تحقيقات جديد نشان مي دهند سطح مريخ با بيش از 635 هزار دهانه برخوردي كه كوچك ترين آنها يك كيلومتر عرض دارند، پوشانده شده است.
به گزارش مهر، اطلس مريخي جديد دانشمندان بزرگترين پايگاه داده اي است كه تاكنون درباره يك سياره يا ماه در منظومه شمسي ما تدوين شده است.
اين اطلس تاريخ مريخ را ارائه كرده و مي تواند به دانشمندان كمك كند تا به پرسشهاي بسياري درباره سياره سرخ پاسخ دهند.
استوارت رابين محقق پسادكترا در دانشگاه كلورادو، بولدر طي بيانيه اي گفت: اين پايگاه داده ها ابزار بزرگي است كه مي تواند در زمينه مطالعات آينده مريخ از سن و فوران آتشفشاني تا قابليت حيات موثر باشد.
اسرار مريخي
رابينز و برايان هينك از همكاران اين پروژه با بررسي اطلاعات بسيار از مدارگردها و مريخ نوردها اين پايگاه داده ها را تدوين كردند. و گفتند كه اين تلاش نفس گير مي تواند به دانشمندان كمك كند اطلاعات بيشتري درباره مريخ و تاريخ آن از جمله شرايط بالقوه گذشته آن را براي حيات كسب كنند.
هينك اظهار داشت: بسياري از دهانه هاي برخوردي بزرگ، سيستم هاي گرمايي ايجاد كرده اند كه فضايي منحصر به فردي ايجاد كرده كه از قابليت حيات برخو ردار است اما اين موضوع مربوط به هزاران يا ميليونها سال پيش مي شود كه در پوسته اين سياره آب وجود داشته است.
وي افزود: اين در حالي است كه دهانه هاي برخوردي بزرگ از اين قابليت برخوردار بوده اند تا اشكال مختلف زندگي را از بين ببرند همانطور كه دهانه هاي برخوردي زمين 65 ميليون سال پيش دايناسورها را از بين برده است.
مطالعه مريخ؛ دريچه اي به گذشته زمين
دانشمندان همچنين از دهانه هاي آتشفشاني و برخوردي براي كمك به تاريخ نگاري سطوح اين سياره كرده و اظهار داشته اند كه هرچه تعداد دهانه هاي برخوردي بيشتر باشد آن منطقه از قدمت بيشتري برخوردار است. بنابراين نقشه جديد مي تواند به محققان براي درك تاريخ مريخ و نقش فعاليتهاي آتشفشاني آن كمك كند.
دانشمندان بيش از 200 دهانه برخوردي در زمين را شناسايي كرده اند اما نمي توان استدلال كرد كه گذشته سياره ما نيز چون مريخ بوده است. اتمسفر زمين، اشكال حيات و فعاليتهاي زمين ساختي موجب از بين رفتن دهانه هاي برخوردي شده و ايجاد دوباره آنها را مشكل كرده است.
اطلاعات جديد درباره مريخ كه با اطلاعات ماه و تير كه داراي دهانه هاي برخوردي هستند تلفيق شده مي تواند دريچه اي به گذشته سياره ماه باشد.
نتايج ا ين تحقيقات در مجله تحقيقات جئوفيزيكي سياره ها منتشر شده است.
چيستي دهانه هاي برخوردي
در ستاره شناسي به حفره يا گودالي در خاك اجرام آسماني كه در اثر برخورد شهاب سنگ پديد آمده باشد دهانه برخوردي گفته مي شود. گونه اي ديگر از دهانه در خاك سيارات نيز وجود دارد كه بر اثر فوران آتشفشاني پديد مي آيد.
در يك ميليارد سال نخست تاريخ سامانه خورشيدي، بمباران بزرگي از شهاب سنگها در همه سياره ها رخ داد. دهانه هاي برخوردي نتيجه اين بمباران هستند. شيوه دگرگوني اين دهانه و مقدار فرسايش آن ها اطلاعات زيادي در مورد تاريخ تحولات و فعاليت هاي جغرافيايي سيارات به ما بدست مي دهد. براي نمونه، فرسوده بودن بيشتر دهانه هاي سياره بهرام (مريخ) نشان دهنده فعاليت زياد زمين شناختي در اين سياره است.
دهانه هاي برخوردي عوارض جغرافيايي بسيار رايج در بسياري از اجرام منظومه خورشيدي هستند از آن جمله مي توان به ماه، عطارد، كاليستو، گانيمد و بيشتر ماه ها و سيارات كوچك اشاره كرد. در ديگر سيارات و اقمار كه فرآيندهاي زمين شناسي مانند فرسايش و جابه جايي صفحات زميني در سطح آن ها فعال است دهانه برخوردي به مرور محو شده و كمتر ديده مي شوند. زمين، زهره، مريخ، اروپا، آيو و تيتان نمونه هايي از اين اجرام هستند. به دهانه هاي برخوردي فرسوده و دگرگون شده اصطلاحا ساختار برخوردي مي گويند.
پيشينه دهانه سازي در سطوح بسيار باستاني مانند عطارد، ماه و ارتفاعات جنوب مريخ، نشان دهنده وجود يك دوره از بمباران سنگين شهاب سنگي در محدوده دروني منظومه خورشيدي در حدود 9/3 ميليارد سال پيش است.
از آن زمان، ميزان توليد دهانه برخوردي بر زمين بطور قابل توجهي كمتر بوده است. از آن دوره به بعد كره زمين به طور ميانگين هر يك ميليون سال، يك تا سه برخورد شهاب سنگي را تجربه مي كند كه اندازه آن ها براي ايجاد دهانه هاي 20 كيلومتري كافي است. بررسي ها نشان مي دهد كه نسبت به آنچه كه تاكنون كشف شده به مراتب تعداد بيشتري دهانه برخوردي نسبتا جوان بر روي كره زمين وجود داشته باشد.