خوش آمدید

نتيجه اين تحقيق در نوع خود جالب توجه بوده است. به عنوان نشانه‌اي از ابتلا به افسردگي، افرادي كه شكلات زيادي مي‌خورند، نشان‌دهنده وجود ارتباطي مستقيم ميان خلق و خوي آنها با شكلات است.

البته ممكن است اين نوع رابطه ميان مواد غذايي ديگر نيز وجود داشته باشد، اما شكلات از آن دسته مواد غذايي است كه طرفداران بي‌شماري دارد و به همين دليل آن را براي اين تحقيق انتخاب كرده‌ايم.

خير. در حقيقت زنان و مرداني كه نشانه‌هايي از ابتلا به افسردگي دارند معمولا تمايل زيادي نيز به خوردن شكلات دارند. ما نتايج اين دستاورد را در تازه‌ترين شماره نشريه آرشيو پزشكي منتشر كرده‌ايم و البته با واكنش‌هاي جالب توجهي از سوي مراكز علمي و پزشكي جهان مواجه شده‌ايم.

بله. اما حقيقت چيز ديگري است. شايد اين تصوري باشد كه بسياري از مردم عادي دارند، اما از مدت‌ها پيش اين عقيده در ميان متخصصان وجود داشته كه خوردن شكلات نشان‌دهنده قرار داشتن افراد در شرايط مشابه افسردگي است. به هر حال شكلات يكي از موادغذايي پرطرفدار در دنياست و از اين‌رو انجام تحقيقات گسترده درخصوص آن ضروري به نظر مي‌رسد.

ما تحقيقات خود را تازه آغاز كرده‌ايم و از اين‌رو هنوز نمي‌توانيم به طور جدي در اين خصوص صحبت كنيم. اما محققاني وجود دارند كه معتقدند خوردن شكلات مي‌تواند در كاهش يا شدت يافتن سطح افسردگي در افراد تاثيرگذار باشد. البته بايد گفت كه در آينده مشخص شدن اين موضوع يكي از برنامه‌هاي اصلي ما خواهد بود. البته هم‌اكنون در گوشه و كنار جهان تحقيقات مشابهي در اين زمينه در حال انجام است.

بهترين راه براي رسيدن به نتايج قطعي و قابل اطمينان‌تر اين است كه چنين بررسي‌هايي را روي گروه بزرگ‌تري از داوطلبان انجام دهيم. از اين‌رو ما گروهي متشكل از يكهزار فرد بالغ را كه تركيبي از زن و مرد بودند، انتخاب كرديم. اين افراد نه تنها از داروهاي افسردگي استفاده نمي‌كردند بلكه هيچ‌گونه علائمي كه نشان از ابتلا به بيماري‌هاي قلبي يا ديابت نيز باشد در آنها ديده نشده است. اين ‌كه اين افراد از هر نظر بخصوص شرايط قلبي سالم باشند براي دستيابي به نتايج قابل اطمينان‌تر از اهميت بالايي برخوردار است.

كمي هم درخصوص نوع پرسش‌هايي كه از آنها به عمل آورده‌ايد صحبت كنيد.

از اين افراد پرسش‌هاي گوناگوني درخصوص ميزان و نحوه مصرف شكلات در يك بازه زماني مشخص مطرح شد. ما از آنها خواستيم درباره ميزان شكلاتي كه در هفته مصرف مي‌كنند، صحبت كنند. در ادامه از آنها خواسته شد تا در مركز بررسي سطح افسردگي حاضر شوند. در اين مركز متخصصان ما با استفاده از پيشرفته‌ترين فناوري‌هاي تشخيصي به بررسي دقيق سطح افسردگي در آنها پرداختند.

بله. ما متوجه شديم مردان و زناني كه نمرات بالاتري درخصوص ابتلا به سطوح گوناگوني از افسردگي كسب كرده‌اند تا 12 نوبت در ماه شكلات مي‌خورند. اما افرادي كه نمرات به مراتب كمتري به دست آورده بودند در هر ماه تنها 8 بار شكلات مصرف مي‌كنند. همچنين افرادي كه هيچ‌گونه علائمي از ابتلا به افسردگي ندارند تنها 5 بار در ماه شكلات مصرف مي‌كنند. البته شايد اين تصور به ذهن خطور كند كه ممكن است نوع شكلات و تلخ و شيرين بودن آن تاثيري در اين زمينه داشته باشد، اما تحقيقات ما نشان داد كه هيچ تفاوتي در اين زمينه وجود ندارد.

