شهر آستانه اشرفیه، مرکز شهرستان آستانه اشرفیه گیلان، با پهنه ای حدود 12 کیلومتر مربع، در شمال باختری شهر لاهیجان بر کناره خاوری سفیدرود و پیوسته به روستاهای چورکوچان و نیاکوه واقع شده است چنانچه این شهر از دیرباز تاکنون به نام های: کُجان، کُچان، کوچان، کوچیان، پیله آستانه، پیله آسونه، آسونه، آستانه و آستانه اشرفیه خوانده شده است.
نام پیشین این شهر ظاهراً کوچان یا کُچان بوده و نام های چورکوچان، سیاکوچه و کوچسفهان (کوچ + اسپاهان) که در نزدیکی شهر آستانه کنونی قرار دارند، یادآور نام پیشین این شهر است، به ویژه نام «چورکوچان» خود نشان می دهد که روزی روستایی به نام کوچان در این محل بوده و سپس خراب شده و در کنار آن، شهر امروزی را ساخته اند و آن را کوچان خوانده اند، زیرا چورکوچان از دوپاره «چور» در گویش گیلکی به معنی خراب، بایر و زمین متروکه است و کوچان، نام پیشین شهر آستانه اشرفیه است، که مردم به این محل کوچ کرده بودند، از این رو آن را کوچان خوانده اند.
این شهر در گویش گیلکی به «پیله آستانه» یا «پیله آسونه» به معنی آستانه یا زیارتگاه بزرگ نیز سرشناس بوده است.
از آن جا که آقا سید حسن یا سید ابراهیم، سرشناس به سلطان جلال الدین اشرف، فرزند حضرت امام موسی کاظم (ع) پس از نبرد با دشمنان برادر خود، حضرت امام رضا (ع) در نواحی کوچان و لاهیجان به شهادت می رسند و در کوچان به خاک سپرده می شوند، اندک اندک نام کوچان به پیله آسونه، آسونه و سرانجام آستانه اشرفیه تغییر می یابد.
واژگان استان (در زبان پهلوی) و آستانه به معنی خواب و آرامگاه است و از دو جزء «است» به معنی جایگاه، ناحیه، دربار، پیشگاه و شهر است و «نه» علامت نسبت است و در بسیاری از واژگان فارسی چون مردانه، و... دیده می شود، که الف اطلاق، آن دو را بهم پیوسته است.
واژه آستانه به معنای انتساب به شهر معین یا تبرک به ناحیه مقدسی است، مانند آبادی آستانه مقدس حضرت سهل بن علی (ع) در 36 کیلومتری جنوب شهر اراک، و از این رو پسوند آستانه به این شهر افزوده شده است.
منابع:
1- ستوده، منوچهر. از آستارا تا اِستارباد، تهران: انجمن آثار ملی ایران، 1351.
2- مرعشی، احمد. واژه نامه گیلکی، رشت: طاعتی، 1363.
* افشار سیستانی، ایرج. پژوهشی در نام شهرهای ایران، تهران: روزنه، 1378.
ادامه مطلب
جمعه 10 آبان 1392 - 4:12 PM
