خوش آمدید

زان تشنگان هنوز به عیوق می رسد فریاد العطش ز بیابان کربلا

مقدمه

هنوز آوای گرم حسین علیه السلام در فضای تاریخ می پیچد و نوایی جان بخش، دلنواز و روح انگیز است و هر آزاده ای در هر کجای این دنیای خاکی، پای بر سرزمین نینوا می گذارد، از سالار و سید شهیدان درس مهربانی، عطوفت، ایثار و آزادگی و شجاعت می گیرد.

کربلا بعد از واقعه عاشورا در همه جا پراکنده می شود و این سرزمین آن چنان گسترده می گردد که دیگر هر دیار و سامانی که آزاده ای از خود گذشته داشته باشد آن دیار کربلاست و در هر زمانی که فریاد حق و حقیقت جویی و آرمان خواهی به گوش جان می رسد آن زمان عاشوراست که مردم دست از جان شسته همان مسیر حقیقت و خون سرخ حسین علیه السلام را پی می گیرند و روز به روز به عظمت و شجاعت و جلال و شکوه و ارزش عاشوراییان و قیام سرخشان افزوده می شود.

هنوز خون گلوی حسین جاری است و صدای خروش خطبه های زینب در کام است، که مردانی این گونه رشید و راسخ بر عزم خود به خونخواهی خون او بر می خیزند و این گونه و این چنین است که نام خود را بر سر لوحه زرین تاریخ حک می کنند. بزرگ مردان جاویدی که فرهنگ و فلسفه قیام حسینی را می شکافند و تاروپود آن را برای خفتگان دیار هستی روشن می کنند; هدف والای حسینی را تشریح می کنند و بیان می دارند که فرهنگ عاشورا، فرهنگ خشونت نیست، فرهنگ دفاع مظلومانه از مواضع بر حق انسانی و ایمانی است. هیچ کس برای خشونت، زن و فرزند صغیر خود را همراه نمی کند و اهل بیتش را با خود روانه دشت کربلا نمی کند، سرزمینی که از پیش بر حسین علیه السلام آشکار بود; که سرزمین عشق است و میعادگاه سر نهادن بر آستان دوست، که جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله در خواب به او گفته بود «که همانا خدا می خواهد تو را کشته ببیند.»

فرهنگ نهضت عاشواریی، فرهنگ حفظ آزادگی، آزاد مردی، مظلومیت، انسانیت و دعوت به ستم ناپذیری است و فرهنگ انتقام عاشورا، روحیه شیعیان نیک منشی است که بعد از عاشورا در تاروپود آنان طنین انداز می شود.

بین حماسه غمبار عاشورا و تداوم حیات شیعه، رابطه ای عمیق و دوسویه وجود دارد. شهادت مظلومانه امام حسینعلیه السلام و هفتاد و دو تن از یاران بزرگوار او در فاجعه کربلا، علاوه بر آثار بزرگ و حیاتی که برای جامعه اسلامی و انسانی به بار آورد، این نتیجه مهم را نیز در پی داشت که اهل بیتعلیهم السلام را به عنوان نمونه های کامل پیشوایی امت به همگان معرفی نمود و نشان داد که تنها مکتب و دیدگاهی درست و بر حق و قابل دفاع است که بر اساس پیروی از آن خاندان شکل بگیرد و در همان مسیری که آنان مشخص کرده اند، حرکت کند (یعنی مکتب عظیم و ریشه دار شیعه که تجلی گاه اسلام حقیقی است).

از سوی دیگر، شیعیان نیز، در طول تاریخ پس از واقعه عاشورا، از سر شوق و شناختی که در وجودشان نسبت به سالار شهیدانعلیه السلام ریشه دوانیده بود، با برپا کردن مراسم سوگواری و به راه انداختن دسته های عزاداری، سینه زنی و تشکیل جلسات روضه و یاد کرد سیدالشهداءعلیه السلام، یکی از اساسی ترین رموز جاودانگی قیام حسینی و فرهنگ سترگ و سازنده عاشورا را رقم زدند. ایشان همواره در حفظ و تداوم این حرکت مقدس کوشیده اند و به سخنان بیهوده و... شبهه های تار عنکبوتی ای که گاه گاه از سوی عده ای نادان یا مغرض مطرح می شود، توجه نکرده اند و دشمنی کردن دشمنان اسلام و اهل بیتعلیه السلام با آنان، حتی اندکی از عشق و علاقه شان به آن امام شهید و آرمان های الهی او نکاسته است.

اکنون از برکت همین عزاداری ها و جلسات یاد کرد قیام جاودانه امام حسینعلیه السلام و اهداف والای اوست که صفوف شیعیان در برابر دشمنانشان مستحکم تر از پیش شده و مخالفان اهل بیتعلیهم السلام به تأثیرپذیری از این برنامه های مقدس، به حقانیت و ولایت خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله پی می برند و بدان اعتراف می کنند و مستبصر می گردند.