ممكن است چنين نكته‌اي حقيقت داشته باشد اما مطالعات ما تفاوتي در اين زمينه نشان نداده است. در حقيقت نمي‌توان گفت افراد افسرده و افراد سالم از نظر روحي، در مصرف غذاهايي نظير ماهي، ميوه و سبزيجات و حتي نوشيدني‌هايي نظير قهوه تفاوت‌هاي چشمگيري با هم دارند.

تحقيقاتي از اين دست كه با تغذيه انسان به طور مستقيم سر و كار دارد، از اهميت خاصي برخوردار است و نياز به دقت بالايي دارد. از اين‌رو فكر مي‌كنيم نياز است تا در آينده رشته تحقيقات گسترده‌تري در اين زمينه انجام شود. ما بايد بيش از پيش از وجود اين ارتباط (رابطه ميان مصرف شكلات و سطوح مختلف افسردگي) مطمئن شويم. همچنين بايد به اين نتيجه برسيم كه آيا شكلات نسبت به افسردگي جنبه درماني دارد يا حتي يك فاكتور تشديدكننده است.

اين به نوع نگاه افراد بستگي دارد، اما حقيقت اين است كه مي‌توان به اين نوع مطالعات علمي به عنوان ابزاري براي جلوگيري از وقوع خطرات احتمالي در زندگي نگاه كرد. با توجه به اين ‌كه براي انجام اين تحقيقات سرمايه‌گذاري‌هاي مالي و علمي قابل توجهي شده است، مي‌توان تا حد زيادي به نتايج آنها اطمينان كرد.

مهدي پيرگزي

در كتاب‌هاي تاريخ پزشكي آمده است، اولين بار پزشكي كه متوجه بيماري آلزايمر شد، خود دكتر آلزايمر بود كه پزشكي آلماني بوده است. او در سال 1901 ميلادي با بررسي خانمي مسن كه مبتلا به علائمي مرموز از نوعي بيماري مغزي شده بود، توانست سال‌ها بعد يعني سال 1906 اين بيماري را تعريف كند كه در آن وقت چون اسمي برايش پيدا نكرد، ناچار اسم خود را روي اين بيماري گذاشت و چنين بود كه آلزايمر شد قاتل اعصاب و روان افراد مسن.

هفدهمين كنگره بين‌المللي بيماري‌هاي مغز و اعصاب در كشورمان نكات تازه‌اي را درخصوص اين بيماري‌ها ارائه كرد كه يكي از مهم‌ترين آنها اين بود كه هم‌اكنون در هر 7 ثانيه يك نفر به بيماري فراموشي مبتلا مي‌شود. براساس مطالعه‌اي جهاني، سال 2005 در كل دنيا

ميليون نفر به دمانس يا فراموشي مبتلا بوده‌اند كه پيش‌بيني شده اين رقم در سال 2009 به رقم 80 ميليون نفر رسيده كه در نوع خود آماري تكان‌دهنده است.

آيا من هم آلزايمر دارم؟

اين سوالي است كه شايد خيلي از شما مخاطبان عزيز تا اينجاي قضيه از خود پرسيده‌ايد كه آيا من هم به آلزايمر مبتلا شده‌ام يا خير؟

پاسخ اين سوال را بايد در شناسايي علائم اين بيماري جستجو كرد كه دانستن آن بر هر فردي بويژه افراد با سن بالا امري است واجب، چراكه پزشكان بر اين عقيده‌اند كه مهم‌ترين نكته در درمان اين بيماران شناسايي زودرس آلزايمر است، اما در هر حال علائم آلزايمر به اين قرار است:

1 ـ بيمار آلزايمري در مراحل اوليه بيماري از احساس گيجي و از دست رفتن حافظه كوتاه‌مدت خود البته به طور گذرا شكايت دارد.

2 ـ توان قضاوت فرد نسبت به مسائل روز مختصري مختل مي‌شود.

3 ـ فرد در برخي اوقات روز البته نه هميشه نسبت به زمان و مكان و حالت، آگاهي خود را از دست مي‌دهد.

1 ـ فرد بيمار بتدريج به شخصيتي عصبي، افسرده، شكاك و مضطرب تبديل مي‌شود.

2 ـ خواب بيمار بتدريج به‌هم مي‌ريزد و از بي‌خوابي در اغلب اوقات شب و خواب‌آلودگي در طول روز شكايت دارد.

