار كند.
كارت ملي هوشمند اين بستر را هم براي فرستنده و هم گيرنده نامه، سند فراهم مي‌كند كه اسناد را امضا و صحت آن را بررسي كنند. ايده امضاي ديجيتال بسيار ساده است: نامه، سند فرستنده به صورت ديجيتالي خلاصه مي‌شود و به صورت يك بسته در مي‌آيد. اين بسته به كمك كارت فرستنده كد مي‌شود و بسته حاصله امضاي ديجيتال نام دارد كه در انتهاي نامه به صورت ديجيتالي قرار مي‌گيرد. متن به همراه امضاي ديجيتال در انتهاي آن به گيرنده ارسال مي‌شود. در طرف گيرنده، متن اصلي نامه به همان روش بالا خلاصه مي‌شود، بخش امضا ديجيتال نيز با كمك كارت گيرنده كد گشايي مي‌شود و با بسته خلاصه شده مقايسه مي‌شود در صورتي كه اين دو با هم برابر باشند به اين معني است كه همان شخصي كه ادعا كرده، نامه را امضا كرده است.
*بيومتريك
يكي ديگر از امكاناتي كه در كارت ملي هوشمند قرار دارد، ويژگي‌هاي بيومتريكي صاحب كارت است. عكس و اثر انگشت صاحب كارت به صورت الكترونيكي در كارت وي ذخيره مي‌شود. به اين ترتيب امنيت استفاده از كارت به طور قابل ملاحظه‌اي بالا مي‌رود. ديگر هر كس با وارد كردن يك رمز عبور ساده امكان استفاده يا سوء‌استفاده از يك كارت را ندارد. براي استفاده از كارت حتماً بايد صاحب كارت حضور داشته باشد تا اثر انگشت وي به صورت ديجيتالي با اثر انگشتي كه در هنگام ثبت‌نام در كارت ذخيره شده است مقايسه و تطبيق داده شود و سپس اجازه استفاده از امكانات كارت به وي داده مي‌شود. ادامه مطلب
به كمك كارت ملي هوشمند، اين امكان فراهم مي‌شود كه كاربردهاي مختلف در كنار هم و روي يك كارت قرار گيرند.
اين كاربردها را مي‌توان در زمان صدور يا بعد از صدور روي كارت قرار داد.
متصدي هر كارت فقط امكان دسترسي به اطلاعات مربوط به خودش را دارد. مثل اينكه اطلاعات در صندوقچه‌هاي مختلفي روي كارت ذخيره شده باشد كه هر كدام كليد خودش را داشته باشد. به عنوان مثال پليس فقط قادر به مشاهده اطلاعات گواهينامه رانندگي صاحب كارت است و امكان مشاهده اطلاعات حساب مالي فرد كه روي كارت موجود است را ندارد.
*شرح مختصري از طرح كارت ملي هوشمند
كارت ملي هوشمند، يك كامپيوتر ساده و كوچك است كه با اتصال به يك كارتخوان، مي‌توان به اطلاعات درون آن دسترسي پيدا كرد. البته اطلاعات درون كارت ملي هوشمند به طور امني نگهداري مي‌شوند كه خود كارت از دسترسي‌هاي غيرمجاز به آن جلوگيري مي‌كند. در واقع يكي از مزاياي اصلي كارت ملي هوشمند، نسبت به كارت ملي كاغذي، همين امنيت بالاي آن چه به لحاظ بصري و چه به لحاظ ديجيتالي است. به اين ترتيب مي‌توان اطلاعات محرمانه‌تري را با ضريب اطمينان بالاتر روي كارت ملي هوشمند نگهداري كرد.
تاكنون كشورهاي مختلفي اقدام به طراحي و بعضاًَ پياده‌سازي كارت ملي هوشمند در كشورشان كرده‌اند. تقريباً تمامي كشورهاي حوزه خليج فارس و اكثر كشورهاي خاور دور پروژه كارت ملي هوشمند را شروع كرده‌اند. در آسيا كشورهايي مثل مالزي و سنگاپور و هنگ‌كنگ در اين زمينه، پيشرو بوده‌اند و هم اكنون كارت ملي هوشمند دارند كه مي‌توانند از اين كارت براي ارائه خدمات مختلف استفاده كنند.
كشورهاي مختلف بر اساس نياز و امكانات موجود، كاربردهاي متفاوتي را روي كارت ملي هوشمند خود گنجانده‌اند اما نكته مشترك در اكثر موارد، شناسايي و تصديق هويتبه صورت ديجيتال است.
*مزاياي كارت ملي هوشمند نسبت به كارت ملي كاغذي
كارت ملي هوشمند، علاوه بر داشتن يك بدنه با دوام، با ويژگي‌هاي امنيتي بيش‌تر و بالاتر نسبت به كارت ملي كاغذي، مزاياي ديگري نيز دارد كه كارت‌هاي كاغذي قادر به تامين آنها نيستند. از جمله مهم‌ترين اين مزايا اين كارت مي‌توان به شناسايي در حوزه ديجيتال، امكان تصديق هويت بر اساس رمز عبور، رمزنگاري و بيومتريك،به صورتي كه هم كارت، هم صاحب كارت و هم سيستم بهره‌برداري بتوانند دو به دو يكديگر را تصديق هويت كنند، امكان امضاي ديجيتال، امكان پردازش اطلاعات، امكان تغيير اطلاعات پس از صدور، امكان پشتيباني از كاربردهاي مختلف، امكان افزودن كاربرد جديد پس از صدور، امكان دسترسي به اطلاعات بر حسب مجوزهاي دسترسي مختلف و به صورت كاملا امن و امكان استفاده كارآمدتر از خدمات دولت الكترونيك اشاره كرد.