در این جا، برای توجه دادن بیشتر شما خواننده محترم، به اهمیت مسئله سوگواری بر امام حسینعلیه السلام و پیوند آن با گسترش روزافزون تشیع در دنیای دیروز و امروز، دو نمونه عینی را، به نقل از کتاب «دورالمنبر الحسینی فی التوعیه الاسلامیه1 (نقش منبر امام حسینعلیه السلام در بیدارگری اسلام)» ذکر می کنیم. مؤلف می نویسد:

1. شیخ زهیر حسّون برای من چنین نقل کرد: «روزی از کتابخانه واتیکان دیدن می کردم. در قسمت ویژه کتاب های اسلامی، چشمم به بیش از هزار کتاب خطی و چاپی درباره امام حسینعلیه السلام افتاد.

با تعجب، از مدیر کتابخانه علت را پرسیدم و او گفت: علمای واتیکان دیدند که تشیع در سال های اخیر رو به گسترش نهاده، روز به روز بر تعداد کسانی که در دنیا به مکتب اهل بیت می گروند، افزوده می شود و به این نتیجه رسیدند که علت این امر، مظلومیت امام حسینعلیه السلام است که شیعه آن را در مجالس سوگواری و ماتم و با به راه انداختن دسته های سینه زنی، زنده نگاه می دارد؛ پس عده ای از سوی واتیکان مأمور شدند که در دنیای اسلام بگردند و هر کتاب خطی و چاپی درباره امام حسینعلیه السلام را گردآوری کنند و به واتیکان منتقل نمایند، تا ایشان نیز با استفاده از روش شیعیان در یاد کرد شهادت مظلومانه امام حسینعلیه السلام، به بیان مظلومیت حضرت مسیح ـ که به باور آنها بردار شد و مظلومانه کشته گردید ـ بپردازند و از این طریق، آیین مسیحیت را گسترش دهند».

2. استاد ادریس الحسینی، در کتاب خود «لقد شیعنی الحسین (بی شک حسین مرا شیعه گردانید)» می گوید: یک روز، یکی از نزدیکانم از من پرسید: چه باعث شد که تشیع را انتخاب کنی؟ گفتم: آن کس، جدم حسینعلیه السلام بود و ضایعه ناگوار شهادتش در روز عاشورا. گفت: چگونه؟ گفتم: هر گاه به یاد صحنه های دردناک آن روز می افتم، نمی توانم آن اعمال فجیع را نتیجه اندیشه های سالم و هدایت یافته بدانم و خون های پاک اهل بیتعلیه السلام را که بر ریگ های بیابان کربلا روان گردید، همچون جریان آب های معمولی بپندارم. آن خون، خون بهترین و شریف ترین کسی بود که پیامبر صلی الله علیه وآله بارها درباره اش به مردم سفارش کرده بود...و چنین کسی نمی توانست بر باطل باشد و کشندگان او بر حق؛ زیرا قاتلان امام حسینعلیه السلام خود می دانستند که او بر امیرشان یزید به مراتب فضیلت دارد و بزرگ دنیای عرب و اسلام است؛ اما چون به مال و ارزش دنیا که یزید وعده شان داده بود، طمع کرده بودند، به کشتن فرزندزاده پیامبر صلی الله علیه وآله تن در دادند.

آری، حسینعلیه السلام مرا شیعه گردانید؛ آن گاه که یاد کرد عظیم او را در سوگواری ها و مراسم عزا و ماتم مشاهده کردم و به حقیقت حال او و معاندانش در حادثه کربلا، آگاه گردیدم. شیعه شدم با خون های تازه شهیدان کربلا که بر ریگ های بیابان طف جاری بود و با ضجه بچه ها و شیون زنان.

کربلا ورودگاه من به تاریخ است و به حقیقت و به اسلام. حال چگونه می توانم همچون عارفی رقیق القلب و شاعری نازک خیال، مجذوب آن نگردم و بدان گرایش نیابم!

پی نوشت

1. این کتاب، رساله دکترای مؤلفش، خطیب محترم، دکتر شیخ محمد باقر مقدسی، از «دانشگاه جهانی علوم اسلامی لندن» است. وی توانست در تاریخ 25/5/2000م. از رساله خود، به عنوان اولین بحث علمی و دانشگاهی درباره «منبر امام حسین علیه السلام» دفاع کند و به اخذ مدرک دکترا در علوم اسلامی نایل گردد.