3 ـ به وضوح خانواده متوجه مي‌شوند كه بيمار در شناختن افراد فاميل دچار مشكل مي‌شود.

1 ـ شب‌ها بيمار غيرقابل تحمل مي‌شود و با ايجاد سر و صداهاي نامفهوم آسايش را از خانواده مي‌گيرد.

2 ـ كنترل ادرار و مدفوع بيمار از بين مي‌رود.

3 ـ عصبيت‌ها و فراموشي بيمار به اوج خود مي‌رسد.

از ديگر علائم اين بيماري مي‌توان به زودرنجي، عدم توانايي كنترل هيجانات، خواب‌آلودگي مفرط، رفتارهاي كودكانه و حالات وسواس مفرط اشاره كرد.

پزشكان مي‌گويند بالا رفتن سن مهم‌ترين عامل خطر براي ابتلا به آلزايمر است. مشاهده شده كه در حدود 3 تا 4 درصد از افراد بالاي 60 تا 65 سال درجاتي از آلزايمر دارند و اين ميزان با بالا رفتن سن به طرز عجيبي افزايش مي‌يابد.

به عنوان مثال در افراد بالاي 80 سال 25 تا 50 درصد افراد درجاتي از آلزايمر را يدك مي‌كشند. يعني اين كه افراد چه مرد و چه زن به محض اين كه سن‌شان از 50 يا 55 سال گذشت، حداقل بايد سالانه يك بار توسط يك نورولوژيست ويزيت شوند تا به محض شروع روند اين بيماري درمان‌هاي لازم انجام گيرد.

اما اين كه چرا آلزايمر خود را با اين علائم نشان مي‌دهد، برمي‌گردد به تغييراتي كه در اين بيماري در مغز مشاهده مي‌شود.

اولين گام در تشخيص اين بيماري گرفتن يك شرح حال و دانستن گذشته بيمار است و سپس انجام آزمايش‌هاي كلينيكي و پاراكلينيكي آغازگر روند تشخيص بيماري است. اگر يادتان باشد آقاي دكتر آلزايمر در سال 1901 بيماري داشته كه در حقيقت مبتلا به آلزايمر بوده و چند سال بعد اين بيمار فوت مي‌كند. پس از فوت اين بيمار دكتر آلزايمر با انجام كالبدشكافي مغز اين فرد متوجه وجود پلاك‌هايي در مغز او مي‌شود كه جنس آنها از تركيبات آميلوييدي بوده است، اما در هر حال امروز با پيشرفت علم و انجام تصويربرداري از مغز بيماران ديده شده كه تغييرات واضحي در مغز اين افراد پديد مي‌آيد كه عموما در نقاطي از مغز است كه وظيفه ثبت خاطرات و بيان احساسات را به عهده دارند.

پزشكان آمريكايي بتازگي دريافته‌اند كه عامل اصلي بيماري آلزايمر، پروتئيني است با نام بتا آميلوئيد كه در همه سلول‌هاي مغزي همه ما آدم‌ها وجود دارد و فرقش با بيماران آلزايمري اين است كه اين تركيب در افراد بيمار آنقدر زياد مي‌شود كه سلول‌هاي مغزي را به طور كامل مي‌پوشاند و به نوعي سبب ازكارافتادگي زودرس اين سلول‌ها مي‌شود و اين‌چنين است كه در افراد آلزايمري در حقيقت تعداد سلول‌هاي در حال فعاليت به نوعي كاهش مي‌يابد و اين يعني همان زوال عقل.

به رغم آنچه كه بيماران از درمان در ذهنشان نقش مي‌بندد، پزشكان تنها در درمان آلزايمر به دنبال درمان‌هاي علامتي هستند و بيشتر راه‌هايي را براي بيماران پيشنهاد مي‌كنند كه علائم مربوط به بيماري را تسكين مي‌دهد و كمتر علاج قطعي محسوب مي‌شود، چراكه آلزايمر در حقيقت بيماري‌اي تحليل‌رونده با سيري پيش‌رونده است كه تنها مي‌توان ابتدا سيرش را كند كرد و در مرحله دوم آسيب‌هاي وارده به مغز را ريكاوري كرد، از اين‌رو بيماران بايد ابتدا از اين لحاظ توجيه شوند. به هر حال امروز چند دسته دارو وجود دارد كه در درمان و تسكين علائم اين بيماري توانسته‌اند كمك كنند.

