شهر کاشان از دیرباز تاکنون به نام های: کی آشیان، آمبورودوکس، کتسیفونت، کاسان، کاسیان، کاشیان، قاشان، قاسان، کاه فشان، چهل حصاران و... خوانده می شده است.
واژه کاشان در فرهنگ ها به معنی کاشانه، خانه و به واژگان پیشین معبد و جایگاه جشن و دلارایی بوده و سپس به معنی گونه ای مسکن و نام شهرها تغییر یافته است.
از آن جا که نخستین آثار آبادانی در این ناحیه ساختمان هایی بوده که به فرمان پادشاهان در سرچشمه فین بنا شده است، بدین مناسبت آن جا را «کی آشیان»، یعنی خانه و جایگاه پادشاهان گفته اند.
تاریخ همی گوید، ایوان نخستین را در چشمه فین گشتاسب، افراخته تا کیوان
و به مرور زمان کی آشیان در اثر کاربرد زیاد، به کاشان تبدیل یافته است.
بعضی از پژوهشگران گفته اند که کاسان و کاشان از نام قبایل کاسو/ کاشوهای معاصر دوران پادشاهی حمورابی در بین النهرین است. نام خدای بزرگ آن ها «کاشو» بوده و با افزودن الف و نون فارسی «کاسیان» و «کاشیان» و کاشان شده است.
جغرافیادانان و نویسندگان مسلمان، کاشان را به عربی «قاشان» یا «قاسان» خوانده و نوشته اند و منسوب به آن جا را قاشانی/ قاسانی/ کاشانی/ کاشی، نامیده اند.
به باور بعضی از نویسندگان دوران اسلامی ایران، بنای شهر کاشان به دستور زبیده خاتون، همسر هارون الرشید، خلیفه عباسی (متوفی 175 ﻫ.ق) که شیعه و با مردم آن شهر هم کیش بوده، انجام گرفته است و چون در آغازِ کار برای تعیین نقشه حصار و دیوار شهر جای آن را کاه افشانی کرده اند، از آن رو «کاه فشان» نامیده شده، که رفته رفته به «کاشان» تبدیل گردیده است. ولی گفته اند که نام پیشین آن دیار «چهل حصاران» بوده است.
شاردن فرانسوی، نام این شهر را به مآخذ یونانیان باستان نسبت داده، می گوید:
«عده ای از مصنفان و نویسندگان مغرب زمین بر این اعتقادند که کاشان همان امبرودکس یا کتسیوفنت پارت می باشد، که در نوشته ها و کتاب های یونانی کهن از آن یاد شده است.»
کاشان از شهرهای بسیار کهن ایران است. بنابر پژوهش های باستان شناسان، در تپه های سیلک، در 4 کیلومتری باختر کاشان، این ناحیه یکی از نخستین مراکز فرهنگ و محل سکونت انسان پیش از تاریخ شناخته شده است. کاشان در دوران ساسانی وجود داشته و در دوره اسلامی از شهرهای مهم عراق عجم بوده است.
کاشان همیشه از مراکز مهم پیروان مذهب شیعه بوده است و به همین جهت در دوران صفوی به دلیل علاقه مندی پادشاهان این خاندان به این مذهب، شهر رو به آبادی نهاد، شاه صفی (1038- 1052 ﻫ.ق) در این شهر درگذشت و فرزندش شاه عباس دوم (1052- 1077 ﻫ.ق) در کاشان به تخت نشست. شهر کاشان بارها در اثر زلزله ویران شده، اما به همت مردم دلیر این منطقه بازسازی و آباد شده است.
منابع:
1- بیات، عزیزالله. کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی، تهران: امیرکبیر، 1367.
2- زعیم، کوروش. مردان بزرگ کاشان، تهران: مهرآیین، 1336.
3- شاردن. سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایی، تهران: توس، 1374.
* افشار سیستانی،ایرج. پژوهشی در نام شهرهای ایران، تهران: روزنه، 1378.
ادامه مطلب
سه شنبه 3 دی 1392 - 11:14 PM