خواهی اگر به کوی حقیقت سفر کنی

باید زشاهراه طریقت گذر کنی

هرگز به طوف کعبه جانان نمی رسی

تا آنکه در منای وفا ترک سر کنی

روی امید نیست به آن آستان تو را

تا آستین زدامنه اشک تر کنی

گر بگذری ز ظلمت حس و خیال و وهم

چون آفتاب از افق عقل سر کنی

در بررسی تاریخ خونبار عاشورا یکی از موضوعات بسیار مهم و اساسی که همواره مورد توجه و امعان نظر اندیشمندان شیعی قرار داشته «شعارهای عاشورا» بوده است; بویژه اینکه این شعارها مشتمل بر ارکان قیام حسین بن علی علیه السلام از جمله عزتمندی و عزت خواهی آن سرور شهیدان بوده است .

شعارهای عاشورا آینه ای صاف و تمام نماست که با نگاه در آن اعصار و قرون در نوردیده شده، حقایق تابناک بزرگترین قیام تاریخ در چشم ما می نشیند .

قبل از بررسی کوتاه و اجمالی برخی از شعارهای عاشورا مناسب است به توضیح مختصری درباره واژه های عنوان نوشتار بپردازیم که به عنوان مقدمه نیز لازم و مفید است .

پیشوای چهارم شیعیان علیه السلام بعد از حضور در حماسه افتخار آفرین و عزت بخش عاشورای حسینی، از لحظه ای که در غروب عاشورا با شهادت پدر بزرگوار و سایر عزیزانش مواجه گردید برای ادامه راه آنان، مسئولیت سنگینی را به دوش کشید . امامت امت، سرپرستی اطفال و بانوان، رساندن پیام عاشورا به گوش جهانیان، تداوم مبارزه با طاغوت و طاغوتیان و از همه مهمتر پاسداری از اهداف متعالی امام حسین علیه السلام که موجب عزت و افتخار عالم اسلام گردید، از جمله مسئولیتهای آن امام همام به شمار می آید . امام سجاد علیه السلام که در دوران امامت خویش در محدودیت شدیدی به سر می برد و حاکمان مستبد اموی سایه شوم خود را بر شهرهای اسلامی گسترده بودند و اهل ایمان از ترس مال و جان خود مخفی می شدند، با اتخاذ صحیحترین تصمیمها و موضعگیریهای مناسب و بجا و با استفاده از مؤثرترین شیوه ها توانست از فرهنگ عاشورا و دستآوردهای ارزشمند آن - که همان عزت و افتخار ابدی برای اسلام و مسلمانان و بلکه برای جهان بشریت بود - به صورت شایسته ای پاسداری کرده و راه حماسه آفرینان کربلا را تداوم بخشد و یاد و نام و خاطره سالار شهیدان حضرت حسین بن علی علیهما السلام را جاودانه ساخته و بر بلندای تاریخ ابدی نماید . در این فرصت با مهمترن فعالیتهای آن یادگار امامت در پاسداری از فرهنگ عزت و افتخار حسینی علیه السلام آشنا می شویم:

آنچه در عاشورای سال شصت و یک هجری اتفاق افتاد گرچه به ظاهر یک حادثه می نمود، اما حماسه ای عظیم و تکان دهنده بود که وجدانهای خفته را بیدار کرد و خون رشادت و آگاهی را در رگهای امت اسلامی دوانید . در واقع عاشورا به مکتبی تبدیل گردید که ستمدیدگان را بر ضد ظلم شورانید . از این رو ائمه هدی علیهم السلام بر حادثه کربلا به عنوان برنامه ای تحول آفرین، احیاگر و بسیج کننده تاکید داشتند و همواره می کوشیدند تا آن را زنده و سازنده نگه دارند .

امام خمینی رحمه الله که به حق در سخن و رهنمود، در قیام و عمل و در حفظ میراث عاشورا اسوه بی بدیلی در تاریخ معاصر تشیع بود، می فرمود: «دستور آموزنده کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا باید سرمشق امت اسلامی باشد . قیام همگانی در هر روز و در هر سرزمین . عاشورا قیام عدالتخواهان با عددی قلیل و ایمان و عشقی بزرگ در مقابل ستمگران کاخ نشین و مستکبران غارتگر بود و دستور آن است که این برنامه سر لوحه زندگی امت در هر روز و در هر سرزمین باشد .» ⁽¹⁾

آن رهبر فرزانه در عمل این دیدگاه خود را پیاده کرد و با الهام از عاشورای حسینی در مقابل یزیدیان زمان ایستاد و بساط ظلم و ستم را از سرزمین ایران برچید .

رهبر کبیر انقلاب، پیوستگی انقلاب اسلامی با عاشورا را خودش اینگونه بیان می فرماید: «روزهایی که بر ما گذشت عاشورای مکرر بود و میدانهاو خیابانها و کوی و برزنهایی که خون فرزندان اسلام در آن ریخت کربلای مکرر، . . . هفده شهریور مکرر عاشورا و میدان شهدا مکرر کربلا کاخ ستمگری را با خون درهم کوبید . کربلای ما کاخ سلطنت شیطانی را فرو ریخت .» ⁽²⁾