ـ دسته مهمي از داروها در درمان آلزايمر، آنتي‌سايكوتيك‌ها هستند كه در حقيقت با توهمات و بي‌قراري بيمار مبارزه و آنها را به نوعي آرام مي‌كنند.

ـ داروهاي كاهش‌دهنده اضطراب و استرس نيز در بيماران از نقشي برجسته برخوردارند كه به فراخور بيمار و درجه وي برايش از سوي نورولوژيست تجويز مي‌شود.

ـ داروهاي نسل جديد همچون Exelon يا همان ريواستيگمين كه اين روز‌ها فرم پچ پوستي آن نيز روانه بازار شده، توانسته انقلابي را در درمان بيماران پديد آورد، به اين طريق كه تاكنون اين داروها كه به صورت خوراكي مصرف مي‌شد، با تغيير ماهيت و فرم راحت‌تر توانسته مورد مصرف بيمار قرار گيرد.

ـ برخي متخصصان نيز در كنار دارودرماني، بيماران را به استفاده از طب‌هاي مكملي همچون طب سوزني، ماساژدرماني و روان‌درماني تشويق مي‌كنند كه به عقيده برخي از آنها مي‌توانند در كنار درمان‌هاي دارويي موثر باشند.

بسياري از خانواده‌ها از اسم آلزايمر هراس دارند و وقتي اسم اين بيماري به ميان مي‌آيد، تصويري كه در ذهنشان نقش مي‌بندد، بيماري است كه از نظر روحي هيچ‌گونه تعادلي ندارد و طبيعتا سبب آزار و اذيت فراواني براي خانواده خود مي‌شوند، از اين‌رو براي اين كه به چنين دردسرهايي دچار نشويد به چند نكته توجه كنيد.

ـ سعي كنيد براي بيمارتان لحظاتي را پديد آوريد كه مدام خاطرات گذشته بويژه خاطرات مربوط به حافظه كوتاه‌مدت خود را به ياد بياورد. گرفتن عكس، نوشتن خاطره و نشان دادن آلبوم‌هاي خانوادگي همگي تكنيك‌هاي يادآوري خاطرات گذشته است.

ـ هميشه با لحني آرام با بيمارتان صحبت كنيد و فراموش نكنيد آرامش روحي ـ رواني براي اين دسته از بيماران از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. محل خواب بيمار جاي آرام و ساكتي باشد و خواب بيمار مختل نشود.

ـ حل جدول، ديدن فيلم، خواندن كتاب و رمان و ديد و بازديد با اقوام دور و نزديك در حفظ روحيه و از آن مهم‌تر تقويت حافظه كوتاه‌مدت وي بسيار موثر است.

ـ حبس كردن بيمار در يك اتاق تنگ و تاريك و قطع رابطه با وي اشتباه مطلق است. اين گونه رفتارها حال بيمار را وخيم‌تر مي‌كند.

5 ـ بيمار را مجبور كنيد ساعاتي منظم را در طول روز، يك فعاليت ورزشي هوازي و سبك را در برنامه خود قرار دهد.

اگر شما يك بيمار مبتلا به آلزايمر هستيد و از بيماري خود آگاهي داريد، اصلا جاي نگراني نيست. در كنار درمان‌هاي خود به نكات زير توجه كنيد و از امروز برنامه‌اي براي اجرايي كردن آن بريزيد.

ـ مغز خود را در هر حالتي فعال نگاه داريد. در طول روز ساعاتي منظم را براي مطالعه، ساعاتي براي بازي‌هاي فكري همچون شطرنج، رفتن به پارك، حل جدول و هر كار پويايي كه مغز شما را به چالش مي‌كشد، اختصاص دهيد.

ـ در اسرع وقت يك جمع دوستانه براي خود تشكيل دهيد، حال اين جمع از همسن و سالانتان در محيط پارك يا هر جمع ديگري باشد.

ـ رژيم غذايي سالم و بدون چربي و نمك از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. مصرف هر گونه فست‌فود، غذاي چرب، نمك زياد و گوشت قرمز بايد حذف و به جاي آن رژيم‌هاي غذايي پرفيبر و سبزيجات جايگزين شود.

ـ انجام يك فعاليت ورزشي منظم و سبك، پياده‌روي، دوچرخه‌سواري و شنا از بهترين نمونه‌ها براي فعال بودن مغز است.