*كاربردهاي اصلي كارت ملي هوشمند
كارت ملي هوشمند مثل تمام كارت‌هاي شناسايي ديگر، نخستين وظيفه‌اش شناسايي است. به اين منظور ابتدا در زمان ثبت نام، اطلاعات صاحب كارت روي كارت قرار داده مي‌شود. اين اطلاعات، موارد كلي مثل نام، نام خانوادگي، تاريخ و محل تولد و مواردي از اين قبيل را شامل مي‌شود. به اين ترتيب هر كجا كه نياز به اطلاعات هويتي صاحب كارت باشد، وي مي‌تواندكارت خود را ارائه دهد و به صورت ديجيتالي شناسايي شود. شناسايي الكترونيكي موجب كاهش تقلب در شناسايي مي‌شود.
كاربرد اصلي ديگر كارت ملي هوشمند، تصديق هويت است. در كارت‌هاي سنتي، به كمك عكس صاحب كارت كه روي كارت چسبانده شده و يك مهر مخصوص روي آن خورده، عمل تصديق هويت انجام مي‌شود. در كارت ملي هوشمند هم روال مشابهي وجود دارد اما تصديق هويت در اينجا تنها به عكس محدود نمي‌شود. علاوه بر عكس، اطلاعات بيومتريكي (اثر انگشت) صاحب كارت نيز مي‌تواند روي كارت قرار گيرد. از همه مهم‌تر اينكه اطلاعات بيومتريكي به صورت الكترونيكي قابل بررسي هستند. اين به اين معني است كه در يك مركز بهره‌برداري كه به حسگر اثر انگشت مجهز است، صاحب كارت بعد از قرار دادن كارتش در كارتخوان، انگشت خود را روي حسگر اثر انگشت قرار مي‌دهد؛ سپس سيستم بررسي مي‌كند كه آيا اثر انگشت صاحب كارت با اثر انگشتي كه روي كارت به صورت الكترونيكي ذخيره شده يكسان است يا خير. در صورت يكسان بودن امكان ادامه عمليات وجود خواهد داشت. به اين ترتيب امكان جعل هويت به حداقل مي‌رسد.
يكي از كاربردهاي مهم ديگر كه روي كارت ملي هوشمند قرار مي‌گيرد، كاربرد امضاي ديجيتال است. به اين ترتيب، صاحب كارت مي‌تواند اسناد الكترونيكي را در فضاي ديجيتال امضا كنند.
كارت ملي هوشمند به عنوان يك كليد ورود مناسب براي كاربردهايي همچون هدفمند كردن يارانه‌ها، سلامت الكترونيكي و كاربردهاي انتخابات و ساير خدمات شهروندي، با هماهنگي نهادهاي ذيربط، مي‌تواند قابل استفاده باشد.
*امضاي ديجيتال
امضاي ديجيتال از نظر كاربرد، همان امضاي سنتي است؛ اما در فضاي ديجيتال، در اسناد كاغذي، گيرنده يك نامه، سند، مي‌تواند از طريق امضاي شخص فرستنده، اين اطمينان را حاصل كند كه نامه، سند جعلي نيست. همچنين امضاي يك نامه، سند، براي امضا كننده نامه، سند بار قانوني به همراه دارد و نمي‌تواند امضاي سند را انكار كند.
كارت ملي هوشمند اين بستر را هم براي فرستنده و هم گيرنده نامه، سند فراهم مي‌كند كه اسناد را امضا و صحت آن را بررسي كنند. ايده امضاي ديجيتال بسيار ساده است: نامه، سند فرستنده به صورت ديجيتالي خلاصه مي‌شود و به صورت يك بسته در مي‌آيد. اين بسته به كمك كارت فرستنده كد مي‌شود و بسته حاصله امضاي ديجيتال نام دارد كه در انتهاي نامه به صورت ديجيتالي قرار مي‌گيرد. متن به همراه امضاي ديجيتال در انتهاي آن به گيرنده ارسال مي‌شود. در طرف گيرنده، متن اصلي نامه به همان روش بالا خلاصه مي‌شود، بخش امضا ديجيتال نيز با كمك كارت گيرنده كد گشايي مي‌شود و با بسته خلاصه شده مقايسه مي‌شود در صورتي كه اين دو با هم برابر باشند به اين معني است كه همان شخصي كه ادعا كرده، نامه را امضا كرده است.
*بيومتريك
يكي ديگر از امكاناتي كه در كارت ملي هوشمند قرار دارد، ويژگي‌هاي بيومتريكي صاحب كارت است. عكس و اثر انگشت صاحب كارت به صورت الكترونيكي در كارت وي ذخيره مي‌شود. به اين ترتيب امنيت استفاده از كارت به طور قابل ملاحظه‌اي بالا مي‌رود. ديگر هر كس با وارد كردن يك رمز عبور ساده امكان استفاده يا سوء‌استفاده از يك كارت را ندارد. براي استفاده از كارت حتماً بايد صاحب كارت حضور داشته باشد تا اثر انگشت وي به صورت ديجيتالي با اثر انگشتي كه در هنگام ثبت‌نام در كارت ذخيره شده است مقايسه و تطبيق داده شود و سپس اجازه استفاده از امكانات كارت به وي داده مي‌شود.