ـ آزمايش كامل توسط يك متخصص داخلي براي پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي جسمي همچون فشار خون، قند و... به دليل افزايش سرعت پيشرفت آلزايمر به جاي خود لازم است كه توصيه مي‌شود هر 6 ماه تا يك سال انجام شود.

ـ مراقب حوادث رانندگي باشيد. به دليل احتمال بروز برخي علائم حاد مغزي پيشنهاد مي‌شود در موارد شديد بيماري از رانندگي شخصي فرد بيمار جلوگيري به عمل آيد.

دكتر شيرين فرجي گودرزي

در زودپز پخت غذا در يك ظرف كاملا در بسته و تحت فشار انجام مي‌شود و به اين ترتيب مدت زمان پخت غذا كاهش خواهد يافت.

نخستين زودپز سال 1679 ميلادي ساخته شد كه براساس نام مخترع فرانسوي آن، دنيس پاپين، اين زودپز را پاپين نامگذاري كرده بودند. اين فيزيكدان فرانسوي علاوه بر اختراع زودپز، مدل اوليه‌اي را براي طراحي و ساخت سيلندرها و پيستون‌هاي ماشين بخار ارائه كرد كه اگرچه به اجرا درنيامد، اما بسياري از محققان ديگر توانستند تغييراتي را در طراحي آن به وجود آورند كه در نتيجه به اختراع ماشين بخار و ايجاد يك انقلاب صنعتي عظيم در اين عرصه منتهي شد. پاپين پس از همكاري با فيزيكدان هلندي كريستين هايكنز براي انجام آزمايشاتي درباره پمپ هوا سال 1675 ميلادي راهي لندن شد تا همكاري جديدي را با رابرت بويل، از فيزيكدانان انگليسي آغاز كند و پس از مدت زمان كوتاهي سال 1679 ميلادي موفق به اختراع زودپز شد.

بدنه ديگ زودپز از فولاد ضدزنگ يا آلياژي از جنس آلومينيوم ساخته مي‌شود. همان طور كه مي‌دانيد هر مايعي پس از رسيدن به يك دماي خاص شروع به جوشيدن مي‌كند كه از آن به عنوان دماي جوش مايعات نام برده مي‌شود. دماي جوش آب 100 درجه سانتي‌گراد است. با افزايش فشار دماي جوش مايعات افزايش و با كاهش فشار اين دما كاهش مي‌يابد. وقتي غذا را همراه با مقداري آب داخل زودپز مي‌ريزيم و در آن را مي‌بنديم، آب به جوش آمده و بخار مي‌شود. با افزايش ميزان بخار آب در زودپز فشار داخل ظرف هم افزايش يافته و به اين ترتيب نقطه جوش آب بالا مي‌رود. وقتي مواد غذايي در دماي بالاتري قرار مي‌گيرند سرعت پخت آنها افزايش يافته و به اين ترتيب غذا در مدت زمان كوتاه‌تري آماده خواهد شد.

در زودپز، بخار بسيار داغي ايجاد مي‌شود كه موجب مي‌شود دماي درون ظرف به 300 درجه سانتي‌گراد افزايش يابد. اين در حالي است كه در ديگ‌هاي معمولي كه در پخت غذا از آنها استفاده مي‌شود هيچ‌گاه دماي هوا تا اين اندازه افزايش نخواهد يافت. به اين ترتيب در زودپز بدون اين كه ويتامين‌ها و مواد معدني موجود در يك ماده غذايي از بين برود سرعت پخت آن ماده غذايي افزايش مي‌يابد.

استفاده از زودپز در مناطقي كه در ارتفاعات قرار گرفته‌اند بسيار موثر است. از آنجايي كه در مناطق مرتفع به علت كاهش فشار جوي آب در دماي پايين‌تري به جوش مي‌آيد استفاده از زودپز مي‌تواند اين محدوديت را از ميان بردارد. اگرچه زودپز در سال 1679 ميلادي اختراع شد، اما نخستين زودپزهاي آلومينيومي در سال 1915 ميلادي ساخته شدند و پس از آن در سال 1937 ميلادي نخستين زودپز كوچكي كه قابليت استفاده در آشپزخانه‌هاي خانگي را داشت توسط آلفرد فيشلر طراحي و ساخته شد كه مورد استقبال بسياري از خانم‌ها در سراسر دنيا قرار گرفت.

مريم وكيلي